Srebrenica (Srebrenitsa) Katliamı, 11 Temmuz 1995 günü yapılmıştır. Srebrenica Katliamı, 20. yüzyılda Avrupa kıtasında şahit olunan son büyük soykırım olarak kayıtlara geçti. Avrupa’nın göbeğinde gerçekleşen katliamın boyutları ve vahşeti hala yaşayanların ve tanık olanların kanını dondurmaktadır.
Kaynak: http://www.dw.com/tr/s%C4%B1rbistanda-soyk%C4%B1r%C4%B1m-tart%C4%B1%C5%9Fmas%C4%B1/a-18573359, (Erişim Tarihi: 28 Haziran 2017)
Srebrenica kasabası, 1992 yılında savaş patladığından beri Sırp kuvvetleri açısından -bölgesel hâkimiyet sağlanabilmesi için- stratejik bir önem arz ediyordu. Bu yüzden Sırp Cumhuriyet Ordusu bölgede etnik temizlik faaliyetlerine başlamıştı. 16 Nisan 1993’te BM Güvenlik Konseyi 819 numaralı kararla Srebrenica’yı ‘güvenli bölge’ ilan etti. Bu karar, Sırp askerlerinin de çatışmanın diğer taraflarıyla birlikte silahlı kuvvetlerini bölgeden geri çekmesi anlamına geliyordu. Ama Sırp kuvvetleri kuşatmayı kaldırmaya hiçbir zaman yanaşmadılar. BM adına görev yapan Barış Gücü Kuvvetleri de bu kararın uygulanmasını sağlamakta etkisiz kaldı. 6 Temmuz 1995’te Sırplar kasabayı ele geçirmek için ‘Krivaya 95’ operasyonunu başlattı. Sırplar, BM Barış Gücü’ndeki Hollanda askerlerinin gözetleme mevzilerine saldırdı ve 30 kadar Hollanda askerini rehin aldı.[1]
Sırp Cumhuriyet Ordusu, Srebrenica’ya düzenlediği harekât sonucunda aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu çok sayıda insanı katletti. Avrupa’da gerçekleşen en büyük toplu insan kıyımı olarak tarihe geçen Srebrenica Katliamı, Avrupa Parlamentosu ve ABD tarafından ‘soykırım’ olarak tanındı.
Kaynak: https://twitter.com/alifuatduatepe/status/840806468068745217, (Erişim Tarihi: 28 Haziran 2017)
Srebrenica Katliamı, Bosna’da soy ve inanç karşıtı yapılmış en vahşi katliamlardan biridir. Bosna katliamı olarak da anılan katliamda, 8.000’den fazla Müslüman Bosnalı kadın, çocuk, yaşlı, genç, erkek demeden Sırplar tarafından öldürülmüştür. Ölenlere ait günümüzde hala yeni mezarlar çıkan Srebrenica’da acı hala devam ediyor.
BOSNA SREBRENİCA KATLİAMI NEDİR? KİM YAPMIŞTIR?
Bosna Savaşı’nda Srebrenica ve çevresindeki 50 kilometrelik alan BM Güvenlik Konseyi tarafından “güvenli bölge” ilan edilmişti. Albay Tomas Karremans komutasındaki Hollanda Birliği de, “güvenli bölgeyi hedef alabilecek saldırıları engellemek” göreviyle Srebrenica yakınlarındaki Potoçari’de, üsse çevrilmiş bir fabrikaya konuşlandırıldı. Ancak 11 Temmuz 1995 günü Ratko Mladiç[2] komutasındaki Sırp Cumhuriyeti Ordusu Srebrenica’ya girdi. 8.372 erkek öldürüldü. Srebrenica Katliamı’nın üzerinden tam 21 yıl geçti. Uluslararası Adalet Divanı, Srebrenica’yı 2007’de soykırım olarak nitelendirdi.[3]
Kaynak: http://www.aljazeera.com.tr/haber/srebrenitsa-katliaminin-sorumlulari, (Erişim Tarihi: 28 Haziran 2017)
Bosna-Sırp Ordusu’nun “Akrepler” olarak bilinen özel birlikleri de bu katliama katılmıştır. Ne Birleşmiş Milletler’in Srebrenica’yı güvenli bölge ilan etmesi, ne de kentte bulunan 600 Hollanda Barış Gücü askeri katliama mani olamamıştır.
Yugoslavya’nın düşmesinin ardından, 1992 yılında Sırplar Yugoslav halklarına katliam uygulamaya başlamışlardır. Olaya müdahil olmak isteyen Birleşmiş Milletler, 6 bölgeyi güvenli ilan etmiştir ve bu bölgelerden biri de Srebrenica’dır. Savaştan önce 24.000 nüfusu olan bu kent, mülteciler ve dışarıdan kente sığınan insanlarla birlikte 60.000 nüfusa ulaşmıştır. Nüfusun artmasıyla, bu kent, artık hastalıklarla, açlıkla mücadele etmeye çalışan bir toplama kampına dönüşmüştür. Kenttekilerin kendilerini korumak için edindikleri silahlar da BM (Birleşmiş Milletler) güçleri tarafından güvenlik gerekçesiyle toplanmıştır. Sırp Devlet Başkanı Radovan Karadziç’in emriyle, Ratko Mladiç komutasındaki Sırp askerlerinin kente olan tacizleri sıklaşınca kamptaki insanlar silahlarının geri verilmesi için başvuruda bulunmuş; fakat kampın Hollandalı komutanı Thom Karremans bu isteği geri çevirmiştir.
