Merkez Bankası’nın ne yaptığını anlamaya başlamadan önce neden bu zamana kadar beklediğini belirmek gereklidir. Öncelikle şunu belirtelim; iktisadi göstergeler siyasi şoklardan etkilenmişse, bu şokları para politikası ile yumuşatmak mümkün değildir. Bunu Brezilya örneğinde de gördük. Tabii burada Merkez Bankası’nın dünkü kararının “dün” olmasının tek nedeni olduğunu söylemek mümkün değildir. Bunda TL üzerine devam eden spekülatif hareketler çerçevesinde Merkez Bankası’nın kredibilitesini yitirmeye başlaması da önemli bir etkendir. Merkeze olan güvenin azalmasında siyasilerin de rol oynadığını söylemek gerekir diye düşünmekteyim. Her PPK öncesi gelen açıklamalardan sonra Merkez’in aynı yönde hareket edişi -Merkez’in normalde de uygulayacağı bir politika olmasına rağmen- arada bir ilişki kurulmasına neden oldu ve kredibilite zedelenmiştir.
Şimdi düne gelelim; Merkez Bankası toplantı duyurusunu yapmadan önce Dolar/TL 2,3889 seviyesindeydi ve duyuru yapılır yapılmaz 1 saat içerisinde 2,3111 seviyesine gelindi. Dün geceki açıklama sırasında piyasa faiz artırımı beklentisiyle 2,2513’lere kadar geriledi ve saat 00:00’da 2,1737’ler görüldü.
Dünkü açıklama özetle; 1 Haftalık Repo Faizi (son 2 aya kadar politika faizi olarak kullanılmaktaydı) %4,5’dan %10’a, marjinal fonlama oranı %7,75’ten %12’ye yükseltilmiştir. APİ çerçevesinde piyasa yapıcı bankalara repo yoluyla tanınan borçlanma imkanı %6,75’ten %11,5’e ve faiz koridorunun alt sınırı olan Merkez Bankası’nın borçlanma faiz oranı da %3,5’den %8’e yükselmiştir. Son olarak ise Para Piyasasında 16.00-17.00 arası gecelik vadede uygulanan Merkez Bankası borç verme faiz oranı 10,25’den 15,00’a yükseltilmiştir.
Sonucu yorumlayalım; Merkez Bankası’nın burada iyi ya da kötü yaptığını söylemek çok doğru olmayacaktır. Bunu ileride bir takım makro göstergelerde göreceğiz. Fakat hem olumlu hem olumsuz taraflarını açıklayabiliriz. İyi tarafta; kur riskine dair reel sektörün olumsuz beklentileri kırılmıştır diyebiliriz. Ayrıca Merkez Bankası dün şu sinyali vermiştir; istenildiğinde Merkez tüm araçları ile kuru istediği seviyeye taşıyabilecektir. Son olarak ise ikinciyle bağlantılı olarak Merkez, piyasadaki güvenini tekrar kazanabilmiştir. Asıl konu ise faiz kararının olumsuz etkileridir.
Merkez Bankası finansal istikrarı sağlamak adına kredi hacimlerinden rahatsızlığını sürekli belli etmekteydi. Son karar çerçevesinde bankaların ortalama borçlanma maliyetleri %10-12 arasında olacaktır. %10 seviyesinde eğer önceden olduğu gibi $6 milyar sınırı devam ederse ki edeceğini düşünmekteyim bankaların ortalama fonlanma maliyeti %11’lerde diyebiliriz. Bu durum orta vadede firmaların da borçlanma maliyetlerini artıracaktır. Sonuçta orta-uzun vadede özellikle endüstri üretiminde negatif seyir görülebilir ve büyümeye negatif etki edebilir. Belki bunun engellenmesi için ilk PPK’da zorunlu karşılıklarda indirime gidilebilir. İkincisi artan maliyetlerin ÜFE kanalıyla enflasyona etkisi önümüzdeki dönemde hissedilir seviyelere gelebilir.
Vahap TAŞTAN
