Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) kapsamındaki 21. Yüzyıl Yenilenebilir Enerji Politikaları Ağı – Renewables Energy Policy Network for 21 st Century (REN21) konferansının sonuçları, yüzde 100 yenilenebilir enerjiye yönelik dünyanın dört bir köşesinden 114 yenilenebilir enerji uzmanın katıldığı ve 21. yüzyılın ortalarına doğru yüzde 100 yenilenebilir enerji kullanılmasına ulaşmada fırsatlar ve zorluklar hakkında tartışma zemini oluşturarak zaafiyet ve fırsatları içeren fizibiliteyi yansıtan REN21 Renewables Global Futures Report (GFR) “Yenilenebilirlerin Küresel Gelecek Raporu: [i] Renewables Global Futures Report: Great debates towards 100 per cent renewable energy” başlıklı rapor ile yayınladı.[ii] Sadece müspet dileklerin hedefe ulaşılmada yetersiz kalacağını, hükümetlerin ancak zorlukların neler olduğu ve bunların üstesinden ne şekilde gelinebileceği tam olarak anlamaları durumunda yenilenebilir enerji için doğru politikalar ve mali girişimleri benimseyeceklerini vurgulayan REN21 Üst Düzey İcra Sekreteri Christine Lins[iii], 2016 yılında da son 3 yıldır olduğu gibi küresel ekonominin büyümeye devam ettiğini, ancak enerji sektöründeki emisyonların azaldığını ve dünyanın enerji tüketiminin yüzde 20’sinin yenilebilir enerjiden elde edildiğini belirtti. 114 enerji uzmanının görüşlerine yer verilen rapor, uzmanların yenilebilir enerji maliyetinin gelecek 10 yılda tüm fosil yakıtlardan daha ucuz seviyeye gelerek düşmesini beklediklerini, uzmanların yüzde 70’inin yüzde 100 yenilebilir enerji kullanmanın hem gerçekçi, hem de tatbiki mümkün olduğunu benimsediğini ve özellikle Avrupa ülkeleri ve Avustralya’dan olanların bu görüşü desteklediğini ortaya koydu. Yüzde 100 yenilenebilir enerjiye erişilmesinde karşılaşılabilecek zorlukların da yer aldığı raporda, konvansiyonel enerji sanayinin çıkarlarının yarattığı şüphe nedeniyle özellikle Afrika, ABD ve Japonya’da 2050 yılında kadar yüzde 100’e ulaşma konusuna temkinli yaklaşılıyor. Diğer yandan, uzun vadeli politikaların eksikliği ve enerji etkinliği ve yenilenebilir enerjiye yatırım için istikrarlı ortam olmaması da, bazı ülkelerde bu konuda ilerlemenin önünde engel teşkil ediyor. REN21 kapsamında hükümetlerin yanı sıra, uluslararası kuruluşlar, sanayi dernekleri, bilim ve akademi çevresi, sivil toplum kuruluşları ve BM kuruluşlarından Kalkınma Programı (UNDP) ve Sınai Kalkınma Örgütü (UNIDO) de bulunmakta .
Gerek panelist ve tema konuşmacılarının, gerekse de katılımcıların görüş ve deneyimlerin paylaşımları sırasında katkı sunmak açısından etkin ve yapıcı bir platform sunan, Türkiye Yenilenebilir Enerji Birliği (EUROSOLAR Türkiye) vizyonu ile organize edilen, enerji alanındaki yeşil çözüm, mevcut en iyi teknolojilerin kullanıldığı akıllı şebekelerin, yenilenebilir enerji depolama sistemlerinin ve enerjinin son kullanım verimliliğinin entegrasyonuyla % 100 yenilenebilir enerji hedefine ulaşılmasını merkeze alan ve mevcut enerji ağını gelecekte tümüyle % 100 yenilenebilir enerjiye dönüştürme yönündeki küresel hedefi ana teması olarak belirleyen ve doğru bir perspektif ve enstrümanlarla yukarıda bahsedilen Yenilenebilirlerin Küresel Gelecek raporundaki vizyondan daha iyimser bir gelecek yaratma kararlılığında olan IRENEC-2017 “7. Uluslararası %100 Yenilenebilir Enerji Konferansı”, 18-20 Mayıs 2017 tarihleri arasında İstanbul Maltepe Belediyesi Türkan Saylan Kültür Merkezi’nde gerçekleşti ve üç günün nihayetinde son oturumunu da katılımcıların görüş ve önerilerini de Sonuç Bildirgesi’nin taslağına dahil ederek tamamladı. Konferansın program tema ve oturum konuşmacılarına dair genel bilgilere[iv] resmi sitesinden ulaşılabilir .
