Küresel piyasalarda Dolar ve Euro’ya alternatif olarak lanse edilen ve belli algoritmalara sahip olan yeni çağın sanal para birimi kabul edilen “Bitcoin”, kısa adıyla BTC, fütüristlere göre şimdilerde paranın tarihini yeniden yazıyor. Her ne kadar uzman ve fütüristler geleceğin meslekleri arasında adını anmasalar da, şayet tutunur ve rüştünü ispatlarsa, “Bitcoin madenciliği”nin de Endüstri 4.0 sonrası önemli yeni meslekler arasında yer alacağı öngörülebilir.
Burada kullanılan peer to peer (P2P) sistemli teknolojiler açısından, kısaca Bitcoin sisteminde yapılan ödemelerin doğrulanmasına yarayan açık anahtarlı şifreleme (asimetrik şifreleme), noktadan-noktaya ağ bağlantısı ve proof-of-work gibi teknolojilerden sözedebiliriz. Ödemeyi yapan adresten alıcı adrese şifrelenmiş olarak imzalanarak gönderilen Bitcoin mekanizmadaki işleyişe bakıldığında, her işlemin ağa duyurulumunun yapılması ve blok zincirinde yerini alması sayesinde eklenen bitcoinlerin birden fazla kere kullanılmasını engeller. Bu bağlamda, Bitcoin, bu gibi teknolojileri kullanarak, herkes için hızlı ve son derece güvenilir bir ödeme ağı sağlama potansiyeline de sahip olduğu görüşü yaygın. Her ne kadar böyle lanse edilse de, kimi uzmanlar geçmişteki argümanları devam ettirerek buna katılmıyor ve bu sistemin hileye açık zaafiyetleri olduğunu ileri sürüyorlar.[i] Yine de belli başlı protokollere tabi olması ve protokoller çerçevesince yapılan her işlemin şifrelenip kayıt hafızasına sahip olması hasebiyle, cüzdanının şifresini çaldırmak, bilgisayarın hacklenmesi gibi kullanıcı hatası ya da ihmali neticesinde hasıl olan durumlar haricinde sistemin güvenlik sorunu bulunmadığını savunanlar çoğunlukta.
Enflasyon riski düşüklüğü, çökme riskinin olmaması, çiple taşınması sayesinde kolay çalınmaya karşı nispeten daha korunaklılığı gibi avantajları bulunan Bitcoin, son aylarda adeta bir fenomen halne geldi. İk başta teknoloji tarafında hayatımıza girdiğinde uyusturucu kartellerinin para aklamada kullandığı para birimi algısı ile “notorious”-“kötü nam salmış” bir algı yaratan, üstelik hem aşağı, hem de yukarı yönlü riskleri bünyesinde barındıran Bitcoin, bugün yatırımcıların iştahını giderek daha da kabartan bir dijital para birimi haline geldi. İçinde bulunduğumuz sene dünya genelinde patlak veren “Ransomware-Wanna Cry” virusü ile birlikte internet suçlarında ödeme yollarının başında gelmesi nedeniyle pek çok kez adından bahsettiren, daha bu sene Nisan ayının son çeyreğinde 1250 Amerikan dolarını test eden, Haziran ortalarında 2500’ler seviyesine gelen Bitcoin, değerini her geçen gün arttırmaya devam ediyor. Bununla da kalmayıp, altın fiyatlarının Bicoin’deki sert yükselişe etkisi ve aralarındaki pozitif korelasyon giderek daha da görünür hale geldi. Geçtiğimiz hafta sonunundan sonra süksesinden adeta yanına yanaşılmıyor. 1 Bitcoin 4100 Amerikan doları seviyesini aşmış durumda. Bitcoin, altını geride bırakarak bugün 14 Ağustos 2017 itibarıyla ise yeni bir rekor tazelemesi daha yaparak 4125 seviyesine ulaştı. Bu rakamın TL karşılığı açısından 14.000 seviyesinin üzerinde olduğunu söyleyebiliriz. 2010 senesinde 0,03 Amerikan doları ile pazara giren Bitcoin, 2012 yılında 13 Amerikan dolar seviyesine ulaştı. 2013 yılında ise 266 dolara kadar yükselen Bittcoin’i 2010 senesindeki Bitcoin furyasında portfyüne katanların etekleri bugün zil çalıyor. Tabii bu artışın sürmesiyle Bitcoin’in tamamıyla dolaşıma girmesi ve popülerliğini koruması mümkün olduğu kadar aniden değerinin düşmesiyle pabucunun dama atılması da beklentiler arasında. Bu bağlamda kimi uzman stratejistler Bitcoin fiyat hareketliliğinin gelecekteki yönüne dair “bugün çıkar yarın düşer” anlamında İstanbul sarı ticari taksi plaka piyasasındaki spekülasyonlarla bile karşılaştırmaktalar.
