Bir Orta Asya ülkesi olan Nepal, Çin Halk Cumhuriyeti ile Hindistan arasında yer almaktadır. Başkenti Katmandu olan ülke, dünyanın en yüksek noktası olan Everest ile bilinmektedir. Yakın zamanda az da olsa bir toparlanma sürecine giren Nepal’in hâlihazırda birçok ülke ile sınırlı ilişkisi bulunmaktadır.
Türkiye ve Nepal arasındaki ilişkiler, her ne kadar 1960’lara dayansa da, Nepal’de stabilitenin olmamasından ötürü sınırlı düzeyde ilerlemektedir. Bu çalışmada mevcut veriler ışığında Türkiye-Nepal ilişkileri incelenmektedir.
Türkiye ve Nepal Arasındaki Diplomatik İlişkiler
İç dinamiklerinde stabiliteden yoksun olan Nepal’in Türkiye ile olan diplomatik ilişkileri 1962 yılına dayansa da, hâlihazırda ne Türkiye’nin Nepal’de, ne de Nepal’in Türkiye’de mukim büyükelçilikleri bulunmaktadır. İkili diplomatik ilişkilere yakından bakılırsa; Türkiye’nin Yeni Delhi’de bulunan Büyükelçiliği Nepal’e, Nepal’in İslamabad’daki Büyükelçiliği ise Türkiye’ye akreditedir.
İki ülke arasındaki en üst düzey ziyaret 2011 yılında dönemin Dışişleri Bakanı Prof. Dr. Ahmet Davutoğlu’nun Nepal’i ziyareti ve buna cevaben dönemin Başbakanı Jhala Nath Khanal’ın Türkiye’yi ziyareti ile gerçekleşmiştir. Son görüşmede özellikle tarım, turizm, sivil, havacılık ve hidro-enerji alanlarında işbirliği, Türk şirketlerinin Nepal’de yatırım yapmaları ve Katmandu-İstanbul uçuşlarının başlatılması konularına ağırlık verilmiştir.
Dışişleri Bakanlığı verilerine göre; Türkiye, Nepal’de yaşanmış olan iç savaş ve silahlı çatışmalarda mağdur durumda olan Nepal halkına BM aracılığı ile yardım göndermektedir. Türkiye doğal afetlerden ötürü binlerce kişinin etkilendiği Nepal halkına 2009 yılında 50.000 Amerikan Doları insani yardımda bulunmuştur. Bunun yanı sıra, aynı yıl Katmandu Üniversitesi Kız Öğrenci Yurdu inşası için de TİKA aracılığıyla 97.500 Amerikan Doları tutarında da nakdi yardımda bulunmuştur.
Türkiye ve Nepal Arasındaki Ticari İlişkiler
Türkiye ve Nepal arasındaki düşük düzeyli diplomatik ilişkiler kadar ticari ilişkiler de oldukça düşük seviyede olmakla birlikte stabiliteden de yoksundur. Öyle ki 2003 yılından 2013 yılına kadar olan süre içerisinde 7 kez Türkiye 4 kez de Nepal ticari açık vermiştir. Özellikle 2008 yılındaki ekonomik kriz ikili ticari ilişkileri ciddi anlamda sarsmıştır. 2009 yılında ticari hacim hemen hemen %50 oranında azalsa da krizin Türkiye üzerindeki etkilerinin diğer ülkelere nazaran daha az olması sonucu ertesi yıl (2010) ikili ticari hacim tekrar artmıştır.
İkili Ticaret Görüntüsü (1.000$)
(Kaynak: Ekonomi Bakanlığı)
Ekonomi Bakanlığı verilerine göre, Türkiye’nin Nepal’e ihraç ettiği ürünlerin başında demir-çelik ürünleri, transformatörler, demir çelikten mamul iskeleler, beton ve harç karıştırıcılar gelmektedir. Türkiye’nin Nepal’den ithal ettiği ürünler arasında ise halı, tekstil ve el işleri bulunmaktadır.
Türkiye’nin dış yatırımlarda önemli bir yer tutan inşaat sektörünün Nepal’de daha fazla yer alması Türkiye’nin daimi ticari fazlalık vermesinde önemli bir tutacaktır. Ayrıca, turizm acentelerinin de Nepal’e daha fazla Türk turisti götürmesi ile iki ülke insanı birbirini daha fazla tanıma imkânı bulacaktır.
Sonuç
Çalışmanın giriş kısmında belirtildiği gibi defalarca kez darbeye maruz kalmış Nepal’de gözle görülür bir stabilitenin olmaması Türk yatırımcıları Nepal’e uzak tutmaktadır. Hal böyle iken, hem coğrafi uzaklık hem de Nepal’in istikrarsız siyasi yapısı dikkate alındığında ikili ilişkilerin ilerlemesi/gerilemesi Türkiye’den ziyade Nepal üzerinde şekillenecektir.
Hacı Mehmet BOYRAZ & Özge SARI
KAYNAKÇA
– www.mfa.gov.tr/turkiye-nepal_siyasi-iliskileri.tr.mfa, Erişim Tarihi: 21.02.2015.
– www.ekonomi.gov.tr, Erişim Tarihi: 21.02.2015.