Yenilenebilir enerjinin iktisadi, çevre ve politikalara ilişkin meseleleri, YE (yenilenebilir enerji) sistem ve teknolojileri, sektörde % 100 yenilenebilir enerjiye nasıl geçilebileceğinin yöntemleri, enerji verimliliği, mimaride “enerji verimliliği” ve “sıfır/artı enerji” kavramları, % 100 yenilenebilire geçişte yerel veya küresel faaliyetler, YE kullanımının makro ekonomik ve sosyal etkileri, YE proje finansmanı, ihale yöntemleri, ulusal biyoenerji politikaları ve uluslararası işbirliği stratejileri, biyokütle ve teknolojileri, jeotermal ve teknolojileri, Avrupa´daki deneyimler, küresel ve yerel deneyimler, yenilenebilir enerjinin ticarileşmesi, enerji politikaları, karar destek modelleri, yasal çerçeve, YE enerji entegrasyonun önündeki engeller, iklim değişikliğinin etkileri, azaltımı ve adaptasyonu, karbon yönetimi ve finans, küresel ısınmaya yenilenebilir çözümler, enerji arz güvenliği, solar enerji, jeotermal, hidrojen enerji sistemleri, hidrojen üretimi, hidrojen tedariği ve depolaması, hidrojen son kullanım teknolojisi, hidrojen üzerine uluslararası perspektifler, rüzgar enerjisi politikaları saha değerlendirmeleri ve tahminleri, açık deniz rüzgar enerjisi, rüzgar türbini teknolojisi, tesis tasarımı ve yönetimi, şebeke bağlantısı ve elektrik sistemleri, küçük ila orta rüzgar türbinleri, büyük rüzgar türbini ve rüzgar çiftlikleri uygulamaları, rüzgar enerjisi aeroakustiği, enerji karması, % 100 yenilenebilir için inovatif depolama teknolojileri, yük dengeleme ve metodolojiler, çevre ve havacılık ile uyumlu rüzgar teknolojisi, ulaşım sektöründe yenilenebilir enerji, ulaşım elektrifikasyonu ve yenilenebilir enerjinin entegrasyonu, hidrojen ve yakıt hücreleriyle temiz ulaşım teknoloji ve stratejileri, güneş enerjisine dair ışınım, parıldama ölçümü ve enerji potansiyeli hesaplamaları, güneş pilleri, tipleri, sıcaklık ve ışınım düzeltmeleri, fotovoltaik güç sistem, bileşen ve modüller karakteristikleri, seçimleri ve boyutlandırılması bileşenlerin seçimi ve boyutlandırma, şebeke tasarım ve planlamaya dair kritik mevzuların yanısıra solar enerjili taşıtlar, hidrojen taşıtları, yenilenebilir enerjiye dayanan sürdürülebilir nakliye, enerji eğitimi ve öğrenimi, yenilenebilir enerjiler ve toplum, her seviyede kapasite geliştirme, yenilenebilir enerji kaynak değerlendirmesi gibi pek çok konunun 360 derece mercek altına alındığı konferans sayesinde, temiz ve yenilenebilir enerji konusundaki farkındalığın ve yerel, bölgesel ve küresel çapta enerji güvenliği, yenilenebilir, sürdürülebilir enerji meselelerine stratejik, etik ve çözüm odaklı yaklaşım ve eylemin daha etkin, verimli ekonomik ve sosyal getiriler sağlanabileceğinin altı çizilmiş oldu..
Yatırımcılar, uygulayıcılar, akademisyenler ve medya mensupları % 100 yenilenebilir enerjiye pürüzsüz geçilebilmesinin önünde engel teşkil etmemesi için enerji piyasalarında öngörülebilirliğin arttırılması, yaygınlaştırmada lokalizasyon ve inovasyona dair meseleler, enerji depolaması ve enerji dönüşümündeki sorunsallar, enerji sisteminin fosil yakıtlardan yenilenebilir enerjiye tamamen geçişini sağlamak için fosil yakıtlara teşvik ve sübvansiyonların kaldırılması gerekliliği, yerlileştirme, yenilenebilir enerji kaynak alanları (YEKA) Yönetmeliği’nde YEKA kapsamında üretilecek elektriğin belirlenen fiyattan alınması taahhüdünün süresi mücbir hallere ilişkin düzenlemeler, Yerli Ürün Kullanım Taahhüdü (YÜKT) başvurusu yapacak isteklilerin tüzel kişi olma şartı kaldırılarak, 5746 Sayılı Kanun kapsamında ve/veya ihale şartnamesinde belirlenen koşul ve sürelerde sunacakları Yıllık Ar-Ge planı çerçevesinde AR-GE faaliyetlerinde bulunmalarına ilşkin piyasa realitelerine uygun geçiş planlaması, Milli Fosil yakıt Y.E maliyetleri açısından uygun benchmarklar için gizli maliyet ve dışsalların da hesaba katılması gerekliliği , Lisanslı ve Lisanssız Süreçlerinin uzunluğu, bürokrasinin fazlalığı gibi geliştirilmesi gereken pek çok alan olduğunun altını çizerken , ilgili konuların muhatabı olan yetkili ve sorumlular da diğer oturumlarda makro ekonomik ve siyasi politika ve hedefler doğrultusunda ilgili bakanlık ve kurumarın önceliklerinin, yerli ve milli bir yenilenebilir enerjisi sanayisi oluşturma hedeflerinin çerçevesini çizerek mezkur engellerin kaldırılmasına ilişkin diğer kurumlar ve birimlerle yapılan işbirliği, koordinasyon ve konsolidasyonlarda alınan yollara dair bilgiler naklettiler.