Maaşlar Birgün Bitcoin’le ödenecek mi? Bitcoin, yatırım portföyüne alınacak kadar değerli bir akçe olacak mı? 22. yüzyılın para birimleri arasındaki yeri ne olacak? Teknik anlamda 21 milyon bitcoin üretilebilmesinin sonuçları piyasalara nasıl yansıyacak? Kağıt paranın yerine geçecek mi? Amerikan Merkez Bankası FED, Bitcoin’in gidişatına ne diyecek? Değer artışındaki yükselelişler bir balon mu, şayet öyle ise balon nerede ve ne zaman patlayacak? Yine buna bağlı olarak, şayet bugünkü 4215 olan değer 5000 Amerikan Dolarına yükselirse ve piyasada bu durum “balon” olarak algılanırsa düzeltme gelir mi? Bu ve benzeri envai çeşit sorunun cevapları hep merak konusu. Bitcoin enstrümanının neye göre fiyatlanmakta olduğu da en çok merak edilen konular arasında.
Arkasnda devlet, ordu, Merkez Bankası, SPK ve benzeri bir otoritenin olmaması gibi hiçbir devlet ya da kuruluşun himayesinde bulunmamasından kaynaklı taşıdığı riskler sebebiyle, henüz güvenli bir liman olarak görülmeyen Bitcoin için, ABD Dolarını arkasındaki ordu ya da Euro’nun arkasındaki AB konsensusu gibi bir güç arayışı ise halen sürmekte. Zira izi i sürülemeyen bir para ve kaybedenin karşısında bir muhatap ya da merci bulunmaması dünya genelinde finans piyasalarında tutunmasının önünde riskler nedeniyle engel teşkil etmekte. Bu noktada, ABD ve FED “Yürü Ya Bitcoin” dese, Amerikan Dolarının tahtına ha oturdu ha oturacak. Hal böyleyken, günün gelişmelerini anlamak ve öngörülere dair vizyon geliştirmek için ilk ortaya çıkışından bu yana aradan geçen 10 yıl içinde yarısından biraz fazlasına denk gelecek bir döneme bakarak Bitcoin’in ilklerine ve tarihi gelişmelerindeki genel trend ve tekrarlara göz atmakta fayda var.
