Uluslararası Politika Akademisi (UPA) temsilcilikleri aracılığıyla 7 coğrafi bölgedeki 21 şehir ve 24 farklı üniversite toplam 2309 üniversite öğrencisiyle yapılan anket çalışmamızın sonuçları aşağıda sunulmaktadır. UPA “Üniversite Öğrencilerinde Siyasi Eğilimler” anket çalışması 19-31 Mart 2013 tarihlerinde sosyal bilimlerde yaygın olarak kullanılan sayısal yöntemlerden çoktan seçmeli işaretlemeye dayalı anket metodu ile gerçekleştirilmiştir. Anket çalışması UPA Genel Koordinatörü Dr. Ozan Örmeci’nin denetiminde, UPA üyesi lisans ve yüksek lisans seviyesindeki üniversite öğrencileri tarafından gönüllülük esasına dayalı olarak gerçekleştirilmiştir. Araştırma Türkiye kamuoyunu aydınlatmak amacı dışında maddi veya manevi herhangi bir motivasyon unsuruna dayanmamaktadır. Anketin yapıldığı dönemle ilgili en önemli konu, hükümetin PKK terör örgütüyle “barış süreci” adı verilen bir müzakere sürecini başlatmış olmasıdır. Bu sürecin yarattığı konjonktürel dalgalanma anket sonuçları analiz edilirken hesaba katılmalıdır. Yine anketle ilgili bir diğer önemli çekince, anket çalışmasında yüksek eğitim alan üniversite öğrencilerinin denek olarak seçilmesidir. Bundan önceki çeşitli araştırmalarda da ortaya çıkan bir durum; bu grup içerisinde Cumhuriyet Halk Partisi’nin genel oy oranından daha yüksek oranda oy sahibi olması, Adalet ve Kalkınma Partisi’nin ise genel oy oranının altında kalmasıdır. Ancak bu araştırmada yalnızca büyük şehirler ya da belli bölgelerdeki değil, Anadolu’daki farklı birçok bölge ve üniversiteden öğrencilerle çalışma yürütüldüğü için bu hata payının derecesi azaltılmaya çalışılmıştır. Ayrıca araştırma sonuç olarak “Üniversite Öğrencilerinde Siyasi Eğilimler” adıyla sunulmakta ve Türkiye geneline ilişkin bir iddiada bulunulmamaktadır.
1. Mevcut şartlar düşünüldüğünde siyasi bir yapılanmada politika yapmayı düşünür müsünüz?
EVET (% 28) HAYIR (% 48) KARARSIZIM (% 24)
2. Türkiye’de en beğendiğiniz siyasi lider kimdir?
A-) Recep Tayyip Erdoğan (% 35,80)
B-) Kemal Kılıçdaroğlu (% 11)
C-) Devlet Bahçeli (% 7)
Ç-) Selahattin Demirtaş (% 5)
D-) Osman Pamukoğlu (% 7)
E-) Masum Türker (% 1,10)
F-) Gültekin Uysal (% 0,80)
G-) Mustafa Kamalak (% 1,10)
Ğ-) Mustafa Sarıgül (% 24)
H-) Mesut Yılmaz (% 3,20)
I-) Tansu Çiller (% 3)
İ-) Diğer (% 1)
3. Türkiye’nin en önemli sorunu sizce nedir?
A-) Terör (% 46,10)
B-) İşsizlik ve Ekonomik Sıkıntılar (% 21,80)
C-) Otoriter Yönetim (% 11)
Ç-) Muhalefet Eksikliği (% 10)
D-) Din Baskısı (% 3)
E-) 1982 Anayasası (% 7,90)
F-) Diğer (% 0,20)
