Dünyanın en hızlı gelişen ülkelerinden birisi ve BRICS’in yıldızlarından olan Brezilya’da 2014 yılı oldukça hareketli geçiyor. Bu yıl içerisinde Dünya Kupası’na ev sahipliği yapan Brezilya, 5 Ekim 2014 tarihinde de Devlet Başkanlığı seçimlerine sahne olacak. Bu yazıda Brezilya’da yapılacak seçimleri sizler için inceleyeceğim.
200 milyonun üzerinde nüfusu, 8,5 milyon kilometrekarelik devasa coğrafyası, dünya futboluna damgasını vuran süper yetenekli futbolcuları ve dünyanın en büyük 10 ekonomisi içerisinde olmayı başaran ve hızla gelişmekte olan ticari-ekonomik hayatıyla, Brezilya açık ara farkla Güney Amerika’nın lider ülkesi konumundadır. Federal bir Cumhuriyet olan Brezilya, diğer birçok Latin Amerika ülkesi gibi Başkanlık sistemiyle yönetilmektedir. Brezilya’nın idari yapısı ise 26 eyalet, 1 federal bölge ve 5564 belediyeden oluşmaktadır.[1] Seçimle işbaşına gelen Ulusal Kongre, Senato ve Temsilciler Meclisi olmak üzere iki farklı kamaradan oluşmaktadır. Senato’da 81, Temsilciler Meclisi’nde 513 olmak üzere Ulusal Kongre’de toplam 594 temsilci bulunmaktadır. 81 Senato üyesi, 26 federe devlet ve özel bölge statüsünü haiz başkent Brasilia olmak üzere, toplam 27 federe devlet ve federal bölgeden çoğunluk oy sistemi esasına göre 7 yıllık süre için seçilir. 513 üyeli Temsilciler Meclisi seçimleri ise, oransal temsil esasına göre 4 yılda bir yapılır.[2] İşte 5 Ekim’de yapılacak olan seçimlerde Devlet Başkanlığı seçimlerinin yanında, Ulusal Kongre üyeleri de (Senato’nun 1/3’ü ve Temsilciler Meclisi’nin tamamı) belirlenecektir.
İlgilenenlerin hatırlayacağı üzere, 2010 yılında yapılan son Başkanlık seçimlerinde Brezilya İşçi Partisi’nin adayı ekonomist Dilma Rousseff, rakibi Brezilya Sosyal Demokrat Partisi (PSDB) adayı José Serra’yı ikinci turda % 56’ya % 44’lük oy oranlarıyla geçerek Devlet Başkanı seçilmişti.[3] Brezilya’nın ilk kadın Devlet Başkanı olarak tarihe geçen Rousseff’in başarısında, kuşkusuz kendisini halefi olarak gösteren ve 2003-2011 yılları arasında iki dönem çok başarılı bir Başkanlık yapmış olan Brezilya İşçi Partisi – PT’nin ağır topu Lula da Silva’nın da büyük payı vardı. Bulgar asıllı bir işadamının kızı olan ve gençliğinde aşırı sol-Marksist örgütlerde aktif şekilde görev almış ve askeri diktatörlük döneminde hapse girmiş ve ağır işkence görmüş olan Rousseff, ilerleyen yıllarda Brezilya İşçi Partisi’nin içerisinde hızla yükselerek, Lula döneminde önce Enerji Bakanı, daha sonra da Devlet Başkanı Lula’nın Yardımcısı (Chefe da Casa Civil da Presidência da República) olmuş ve 2010 seçimlerinde de Lula’nın desteğiyle Başkan seçilmiştir.[4] Rousseff’in Başkanlığı birçok uluslararası gözlemciye göre Lula kadar başarılı olamasa da, bu seçimlerde yine aday olan Rousseff, halen seçimlerin favorisi durumundadır. Son anketlere göre Rousseff’in ilk turda % 38-% 43 arasında bir oy oranına ulaşması beklenmektedir.[5] Rousseff’in oy oranının % 50’lerden bu seviyelere düşmesinde temel faktörler ise; ülkedeki yüksek işsizlik oranının ve gelir adaletsizliğinin son dönemde iyice derinleşmesi ve 2014 Dünya Kupası için yapılan büyük harcamalar nedeniyle halkın Rousseff’e yönelik tepkilerinin artmasıdır.[6]
Dilma Rousseff
Rousseff’in karşısındaki en iddialı aday ise, Brezilya Sosyal Demokrat Partisi – PSDB’nin desteklediği 1960 doğumlu ve Rousseff gibi bir ekonomist olan Aécio Neves’tir. Ülke tarihindeki en genç Valilik görevi yapmış kişi olan Neves, ayrıca Minas Gerias bölgesinde ilk turda seçilmeyi başarmış tek Vali olarak da başarısıyla dikkat çeken bir isimdir.[7] Anketlerde Neves’in oy oranının % 20-23 bandında olduğu görülmektedir.[8] İkinci tura kalması durumunda, Neves’in bu oy oranını daha da artması beklenebilir. Ancak gerçekçi bir değerlendirme yapıldığında Neves’in olası bir 2. turda Rousseff karşısında şansı yüksek gözükmemektedir. Neves’in sürpriz aday Marina Silva’nın hızlı yükselişi nedeniyle seçimleri 3. sırada bitirmesi de muhtemel gözükmektedir.