BİTCOIN’E “GOOD WIFE” PERSPEKTİFİYLE BAKIŞ
“History of Bitcoin”sitesinden on yıllık geçmişine baktığımızda, Bitcoin’in tarihine dair efsaneye göre diye belirtilen ilk bölümde[ii], Satoshi Nakamoto’nun 2007’de Bitcoin konseptinde çalışmaya başladığından bahsedilmekte. Japonya’da yaşamakta olduğu kaydedilirken, Nakamoto’nun birden fazla kişinin ortak takma adı olabileceği düşünülmesinin de altı çizilmekte. Şimdilerde FOX TV’de tekrarları yayınlanan, başından sonuna tüm bölümlerini izlemekten hoşnut olduğum ve zamanında CBS[iii] kanalı tarafından gösterime girer girmez daha ilk sezonundan Emmy ve Altın Küre ödüllerini alan Amerikan hukuki drama dizisi olan “Good Wife” izleyicileri hatırlayacaklardır. Dizinin savunma avukatı Alicia Florick, 3. sezon 13. bölümde “Bitcoin for Dummies” isimli 2012 de yayına giren episodunda yasadışı yeni bir çevrimiçi para (dijital para) icat eden ve ABD Hazine Departmanı’nın peşine düştüğü bir müşterinin adını açıklamadığı için tutuklanan bir avukatı yani, Dylan Stack’ı (Jason Biggs) savunmuştu. Dizideki bölümde paranın isminin “Bitcoin” olduğu da açıkça zikredilmekteydi. Pop kültüründe dijital okuryazarlık anlamında bir hayli vizyon açıcı olan dizinin sözkonusu episodunun ilerleyen dakikalarındaki gelişmelerinde, mucidin “birden fazla kişi” olduğunu da görmüştük. Bu anlamda dizinin bu bölümü gerçek yaşamdaki Bitcoin tarafındaki gelişmelerden feyz alınarak hazırlanmıştı. Davayı aldıktan sonra Alicia’nın oğlu ile birlikte Bitcoin’in ne olduğunu anlamaya yönelik araştırmaları sırasında içinde mutlak değerler, logoritmik fonksiyonlar, iki bilinmeyenli denklemler olan bilgisayar sayfa görüntülerine paralel oynadığı replikler oldukça akılda kalıcıydı. Davanın görüldüğü esnadaki replikler de bir o kadar etkileyiciydi. Tabii tüm bu repliklerin episodun final anındaki kadar çarpıcı olduklarını da söyleyemeyiz. Meraklılarına ve Bitcoin’e Şikago (Chicago) üzerinden ABD algısı açısından bakmak isteyenlere, dizinin ilgili episodunu daha önceki bölümleri izlememiş olsalar dahi, anlaşılmakta pek de fazla zorluk çekilmeyecek olması nedeniyle seyretmelerini tavsiye ederim.
Yeniden “History of Bitcoin” kaynağına dayalı Bitcoin tarihçesine döndüğümüzde, 15 Ağustos 2008 tarihinde ilginç bir patent başvurusu konu alındığını görüyoruz. Neal Kin, Vladimir Oksman ve Charles Bry, bir şifreleme patenti için başvuru yapıyorlar. Üç şahıs da Bitcoin konseptinin yaratıcısı olduğu iddia edilen Satoshi Nakamoto ile bağlantılarını inkar ediyorlar. 18 Ağustos 2008 tarihinde Bitcoin.org kayıtlı Bitcoin.org doğuyor! Alan adı, kullanıcıların anonim olarak alan adlarını kaydetmelerini ve halen Bitcoin’i kabul etmelerini sağlayan anonymousspeech.com adresinde de ayıtlı hale gelmişti. 31 Ekim 2008’de beyaz kağıt yayımlandı. Nakamoto, Bitcoin para birimini tanımlayan ve para biriminin kopyalanmasını önlemek için çift harcamayla ilgili sorunu çözen metzdowd.com şifreleme posta listesinde bir tasarım dosyası yayınladı. 9 Kasım 2008’de[iv] Bitcoin projesi SourceForge’u keşfetti. Bitcoin projesi, açık kaynak yazılımının geliştirilmesi ve dağıtılması üzerine odaklanan bir topluluk işbirliği sitesi olan SourceForge.net’de kayıtlıydı ve takvimler 3 Ocak 2009’u gösterdiğinde Genesis Bloğu olan Block 0 devreye girmiş. 9 Eylül 2009’da Sürüm 0.1 yayınlanmıştı. 12 Ocak 2009 tarihi, ilk Bitcoin işleminin yapıldığı an olarak tarihe geçer. Bitcoin para birimiyle yapılan sözkonusu işlemi, blok 170’de, bir geliştirici ve kriptografik eylemci olan Satoshi ve Hal Finney arasında gerçekleşmişti. 5 Ekim 2009 tarihinde New Liberty Standard, bir Bitcoin değerini US $ 1 = 1,309.03 BTC olarak belirleyen bir Bitcoin döviz kurunu, Bitcoin üreten bir bilgisayarı çalıştırmak için elektriğin maliyetini içeren bir denklem kullanarak yayınladı. 12 Ekim 2009’da # Bitcoin-devin, freenode IRC’ye saldırdığı tarihti. 16 Aralık 2009 tarihinde Sürüm 0.2 yayınlandı. 6 Şubat 2010’da bir döviz cinsi doğdu. 18 Şubat 2010 tarihinde, Ağustos 2008’de Neal Kin, Vladimir Oksman ve Charles Bry tarafından açılan şifreleme patent başvurusu yayınlandı. 22 Mayıs 2010 BTC tarihinde yeniden bir dönüm noktasıydı. Bitcoin’i kullanan ilk gerçek dünya işlemi, bir Jacksonville, Florida programcısı Laszlo Hanyecz, Bitcoin Forum’da bir pizza için 10.000 Bitcoin (BTC) ödemesi teklif etmesiyle döviz kuru pizza alım fiyatını yaklaşık 25 Amerikan dolarına yükseltti. 7 Temmuz 2010’da Sürüm 0.3 yayınlandı. 11 Temmuz 2010’da gündemde “Slashdot” konuşulmaktaydı.
