Venezuela, önümüzdeki hafta sonunda Parlamento seçimlerine gidiyor. 6 Aralık Pazar günü yapılacak olan Ulusal Meclis seçimlerinde, 167 yeni milletvekili seçilecek. Seçimler, ülkede Chavez’ci sosyalizmin geleceği açısından büyük önem taşıyor. Seçimlere Hugo Chavez’in kurduğu ve bugün Devlet Başkanı Nicolas Maduro’nun liderliğini sürdürdüğü Venezuela Birleşik Sosyalist Partisi (PSUV) ile Demokratik Birlik Masası (MUD) adı verilen muhalefet bloğu katılıyor.
Seçimlere dair değişik tahminler var. Anket şirketleri, MUD için % 40-50 arası oy tahmininde bulunurken, Maduro’nun partisi PSUV içinse % 20-30 arasında bir oy oranı öngörüyorlar. MUD bloğundan Henrique Capriles, 2013 Devlet Başkanlığı seçimlerinde galibiyete % 49,1 oyla çok yaklaşmış, fakat bu oran Chavez’in halefi Nicolas Maduro’yu mağlup etmeye yetmemişti. Son zamanlarda Venezuela’da yaşanan sıkıntılar göz önünde bulundurulduğunda, muhalefet bloğunun bu seçimde çoğunluğu sağlaması olası görünüyor. Böyle bir sonucun gerçekleşmesi halinde, ülkede dengeler ciddi anlamda değişikliğe uğrayabilir.
Demokratik Birlik Masası (MUD), sol, merkez ve de sağ partilerden oluşan karma bir koalisyon. 2008 yılında kurulan bu birlik, 2010 Parlamento seçimlerinde Hugo Chavez’in partisi PSUV’a karşı muhalefeti birleştirmek için kuruldu. Birliği oluşturan partilerden en dikkat çekenleri Accion Democratica, 2013 Başkanlık seçimlerinde Maduro’ya karşı aday olan Henrique Capriles’in partisi Primero Justicia ve geçen yıl gerçekleşen protesto olaylarından sonra hapis kararı çıkarılan Leopoldo Lopez’in kurduğu Voluntad Popular.
Primero Justicia partisi lideri Henrique Capriles Radonski
2010 Ulusal Meclis seçimlerinde MUD birliği, ülke genelinde % 47 oranında oy almasına rağmen, meclisteki 165 sandalyeden sadece 65’ini elde edebilmişti. PSUV ise, % 48 oyla 98 sandalye kazanmayı başarmıştı. Bu kadar küçük bir oy farkına rağmen PSUV’un çok daha fazla milletvekili kazanması, iktidar partisinin ‘nüfusa göre vekil’ kurallarında birtakım değişiklikler yapması sonucu gerçekleşti.
Parlamento’da şu anki dağılım
Venezuela’da, çoğunluğa sahip partiyi destekleyen ve kırsal oyları kent oylarından daha güçlü kılan bir seçim sistemi var. Örnek vermek gerekirse; bu seçim sistemiyle 100.000 nüfusa sahip bir eyaletle, 2 milyon nüfuslu bir eyaletin her ikisi de 2’şer milletvekili çıkartabiliyor. Bu da demek oluyor ki, muhalefet oyların yarısını alsa bile, kırsalda güçlü olmadığı sürece PSUV’den daha az sandalyeye sahip olabilir. Chavez gibi, bugün Maduro da, fazla teslim hakkına sahip olan kırsal yerleşim oylarına önemli ölçüde güvenmekte.
Biraz geçmişe gidersek, muhalefet 2005 yılında seçimleri boykot edince, karşısında güçlü bir muhalefetle karşılaşmayan Chavez, nitelikli çoğunluğu elde edebilmiş ve bu güçle yargı, seçim konseyi, ordu gibi kurumları yeniden düzenlemişti. Chavez, 2010 seçimlerinde de 110 sandalye kazanarak üçte iki nitelikli çoğunluğu kazanmak istiyordu. Fakat 2005’ten o yana 137 milletvekiliyle bu güce sahip olan PSUV, 2010 seçimlerinde bunu kaybetmişti. Bu düşüşün Maduro’yla birlikte biraz daha sert olabileceğini tahmin etmek mümkün.
Başkanlık görevi PSUV’daykan parlamentonun muhalefetin eline geçmesi, aslında ülkede pek çok şeyi etkileyecektir. Zira parlamento Seçim Kurulu’nun, adalet divanı ve üst mahkemelerin ve mali kurumların üyelerini belirliyor. Bu da, PSUV’un eskisi kadar serbest hareket edemeyeceği anlamına geliyor.
