Değerli Okuyucular, Yoğun iş temposu, uzun seyahatler derken yine sizlerden uzak kalalı çok oldu. Bundan sonra Çin’deki son gelişmeleri kısa ancak sık yazılarla paylaşmayı kendime iş edindim. Pek tabi ki zamanın aynı değişimin dünyanın öbür kısmından oldukça farklı hızda aktığı Çin’de bu yıl ciddi değişimler oldu.
Cumhurbaşkanı Xi Jinping ve Başbakan Li Keqiang göreve gelir gelmez gelir dağılımındaki eşitsizlik ve kişisel özgürlükler konularının başlıca önemli konular olduğunun altını çizmişlerdi. Hem Xi Jinping, hem de Li Keqiang dünyadaki gelişmeleri ve Çin’de de bunun paralelinde şekillenen özellikle eğitimli genç kesim tarafından sosyal medya aracılığıyla yüksek sesle dillendirilen talepleri çok iyi takip eden liderler. Uluslararası politika analistleri yeni yönetimin hem ekonomik hem sosyal talepler karşısında takınacağı tavrı merak ediyor ve yazılarında Çin’i bundan önceki dönemlere benzemeyen zorlu bir süreci beklediğinin altını çiziyorlardı.
Başbakan Li Keqiang Eylül başındaki Yaz Davos’unda Çin Yuan’ın serbest işlem görmesi ile ilgili ipuçları vermiş, tarih belirtmemişti (1). Aynı şekilde ekonominin liberalleşmesi adına yeni adımların atılacağına dair Sonbahar boyunca yeni sinyaller farklı politikacı ve diplomatlar tarafınden seslendirildi. 27 Eylül günü ise dünyanın gözünü bir anda Shanghai’a çevirdiği Shanghai Hong Kong mu oluyor dedirten Shanghai Serbest Bölge projesi duyuruldu (2)
Yeni yönetimin en büyük ekonomik projelerinden olarak gösterilen proje Çin’in bir çok tabusunu yıkacağının sinyalini veriyor. Buna göre bölgede eğlence, finans, hukuk, bilgi teknolojileri gibi hizmet sektöründe 18 alanda faaliyet gösteren firmalar uzun ve yıldırıcı izin bürokrasisini beklemeden faaliyetlerine başlayabilecekler, Yuan’ın serbest işlem görmesi, yabancı bankaların faizlerini kendilerinin belirleyeceği şekilde işlem yapabileceği, hatta Facebook’un serbest bırakılacağı açıklandı. 28 Ekim’de ise bölgedeki vergi muafiyetleriyle ilgili ek açıklamalar geldi (3)
Shanghai Serbest Bölge ile ilgili hemen her gün yeni haberler gelmeye devam ediyor. Şu ana kadar 12’si yabancı 47 finansal kurumunun izin aldığı bölgede, Bank of China’dan gelen son açıklamaya göre yabancı vatandaşlar da offshore hesap açabilecekler.(4)
Bugüne kadar gösterilen büyük ilgi ve Başbakan Li’nin açıklamaları gösteriyor ki Shanghai Serbst Bölge Çin finansal sistemi için büyük bir sınav olarak görünüyor. Shanghai Çin’in dünya ile entegrasyonunda her zaman pilot bölge ve vitrin olmuştur, bu proje çıktıları da bu paralelde global ekonomik çevreler tarafından yakından takip edilmektedir ve edilecektir.
Liberalleşmenin ekonomi ile mi sınırlı kalınacağı sorgulanmadan Çinli yetkililer 15 Kasım’da Çin’in dünyaca ünlü “tek çocuk politikası”, yine çok tartışılan işçi kampları, yargı sistemi reformu gibi önemli konuları içeren yeni açıklamalarda bulundu. (5) Şüphesiz ki tek çocuk olan anne ve babaların birden fazla çocuk sahibi olabilecekleri haberi bu açıklamalar arasında en çok tartışılan oldu.
Hem ekonomik hem sosyal alanda atılan bu adımlara bakıp Çin liberalleşiyor demek için biraz erken. Zira bu adımların arkasında okunması gereken veriler olduğu muhakkak. Örnek üzerinden gidersek, Ocak – Eylül 2013 döneminde Çin’e yapılan yatırımlar bir önceki yıla göre % 9,29 azalmış durumda. Ucuz işçilik rekabetini kaybeden Çin’in cazibesini sürdürmesi için yeni cazibeler yaratması gerektiği bu açıdan bakıldığında çok aşikar.(6)
Cumhurbaşkanı Xi Jinping de bu tezimi doğrular şekilde 24 – 28 Kasım’da gerçekleştirdiği Shandong ziyaretinde “Devlet piyasadan tamamen ayrılmayacak, bunun yerine kendi katkısını yapacak” diyerek Çin’in bir çok alanda olduğu gibi liberalleşmede de kendi doğruları üzerinden yürüyeceğinin sinyalini verdi. (7)
Bu yazımda söz verdiğim üzere kısa tutmak adına Çin ile Türkiye arasında süren uzun menzilli savunma füzesi konusuna ve Çin’deki son ekonomik verilere değinmeyeceğim. Bu konuları görmezden gelmek anlamına gelmesin, sonraki yazılarımda umarım bunlar için de kişisel düşüncelerimi paylaşıyor olurum.
Saygı ve Sevgilerimle.
M. Köken GÜNEŞ
REFERANSLAR
(1) http://english.caixin.com/2013-09-11/100580894.html.
(2) http://www.scmp.com/news/china/article/1319376/shanghai-free-trade-zone-details-revealed.
(4) http://www.chinadaily.com.cn/china/2013-12/03/content_17146546.htm.
(6) http://www.mofcom.gov.cn/article/ae/ah/diaocd/201310/20131000353978.shtml.