12 Temmuz 2010 tarihi yeni bir dönüm noktasıydı; zira Bitcoin değeri 10 kat artmıştı. Bitcoin’in döviz değeri, 12 Temmuz’da başlayıp 5 gün süreyle on kat artarak 0,008 ABD doları / BTC’den 0,080 ABD Doları / BTC’ye yükseldi. Ardından 17 Temmuz 2010 MtGox Bitcoin döviz piyasasının Jed McCaleb tarafından kurulduğu tarih oldu. 18 Temmuz 2010’da ArtForz bir OpenGL GPU karma çiftliği kurdu ve ilk Bitcoin bloğunu üretti. 15 Ağustos 2010’da Bitcoin sisteminde, Bitcoin’in hatalı doğrulanmasına neden olan bir güvenlik açığı keşfedildi ve 184 milyar Bitcoin üretilmesine neden oldu. Ekim 2010’da kara para aklamayı ve teröristlerin finanse edilmesini önleme politikalarını geliştiren ve teşvik eden hükümetler arası bir grup olan Financial Action Task Force (Mali Eylem Görev Gücü), terörist grupları finanse etmek için dijital para birimlerinin kullanımı hakkında uyarı amaçlı Money Laundering Using New Payment Methods’u (Yeni Ödeme Yöntemleri Kullanılarak Para Aklama) yayımladı. Aynı yıl Ekim ayında birkaç ay boyunca 0,06 ABD doları / BTC hızında duran Bitcoin döviz kuru tırmanışa geçmişti. Kasım ayına gelindiğinde, MtGox’daki son ticarete göre dolaşımdaki Bitcoin sayısını çarparak hesaplanan Bitcoin ekonomisi 1 milyon doları aşmıştı. MtGox’un fiyatı da 0,50 ABD Doları / BTC’ye ulaşıyordu. Aralık ayına gelindiğinde ise, Bitcoin Forum üyesi, Nokia N900 mobil bilgisayar için yazılmış olan Bitcoind’i derledi. Hemen ertesi gün 8 Aralık’ta Bitcoin’in taşınabilirden–taşınabilire (portable-to-portable transaction of Bitcoin) ilk işlemi, ribuck Bitcoin’i kullanarak[v] 0.42 BTC’yi gönderdiğinde gerçekleşti. Ardından Bitcoin için ilk çağrı opsiyonu sözleşmesi # bitcoin-otc pazarında satılmaktadır. İşlem, nanotüp ile sgomick arasında gerçekleşti.