4. Hangi siyasal partiyi kendinize daha yakın hissediyorsunuz?
A-) AK Parti (% 42,80)
B-) CHP (% 24,80)
C-) MHP (% 18,10)
Ç-) BDP (% 7,30)
D-) DP (% 0,90)
E-) Saadet Partisi (% 1,50)
F-) BBP (% 1,10)
G-) DSP (% 1,20)
Ğ-) LDP (% 0,50)
H-) HEPAR (% 1,60)
I-) DİĞER (% 0,20)
5. Siyasal haberleri ağırlıklı olarak hangi iletişim kanalından takip ediyorsunuz?
A-) Televizyon ve Radyo Haberleri (% 42,20)
B-) İnternet (% 37,50)
C-) Gazete ve Dergiler (% 20)
Ç-) Diğer (% 0,30)
6. Güvenilirliğine en çok inandığınız köşe yazarı-gazeteci kimdir?
A-) Yılmaz Özdil (% 42)
B-) Fatih Altaylı (% 29)
C-) Ahmet Hakan (% 17)
Ç-) Uğur Dündar (% 7)
D-) Fehmi Koru (% 3)
E-) Diğer % 3
7. Mevcut siyasi yelpaze düşünüldüğünde alternatif yeni bir siyasal partinin kurulması gerektiğini düşünüyor musunuz?
EVET (% 61) HAYIR (% 39)
8. AK Parti, CHP ve MHP dışında tanıdığınız 2 tane siyasal parti ve Genel Başkanını yazabilir misiniz?
A-) BDP – Selahattin Demirtaş (% 31)
B-) Saadet Partisi – Mustafa Kamalak (% 26)
C-) Hepar – Osman Pamukoğlu (% 24)
Ç-) LDP – Cem Toker (% 15)
D-) Demokrat Parti – Gültekin Uysal (% 2)
E-) Diğerleri – (% 2)
9. Hükümetin son dönemde izlediği terörle mücadele konseptinin doğruluğuna ve İmralı görüşmelerinin terörü bitireceğine inanıyor musunuz?
EVET (% 27) HAYIR (% 51) KARARSIZIM (% 22)
10. En beğendiğiniz yabancı lider kimdir?
A-) Barrack Hüseyin Obama (% 28)
B-) Hugo Chavez (% 24,60)
C-) Vladimir Putin (% 19)
Ç-) Mahmud Ahmedinejad (% 16,30)
D-) Alija İzzetbegoviç (% 9,10)
E-) Diğer (% 3)
11. Türkiye’de en çok güvendiğiniz kurum hangisidir? (Birden çok şıkkı işaretlemeye izin verilmiştir)
A-) Cumhurbaşkanlığı (% 55,20)
B-) TBMM (% 58,15)
C-) Hükümet (% 41,40)
Ç-) Siyasal Partiler (% 49)
D-) Türk Silahlı Kuvvetleri (% 70,90)
E-) Yargı Organları (% 28,15)
F-) Medya (% 21,20)
ANKET SONUÇLARININ ANALİZİ
1. Gençler Siyasete İstekli Değil: Ankette yer verilen 1. soruda üniversite öğrencilerine mevcut siyasal partilerden birinde görev almayı isteyip istemedikleri sorulmuştur. Bu soruya öğrencilerin yalnızca yüzde 28’inin “evet” yanıtını vermesi düşündürücüdür. Türkiye’de son dönemde yaşanan olağanüstü süreçlerin toplumdaki birçok kesimde olduğu gibi gençlerde de siyaset konusunda bir isteksizlik yarattığı düşüncesi akla gelmektedir. İktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın siyaseti son 10 yılda domine etmiş ve herhangi güçlü bir rakibinin bulunmuyor olması da gençlerin siyasete olan ilgisini azaltan bir faktör olarak düşünülebilir. Nitekim gençlerin neredeyse yarısı (% 48), siyaset yapmayı düşünmediğini açıkça belirtmiş, yüzde 24’ü ise “kararsız” seçeneğini işaretlemiştir. Tüm kararsızlar “evet” kabul edilse bile sonuçlar ancak yarı yarıya düzeyine gelmektedir. Bu da Türkiye’nin son dönemde gençlerin siyasete katılımı konusunda son derece başarısız olduğunu göstermektedir.