Aécio Neves
Seçimlerde dikkat çeken bir diğer aday ise; Brezilya Sosyalist Partisi (PSB) ve Brezilya Yeşiller Partisi’nin (PV) desteklediği 1958 doğumlu Brezilyalı çevreci ve kadın siyasetçi Marina Silva’dır. Hayat hikâyesi aynı Rousseff gibi çok dikkat çekici olan Silva, Brezilya’nın Amazon bölgesindeki en fakir yerlerinden olan Acre’de doğmuş ve 10 kardeşinden ikisini sıtma hastalığı nedeniyle kaybetmiştir.[9] 16 yaşında doğru düzgün okuma yazma dahi bilmeden şehre göç eden Silva, azmiyle hayata tutunabilmiş ve bugünlere kadar gelmiştir. 2010 yılında Amerikan Foreign Policy dergisi tarafından diğer Yeşil liderler Cécile Duflot, Monica Frassoni, Renate Künast ile birlikte dünyanın en önemli düşünürleri arasında gösterilen Silva[10], aslında bu seçimlere Brezilya Sosyalist Partisi’nin desteklediği Eduardo Campos’un Başkan Yardımcısı olarak giriyordu. Ancak 13 Ağustos tarihinde Campos’un uçağının şüpheli bir şekilde düşmesinin ardından, Silva, Yeşiller ve Sosyalistlerin lider adayı olarak seçimlere girme hakkını kazandı.[11] Çevreci ve sol duruşuyla gelir adaletsizliğinin çok yüksek olduğu Brezilya’da gençlerden büyük destek alan Silva, sanayi çevrelerinin ise sevmediği bir aday olarak biliniyor. Campos’un uçak kazasının ardından oy patlaması yaşayan Silva’nın son anketlerde oy oranı Neves’le başabaş (% 21) seviyeye gelmiş durumda.[12] Silva’nın yükselen grafiğini koruması durumunda ilk turda 2. isim olması ve ikinci turda Rousseff’le yarışması beklenmelidir.
Marina Silva
Seçimde iddialı olması beklenmeyen başka adaylar da mevcut. Ancak yarışın bu üç aday arasında geçmesi ve Neves ile Silva ikilisinden birisinin 2. turda Rousseff’in rakibi olması bekleniyor. 2. turda ise, düşen performansına ve oy oranına rağmen Rousseff’in daha şanslı olduğu vurgulanmalıdır. Ancak Silva’nın yükselen performansı, kendisinin 2. tura kalması durumunda şanslı olabileceğini ve bir sürprizin mümkün olduğunu göstermektedir.
Euronews seçim haberi
Yrd. Doç. Dr. Ozan ÖRMECİ
[1] “Bilgi Notları”, Türkiye Cumhuriyeti Brezilya Büyükelçiliği, Erişim Tarihi: 23.08.2014, Erişim Adresi: http://brezilya.be.mfa.gov.tr/ShowInfoNotes.aspx?ID=121726.
[2] “Bilgi Notları”, Türkiye Cumhuriyeti Brezilya Büyükelçiliği, Erişim Tarihi: 23.08.2014, Erişim Adresi: http://brezilya.be.mfa.gov.tr/ShowInfoNotes.aspx?ID=121726.
[3] “Brazilian presidential election, 2010”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 23.08.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Brazilian_presidential_election,_2010.
[4] “Dilma Rousseff”,Wikipedia, Erişim Tarihi: 23.08.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Dilma_Rousseff.
[5] “Brazilian general election, 2014”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 23.08.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Brazilian_general_election,_2014.
[6] Bu konuda bir analiz için; “Dilma’s fragile lead”, The Economist, Erişim Tarihi: 23.08.2014, Erişim Adresi: http://www.economist.com/blogs/americasview/2014/04/brazils-election.
[7] “Aécio Neves”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 23.08.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/A%C3%A9cio_Neves.
[8] “Brazilian general election, 2014”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 23.08.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Brazilian_general_election,_2014.
[9] “Brazil’s presidential election now features two frontrunners with amazing stories”, Quartz, Erişim Tarihi: 23.08.2014, Erişim Adresi: http://qz.com/251387/brazils-presidential-election-now-features-two-frontrunners-with-amazing-back-stories/.
[10] 32. sırada görülebilir; “The FP Top 100 Global Thinkers”, Foreign Policy, Erişim Tarihi: 23.08.2014, Erişim Adresi: http://www.foreignpolicy.com/articles/2010/11/29/the_fp_top_100_global_thinkers?page=0,30.
[11] “Marina Silva”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 23.08.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Marina_Silva.
[12] “Brazilian general election, 2014”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 23.08.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Brazilian_general_election,_2014.