2011 senesine gelindiğinde bir Bitcoin pazarı olan Silk Road (İpek Yolu) uyuşturucu ticareti için yasadışı pazarlar başlatıyor ve buna “uyuşturucu için eBay” deniyordu. Tonal sayı sistemini tercih edenler için tasarlanmış Tonal Bitcoin, birimlerinin standartlaştırıldığı zamanlardı Ocak ayı ve Bitcoin Pooled Madenciliği toplam 10.000 Mhash / s’ye ulaşmıştı. O tarihe kadarki en büyük Bitcoin ticareti # bitcoin-otc’de gerçekleşmiş ve üç Zimdollars (her biri yüz trilyon dolar değerinde Zimbabwe notları) 12 BTC ile işlem görüyordu. Ayın sonuna geldindiğinde Blok 105000’in üretilmesi ile, yaklaşık 21 milyon toplam tahmini toplamın % 25’inden fazlasına denk 5.25 milyon Bitcoin üretildi. 9 Şubat 2011’de Bitcoin, MtGox’da 1.00 ABD Doları / BTC’ye ulaştı. Bitcoin tarihinde yeni bir ilk idi bu gelişme… İlk kez ABD doları ile denk bir parite kazanmıştı ve hemen akabinde Slashdot ve Hacker Haberleri’nde US $ / BTC paritesinin izlenmesinin yanı sıra heyecanla başlayan buzz’la Bitcoin.org web sitesinde trafik artışı yaşanıyordu. 14 Şubat Sevgililer Günü’nde Bitcoin Forumu’nun Avustralya üyelerinden biri 1984 model Celica Supra’sını 3000 BTC’ye satmaya çalışıyordu ve Bitcoin karşılığında bir araç teklif eden ilk kişi oluyordu. Şubat’ın son haftası WeUseCoins.com, Bitcoin kaynağına kaydoldu ve Bitcoin’de en çok izlenen videolardan birini oluşturmaktaydı. Mart ayında Bitcoin Market web sitesine yapılan önemli bir güncelleme, minimum ticaret boyutunu azalttı ve 24 saat boyunca ticaret izni verip yürütülen işlemler için ödemelerin Bitcoin ile yapılmasını sağladı. Sonrasında Jed McCaleb, MtGox’u Japonya’nın Tibanne şirketine sattı. Toplam 900Ghash / saniyelik yeni bir Bitcoin ağ hesaplama hızı (network computation speed) yeni bir seviyeye ulaştı. 18 Mart 2011’de daha önce 9 Şubat tarihinde 1.00 ABD Doları / BTC’nin en yüksek seviyesini gördükten sonra Bitcoin altı haftalık bir düşüşle yaklaşık 0,70 ABD Doları / BTC döviz kuruna geriledi. 27 Mart’a gelindiğinde sahneye İngiliz Sterlini de girmişti. Britcoin açıldı ve Bitcoin ve İngiliz Pound Sterling (GBP) değişiminin ilk pazarı haline geldi. Mart’ın sonunda Bitcoin Brasil açıldı. Bitcoin ve Brezilyalı Reals’in değişiminin ilk piyasası oldu bu.
5 Nisan 2011 de BitMarket.eu açılışıyla beraber, Bitcoin ve Polonya złoty, Euro ve diğer birçok para biriminin değişimi için ilk pazar olmuştu. Bir başka tarihi anda bu idi. İlk Bitcoin put opsiyon sözleşmesi # bitcoin-otc’de satılmış, sonrasında 23 Nisan’da MtGox’ta, BTC / Amerikan Doları döviz kuru Avro ve İngiliz Sterlini Poundu ile pariteye ulaşıp geçen Bitcoin para stokunun değeri 10 milyon ABD Doları idi. 27 Nisan’da VirWoX, Second Life Lindens’e karşı Bitcoin ile ticarete başlamış ve sanal bir para birimine karşı Bitcoin ile ticarette ilk pazar haline gelmişti. Haziran ayı MtGox’da, döviz kuru BTC başına 10 ABD doları ediyordu. Sonrasında Tonal Bitcoin, Bitcoin Market’teki TBC başına 0,01 ABD dolarına ulaşarak ilk kez ABD cent’iyle parite kazandı. Yine Haziran ayında Bitcoin Market, dolandırıcılık yüzünden PayPal ticaretini durduruyordu.