2010 seçimlerinde % 66 olan katılım oranının, 2015’te daha artması bekleniyor. Bunun sebebi, Maduro’ya olan tepkilerin pek çok vatandaşı sandığa götürecek olması. Ekonomi, temel ürünlerde yaşanan kıtlıklar, aşırı enflasyon ve güvenlik sıkıntısı Venezuela halkının en çok çözülmesini istediği sorunlar. Ülkede oluşan temel gıda ve ilaç kuyruklarını hatırlayacaksınızdır. Halk meclise hangi vekillerin gireceğinden çok mevcut sosyalizmle ne kadar devam edileceğiyle ilgileniyor. İktidar partisine karşı öfkesinden dolayı duygusal davranarak muhalefete oy vermesi beklenen kesim seçim sonuçlarına önemli etki edebilir.
Tutuklu muhalif lider Leopoldo Lopez
Hükümetin muhalefete yönelik baskıları da seçim sonuçlarını etkileyebilir. Şu an hapisteki Leopoldo Lopez’in lideri olduğu Voluntad Popular Partisi, 2014 yılından beri süre gelen protesto olaylarında etkili bir rol oynamıştı. Hükümet tarafından 3 kişinin ölümüyle sorumlu tutulan Lopez, tutuklanarak 14 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Lopez’den başka yakın zamanda, seçimlerde aday olmaları beklenen eski kongre üyesi Maria Corina Machado ve eski belediye başkanı Vicencio Scarano’ya siyasetten men, eski bir vali olan Pablo Perez’e de 10 yıl görevden uzaklaştırma cezası getirildi. Bu yaptırımlara Venezuela’da olduğu kadar uluslararası kamuoyunda da tepkiler gösterilmekte.
Bu arada, partiler seçimlerden önce ön seçimlere gittiler. 2010’da PSUV adaylarının bir kısmı halk tarafından, ama çoğu parti tarafından seçilmişti. Fakat bu sefer, 83 seçim bölgesinin tamamında adaylar halk oylamasıyla seçildi. Muhalefet ise, 33 bölgede ön seçim yaptı. Ülkede PSUV, muhalefete kıyasla daha organize durumda. PSUV, kendisine oy veren tabanın kim olduğunu, nerede oturduğunu biliyorken, muhalefette böyle bilgilerin bulunmaması final oylarını PSUV lehine etkileyebilir.
Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro
Devlet Başkanı Maduro ise, geçtiğimiz ay seçimleri kaybettikleri takdirde “devrimi teslim etmeyeceklerini” söyledi. Böyle bir durumun, kendisini halk-ordu işbirliği yaparak ülkeyi yönetmeye zorlayacağını belirtti. Bu yüzden seçimlerin PSUV için de önemi büyük.
Venezuela, kendisine dost olarak gördüğü Güney Amerika’daki UNASUR örgütünden seçimleri gözlem için gelen temsilcileri kabul ederken, Amerikan Ülkeleri Örgütü veya Avrupa Birliği gibi diğer kurumlardan temsilci gönderilmesini kabul etmedi. Aslında ülkede seçim sistemi eleştirilse de, oylama sisteminin hala güvenilir olduğu görüşü hakim.
Dünyada da pek çok insanın sempati duyduğu Chavist-sosyalizmin kaderini belirleyebilecek seçim sonuçlarını biz de merakla bekliyoruz.
PSUV: http://www.psuv.org.ve/
Demokratik Birlik Masası: http://unidadvenezuela.org/
Kıvanç SAĞIR
KAYNAKLAR
- “Elecciones parlamentarias de Venezuela de 2015”. Wikipedia. 30 Kasım 2015. Erişim tarihi: 01 Aralık 2015. https://es.wikipedia.org/wiki/Elecciones_parlamentarias_de_Venezuela_de_2015.
- “Mesa de la Unidad Democrática”. Wikipedia. 30 Kasım 2015. Erişim Tarihi: 01 Aralık 2015. https://es.wikipedia.org/wiki/Mesa_de_la_Unidad_Democr%C3%A1tica.
- “Voluntad Popular”. Wikipedia. 25 Kasım 2015. Erişim Tarihi: 01 Aralık 2015. https://es.wikipedia.org/wiki/Voluntad_Popular.
- “Chavez’s party wins most seats in Venezuelan assembly elections.” CNN. 28 Eylül 2010. Erişim tarihi: 01 Aralık 2015. http://edition.cnn.com/2010/WORLD/americas/09/27/venezuela.elections/index.html?iref=allsearch.
- “Enfoque – Venezuela a un mes de las elecciones legislativas” (2015), https://www.youtube.com/watch?v=HqYAA5AuVhM.
- “Venezuela de cara a elecciones del 6 de diciembre – América TeVé” (2015), https://www.youtube.com/watch?v=_3Fbs2UrQ6k.
- “Venezuela’s upcoming elections a test for Maduro’s socialist party” (2015), https://www.youtube.com/watch?v=jW78-ZSfA0U.
- “Democracy and Elections in Venezuela” (2015), https://www.youtube.com/watch?v=DA9QT-dnR4g.
One Comment »