Yenilenebilir Enerjinin yaygınlaşması ve kamuoyunda ve tüm paydaşlarda muteber bir algıya kavuşturulabilmesi ve için de demokrasinin teminatı olarak adledilen, ilkeli, adil tarafsız habercilik ve, özgür,bilgili, araştıran bir basının ve basın mensubunun olması gerekliliğinin yanısıra dezenformasyon , suni, aparagas, kaygı yüklü haber ve sebebiyet verdiği galeyana itibar etmemek , manipülasyona maruz kalmamak açısından 100% Yenilenebilir Enerjiye geçiş başarısı için seviyesi yükseltilmiş bir bilinçle ve anlayışla, şahsi hassasiyetlerine ragmen objektif bir perspektiften olaylara yaklaşan ve irdeleyen , analitik düşünen, sorgulayıcı bir medya okur yazarlığına erişmek için “Algı yönteimi ve Etkin İletişim” eğitimin de güçlü bir karar destek sağlayacağı konularına değinildi.
Müzakere eğitimleri esnasında Yenilenebilir Enerjiyi de işlenen konulara katma isteğimi de ateşleyen (IRENEC 2017) Konferansı’nda değinilen konuların verdiği esinin yarattığı izlenimlerin kıvılcımıyla daha evvel Uluslararası Politika Akademisi (UPA) Genel Koordinatörü ve Beykent Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç.Dr. Ozan Örmeci ile Girne Amerikan Üniversitesi (GAÜ) Uluslararası İlişkiler bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Hüseyin Işıksal’ın editörü olduğu ve “AB Enerji Politikalarında Türkiye’nin Yeri” (Çiğdem Yorgancıoğlu) konu başlığındaki mevzulara dair (sayfa 23-44) kendimin de içinde bulunduğu ve ve birçok UPA yazarının makaleleriyle katkıda bulunduğu “Mavi Elma: Türkiye-Avrupa İlişkileri” adlı Ankara Gazi Kitabevi tarafından yayınlanan, bir yılı aşkın süreyle devam eden yoğun bir çalışma sürecinin neticesi olan, (“Önsöz” bölümü, önceki Dış İşleri Bakanlarımızdan Sn. Yaşar Yakış ve Sn. Murat Karayalçın tarafından yazılmış olan) kitapta[v], kendime ayrılmış bölümün ana başlıklarından biri olan İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ve YENİLENEBİLİR ENERJİ kısmını da bundan sonra Yenilenebilir Enerji ‘nin yaygınlaştırılmasının rasyonalize edilebiecek pek çok müspet etkisinin yanısıra “Dünya Barışı”ına da olumlu yönde etki edeceğine olan inancımla; makale, analiz, araştırma, derleme çalışmaları ile genişletme kararıma yansıması, kitabın hazırlanması sonrası gerek ihaleller, 2015 tarihinde yayımlan “Türkiye Ulusal Yenilenebilir Enerji Eylem Planı” sonrası gelişmeler, yeni yatırımlar Elektrik Enerjisi Üretimine Yönelik Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanlarının Belirlenmesine dair EPDK yeni yönetmelikler gerekse de başya (COP21) Paris 2015 İklim zirvesinin kitabın hazırlanmasından sonra gerçekleşmesi hasebiyle tamamlayıcı ve güncel çalışmalar olarak düşünülebilir.
UPA Temsilcisi olarak katıldığım bu konferansta işlenen yenilenebilir enerjiye dair konuların analizleri ve IRENEC 2017 ye iştirak eden akademisyenlerin röportajlarında görüşmek üzere güzel bir yeni hafta diliyorum..
H.Çiğdem YORGANCIOĞLU
[i] http://www.ren21.net/future-of-renewables/global-futures-report.
[ii] REPORT CITATION REN 21. 2017 Renewables Global Futures Report: Great debates towards 100% renewable energy (Paris: REN21 Secretariat). ISBN 978-3-9818107-4-5 http://www.ren21.net/wp-content/uploads/2017/03/GFR-Full-Report-2017.pdf.
[iii] http://solarpv.tv/index.php/2017/05/15/towards-100-renewable-energy-in-africa-worldwide-exclusive-talk-to-christine-lins-executive-secretary-at-ren21/.
[v] http://politikaakademisi.org/2016/07/04/upadan-yeni-kitap-mavi-elma-turkiye-avrupa-iliskileri/.
bilgilendirici ve faydalı bir yazı teşekkür ederiz.