Birkaç gün sonra ise MtGox’daki Bitcoin fiyatı, o zamana kadar olan en yüksek değeri yakalamış 31.91 $’a ulaşmıştı ve 206 milyon ABD doları civarında bir piyasa değeri vardı. Aradan 4 gün geçmişti ki, 10 ABD doları seviyesine indi. Burada bu tarihi anlara dikkat çekmekteki gaye, Bitcoin’in ne kadar hızlı ve çarpıcı oranlarda yükselip, alçalabileceğinin altını çizmektir. Bu gelişme tarihe “Great Bubble”-“Büyük Balon” olarak geçmişti o zamanlar. 13 Haziran’da Bitcoin Forum üyesi Allinvain, 25.000 BTC’nin cüzdanından çalındığını iddia ediyordu. O dönemde döviz kuruyla tutar karşılığı 375.000 ABD Doları civarındaydı. O zamana kadarki en büyük Bitcoin hırsızlığı idi bu. 14 Haziran günü WikiLeaks’in isimsiz Bitcoin bağışlarını kabul etmeye başlaması da BTC’nin tarihinde bir ilk oldu. 19 Haziran’da MtGox, hileli ticaretle sonuçlanan önemli bir güvenlik ihlalinden etkilenmekte ve sitenin yedi gün boyunca kapanmasına maruz kalmıştı. İhlal, MtGox veritabanını, kullanıcı adlarını, e-posta adreslerini ve 60.000 hesaba ait şifre karmalarını içeren bir kullanıcı sızıntısıyla ilgiliydi. Olay açığa çıkınca yüzlerce binlik Bitcoin için satma emirleri verilen bir yönetici hesabına (admin account) erişilmesi sonrasında MtGox fiyatı Bitcoin başına 17.51dolardan 0.01 dolar seviyesine gerilemişti. Elektronik Sınır Vakfı oarak Türkçeleştirilebilecek olan Electronic Frontier Foundation (EFF), yasal belirsizlikler nedeniyle Bitcoin şeklinde bağış kabul etmeyi durdurmuştu bir kaç gün içinde. BitPay, Bitcoin için ilk akıllı telefon e-cüzdanını piyasaya sürdüğnde 29 Haziran 2011 idi. 19 Temmuz’da Mike Hearn, müdürü Tadek’in dünyanın ilk Bitcoin NFC alıcısı olduğunu söyleyerek kayıtlara geçti. Burada bahsettiği Near Field Communication’un kısaltması olan NFC yani Yakın Alan İletişimi ise, iki elektronik cihazın kolay, basit ve güvenli haberleşmesi için tasarlanmış kısa mesafe temassız teknoloji standardına bir atıftır. Ağustos’un 20’sine gelindiğinde, ilk Bitcoin Konferansı ve Dünya Fuarı, New York City’de yapıldı. 6 Eylül 2011’de Mike Caldwell, Casascius Madeni paraları adlandırarak ilk kez fiziksel Bitcoin basımına başlaması da tarihi anlardan biri idi Bitcoin için. Kasım ayında bir konferans daha oldu. 2011 Bitcoin & Gelecek Teknoloji Avrupa Konferansı Prag, Çek Cumhuriyeti’nde gerçekleştirildi. 2011 yılının sonunda tek bir işlemde tek bir blog ile 171 BTC ile 157235’lik işlem (transaction) de o zamana kadar kaydedilmiş en yüksek meblağ idi.