Kaynak: http://www.vikilist.com/21.-yilinda-srebrenitsa-soy-kirimi-244, (Erişim Tarihi: 28 Haziran 2017)
BM güçleri ise sadece kent üzerinde iki tane F-16 uçurarak tepki vermişlerdir. Hollandalı askerler Bosna’daki BM Barış Gücü Komutanı Fransız generalden aldıkları emirle bir gece yarısı kenti boşaltmış ve bulundukları kampı içindeki 25.000 mülteci ile birlikte Sırplara teslim etmişlerdir. Hollandalı komutan tarafından Sırplara satılan (bu olay video kasetle kanıtlanmıştır) kent, bir hafta süren katliamla Sırplara yenik düşmüştür.[4]
HOLLANDA SREBRENİTSA’DA KISMEN SORUMLU
Hollanda’daki Temyiz Mahkemesi, 1995 yılında Bosna Hersek’in Srebrenica kentinde Sırplar tarafından katledilen binlerce Müslüman’dan 350’sinin öldürülmesinden Hollanda devletinin kısmen sorumlu olduğuna hükmetti. Yargıç Gepke Dulek, karar gerekçesinde, ‘Hollanda devletinin hukuka aykırı davrandığını’ ve Hollandalı barış gücü askerlerinin ‘insanlık dışı muamele ve infaz riski bulunmasına rağmen Sırpların, Müslüman erkekleri diğer kent sakinlerinden ayırmasına izin verdiğini’ söyledi. Kararda, katliam kurbanlarının ailelerine Hollanda tarafından tazminat ödenmesi de yer aldı. Ailelerin tazminat talebinin yüzde 30’unun karşılanmasına hükmedildi. Ödenecek miktarın başka bir duruşmada kararlaştırılacağı belirtildi. Hollanda’ya yönelik hukuk savaşını katliamda ölen Boşnakların aileleri başlatmıştı. Aileler, 2014’te alınan benzer bir kararı temyize taşımıştı[5].
SONUÇ
Çok değil, bundan sadece 22 yıl önce Bosnalı Müslümanlar Sırp Ordusu’nun zalimliği neticesinde katledildi. Halkı korumakla yükümlü olan Hollanda, bugün yaptıkların hesaplarını sözlü olarak kabul etse bile, katliamın asıl sorumsu olan Sırbistan, Avrupa’nın gölgesinde kendini aklamaya ve hiç bir suretle bedel ödememektedir. “Kendilerini yeni Haçlı Seferleri’nin neferleri sanan Sırplar, yıllardır birlikte yaşadıkları Müslüman komşularını tamamen yok etmek için merhametsizce saldırdılar ve tüm dünyanın gözü önünde kısmen de amaçlarına ulaştılar. Hollanda Temyiz Mahkemesi’nin 1995 Srebrenica Katliamı’ndaki rolünden ötürü Hollandalı askerleri ve hükümeti ‘kısmen’ suçlu bulması, Bosnalı kurbanların yakınlarını hayal kırıklığına uğrattı.
Srebrenica ve Zepa Anneleri Derneği Başkanı Munira Subasic, kararı “haksızlık” olarak nitelendirdi ve uğradıkları bu haksızlığı asla affetmeyeceklerini söyledi: “Hollandalı askerler, silah gücünden ötürü Sırpları destekledi. Sizi asla affetmeyeceğiz. Ama Allah var, sizi O cezalandırsın. Bugün bu kararın Müslümanlara karşı alındığı da açıkça görülmüş oldu”. Subasic, mahkemenin, kurban yakınlarının talep ettiği tazminatın yüzde 30’unun karşılanacağına ilişkin verdiği kararı da değerlendirerek, “Tıpkı annelerin onlara karşı dava açmasının kayıt altına alındığı gibi onların da suçlu olduğu kayıt altına alınacak” ifadelerini kullandı. Srebrenica Soykırımı’nda, babası Mevludin Pasic’i kaybeden Almedina Pasic isimli kadın da, “Daha fazlasını bekliyordum. Yıllar sonra çıkıp ‘Evet, suçluyuz’ demelerini bekliyordum, ama bu olmadı” şeklinde konuştu.
Şeniz DENİZELLİ
[1] “Srebrenitsa Katliamı’nda ne olmuştu?”, Gazete Duvar, http://www.gazeteduvar.com.tr/dunya/2017/03/14/srebrenitsa-katliaminda-ne-olmustu/, (Erişim Tarihi: 28 Haziran 2017).
[2] Bosnalı Sırp Komutan Saraybosna kuşatmasının yanısıra Srebrenica Katliamı’nın baş sorumlusudur. ‘Bosna Kasabı’ lakabı takılına Mladic, 16 yıl saklandıktan sonra AB’nin baskısıyla Sırbistan’da yakalandı ve Lahey’de suçsuz olduğunu iddia etti.
[3] “21 Yıl Sonra Srebrenitsa”, Al Jazeera, http://www.aljazeera.com.tr/haber/21-yil-sonra-srebrenitsa, (Erişim Tarihi: 28 Haziran 2017).
[4] http://www.gazeteduvar.com.tr/dunya/2017/03/14/srebrenitsa-katliaminda-ne-olmustu/, (E.T:28 Haziran 2017).
[5] https://www.abhaber.com/srebrenitsa-katliaminda-hollanda-kismen-suclu-bulundu/, (Erişim Tarihi: 28 Haziran 2017).