Dünyadaki ikinci en büyük Bitcoin değişimi olan TradeHill, 2012 Şubat ayında gerçekleşmişti. Aynı ay içinde Bitcoin Magazine-Bitcoin Dergisi, Bitcoin ve kripto para birimi ile ilgili makalelerle başlattı. Sonrasında bir başka Bitcoin hırsızlığı daha oldu. 228.000 ABD doları değerindeki 46.000’den fazla BTC 2012 yılının Mart ayında çalınmıştı. 24 Nisan 2012 tarihinde “Bitcoin Virtual Currency: Unique Features Present Distinct Challenges for Deterring Illicit Activity isimli Bitcoin Sanal Para Birimi” (Eşsiz Özellikler Yasadışı Faaliyetin Engellenmesine Yönelik Mevcut Zorluklar) başlıklı FBI raporu sızdırılmıştı. Olay, Bitcoin ödeme yöntemlerinin silah ve uyuşturucu için yasadışı işlemleri kolaylaştırabileceği endişelerine dikkat çekmişti. Temmuz ayında Bitcoin “startup incubator” (kuluçka) lansmanı yapıldı. Ağustos’ta Dört Bitcoiner’ın, Bitcoinica’ya sözleşme ihmali (breach of contract), ihlali (negligence) ve daha üç ayrı konudan suç duyuurusunda bulunmasıyla konu yargıya aksetti. Ayn günlerde Charlie Shrem, bir Bitcoin transfer hizmeti olan BitInstant üzerinden bir Bitcoin banka kartını tanıtmayı planladığını açıkladı. Eylül ayında Bitcoin madencilik donanımını geliştirmek için bir İsveç ortak girişim olan KnCMiner tasarlandı. 3 Eylül 2012’de dördüncü en büyük ABD Bitcoin mübadelesi olan Bitfloor saldırıya uğradı ve elinde olan Bitcoin’in çoğunluğu olan 24.000 BTC (ki hırsızlık gerçekleştiğinde yaklaşık karşılığı US $ 250.000 değerinde idi) kaybedildi. Olayda güvenliği ihlal edilen sunucular, cüzdan anahtarlarının (wallet keys) şifrelenmiş yedek dosyalarına (backup files) erişilmesine neden olmuştu ve tüm exchange işlemleri duraklatılmıştı. Bitcoin Foundation (Bitcoin Vakfı) da o zamanlarda faaliyetine başlamıştı. Kasım 2012’de WordPress.com, Bitcoin’i kullanıcılara yükseltme satın almak (purchase upgrades) için bir ödeme şekli olarak kabul ettiğini açıklamıştı. Yılın sonunda Bir Avrupa bankası olarak lisanslanacak olan ilk Bitcoin değişimi, Avrupa düzenleyici çerçevesinde faaliyet gösteren Bitcoin Central olmuştu.
2013 yılına gelindiğinde Ocak ayında Bir Bitcoin ödeme işleme şirketi olan BitPay, tacirleri için 10.000 Bitcoin işlemini geçtiğini ve herhangi bir ödeme dolandırıcılığı bildirilmediğini bildirdi.Şubat’ta PizzaForCoins.com açıldı ve Bitcoin istemcisinin 0.8 sürümünn piyasaya çıkmasıyla Bloom Filtreleme ve geliştirilmiş indirme hızlarını (download speeds) da beraberinde getirdi. Öte yandan, Internet Archive, çalışanlarına Bitcoin ödenecek şekilde BTC bağış kabul etmeye başlamıştı. Şubat sonu Bitcoin’in ticaret değeri 2011’den beri ilk kez tekrar 30 ABD Doları’na ulaşmıştı. Burada da dikkat çekeceğimiz husus, gelişmelerin geçmişte yakalanmış bir seviyeye ancak iki sene sonra ulaşabildiğini vurgulamaktır. 601 gün içinde ilk kez en yüksek seviyeye ulaşan MtGox döviz kuru, 8 Haziran 2011’de 31,91 $ pikini kırdığında takvimler 28 Şubat 2013’ü gösteriyordu. Jason King tarafından işletilen Pensacola evsiz barınağı Sean’s Outpost, Mart ayında Bitcoin bağışlarını kabul etmeye başladı. 17 Mart’ta Let’s “Talk Bitcoin!” adlı audio şov (Haydi Bitcoin’ Konuşalım!) programı ilk bölümüyle Adam B. Levine tarafından başlatılmış ve daha sonra Andreas M. Antonopoulos ve Stephanie Murphy de programa ortaklaşa ev sahipliği yapmıştı. 18 Mart’ta The Financial Crimes Enforcement Network-Birleşik Devletler Hazine Bakanlığı Mali Suçları Uygulama Ağı (FinCEN), Sanal Para Birimleri Yöneten, Değiştiren veya Kullanan Kişilere yönelik Sanal Para Birimleri Üzerindeki konumunu belirleyen FinCEN Yönetmeliklerini yayımlamıştı. Nisan ayında MtGox ve diğer borsalarda Bitcoin değeri 100 ABD Doları’nı aşmıştı.Görüldüğü gibi iki ay içinde kayda değer bir hızlı yükseliş daha yaşanmıştı. Dahası 10 Nisan 2013’te Bitcoin, bir önceki yıl sadece 13 $ iken 266 $’ lık rekor bir seviyeye ulaşmıştı. Arkasından bir siber-saldırı daha patladı. Mayıs ayında online oyun şirketi ESEA, Bitcoin’i mayınlamak için gizlice müşteri bilgisayarlarını kullanmaya çağırıldı. Dünyadaki ilk Bitcoin ATM, San Diego, California’da piyasaya sürüldüğünde takvimler 2 Mayıs 2013’ü göstermekteydi. 14 Mayıs’ta Birleşik Devletler Vatan Güvenliği Departmanı (Department of Homeland Security), MtGox’un bir yan kuruluşuna ait bir Dwolla hesabından “Birleşik Devletler Kanunu 1960’a uygun olarak (18 U.S. Code 1960) bir para aktarma işi” olarak kayıt altına alınamaması iddiaları gerekçesiyle 2,9 milyon ABD doların tutarında meblağa el koydu. Bir kaç gün sonra PrimeDice.com, Bitcoin bahislerini kabul eden bir çevrimiçi casino platformu olarak hizmete girdi.Bir hacklenme olayı daha yaşandı.
Aradan geçen yıllar içinde günümüze kadar benzeri fiyat düşüşleri ve yükselişleri, hacklenmeler, konferanslar, kabul edilen bağışlar vb. pek çok gelişme daha yaşandı. Sanal para Bitcoin, 2016’yı geride bırakırken yılın en çok kazandıranları arasına girmeyi başarmıştı. Bir yıl içinde yüzde 107 değer kazanan Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası gibi kurumlar ile birçok merkez bankasının dikkatini çeken Bitcoin, pek çok para birimini, borsayı ve emtiayı geride bırakarak en çok getiri sağlayan yatırım aracı olma konusunda iyiden iyiye dikkatleri üzerine çekmekteydi. Sonuç olarak Ethereum, Ethereum Klasik, DASH, Factom, Litecoin, Qtum, Monero, Augur, Ripple ve Zcash gibi kayda değer pek çok kripto para birimi arasından sivrilerek yıldızı parlayan Bitcoin ( BTC)’nin yükselişi henüz “güvenli bir liman” olarak görülmesi için yeter sebep değil. Tarihi zirvelere arka arkaya tırmanmakla birlikte, hem aşağı hem de yukarı yönlü riskleri bir hayli fazla olan ve finans piyasaların giderek daha fazla ilgi duymakta olduğu, tüm risklere ragmen yine de cazibesini sürdüren Bitcoin’in ABD kullanılmaya başlaması halinde dünyada geçerliliği olacağına yönelik görüşler hakim vaziyette. Diğer yandan, 2017 senesi başından bu yana yüzde 200 değerlenen alternatif para birimlerinden mezkur dijital para (BTC) için stratejist ve analistler iki farklı görüşü savunmakta. Buna göre, BTC’nin volatile paralar arasındaki yükselişi ya devam edecek ve tutunacak ya da balon patlayacak.
Kısaca finans piyasasındaki kanaat önderlerinin bakışına göre, “Bitcoin (BTC) ya satın alanın elinde patlayacak, ya da almayan bin pişman”. Bir diğer anlamda tarihin ilk para birimi Sümer’in arpasından, takasa, oradan altına, madeni paraya, banknota oradan da Bitcoin’e uzanan kısa bir yolculukta kaç arpa boyu yol gidebildik bunu hesaplamak, bugün Bitcoin’in yarınını görmekten belki de daha kolay…
H. Çiğdem YORGANCIOĞLU
[i] “Bitcoin is not as secure as we think”, https://www.wired.com/2013/05/lets-cut-through-the-bitcoin-hype/.
[ii] “History of Bitcoin – The world’s first decentralized currency”, http://historyofbitcoin.org/.
[iii] “Good Wife”, https://www.youtube.com/watch?v=KCJpJgyxKEg.
[iv] November 9, 2008 The Bitcoin Project hits SourceForge The Bitcoin project is registered on SourceForge.net, a community collaboration website focused on the development and distribution of open source software.