2. En Beğenilen Lider Erdoğan, Sarıgül’ün Büyük Potansiyeli Var: Ankette öğrencilerin en çok dikkatini çeken sorularından birisi de ikinci olarak sorulan “En beğendiğiniz siyasi lider kimdir” sorusudur. Bu soruya yanıt verenlerin yüzde 35,80’i Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ı işaret etmişlerdir. Şu an üniversitelerde 1990-1995 yılları arasında doğan kuşakların eğitim aldığı düşünüldüğünde, bu isimlerin siyasetle ilgilenmeye başladıkları ilk yıllardan beri sadece Recep Tayyip Erdoğan’ın Başbakan olduğu Adalet ve Kalkınma Partisi hükümetlerini gördükleri ve AKP öncesinde var olan Türkiye hakkında bilgi düzeylerinin çok sınırlı olduğu iddia edilebilir. Bu nedenle öğrencilerin daha zayıf kalan muhalefet liderleri karşısında “güçlü lider” imajı olan Erdoğan’a yöneldikleri söylenebilir. Zira ankette iki büyük muhalefet partisinin liderlerinden CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu yüzde 11’le 3., MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli ise yüzde 7 ile 4. olabilmiştir. Anketin şaşırtıcı sonuçlarından birisi, Şişli Belediye Başkanı Mustafa Sarıgül’ün yüzde 24 oyla Başbakan Erdoğan’ın ardından açık ara farkla 2. sıradaki en beğenilen lider olmasıdır. Sarıgül’ün Erdoğan’ın gençliğine benzer bu açıklanamayan popülaritesinin muhalefet partileri tarafından mutlaka kullanılmasının gerekli olduğu bu anketle de bir kez daha ortaya çıkmıştır. Anketin bir diğer ilginç sonucu, Devlet Bahçeli ile birlikte HEPAR Genel Başkanı Osman Pamukoğlu’nun da üniversite öğrencileri nezdinde yüzde 7 ile azımsanmayacak bir desteğe sahip olmasıdır. Bu durum özellikle Anadolu’daki üniversitelerde milliyetçi-muhafazakâr görüşlerin son yıllarda yaygınlaşmasına paralel olarak ve son yaşanan “çözüm süreci”ne yönelik tepkilerin de etkisiyle terörle mücadelede askeri metotları öneren Pamukoğlu isminin değer kazanması ile açıklanabilir. BDP Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’ın da özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki üniversiteler, diğer şehirlerde de Kürt kökenli öğrenciler nezdinde liderliğini kabul ettirmeye başladığı yüzde 5 oy ile 5. en beğenilen lider olmasından anlaşılmaktadır.
3. En Önemli Sorunlar Terör ve Ekonomi: Ankette 3. sırada yer verilen “Türkiye’nin en önemli sorunu” konulu soruya verilen yanıtlarda ön plana çıkan iki cevap “terör” (% 46,10) ve “işsizlik ve ekonomik sorunlar” (% 21, 80) seçenekleridir. Terör, üniversite öğrencileri tarafından uzak ara farkla Türkiye’nin en önemli sorunu olarak nitelendirilirken, bunun çözümü konusunda farklı fikirler olduğu daha sonraki sorularda ortaya çıkacaktır. Bu noktada üniversitede eğitim alan erkek öğrenciler açısından askerlik meselesinin her zaman gündemde olduğu ve terörün, vatan savunmasında görev alacak üniversite öğrencisi genç erkekler için bir endişe unsuru olduğu gerçeği unutulmamalıdır. Yine 2. sırada çıkan “işsizlik ve ekonomik sorunlar”, genelde orta ve dar gelirli ailelerden gelen çocukların okuduğu Anadolu üniversitelerindeki öğrencilerin en büyük sorunlarından birinin üniversite sonrasında iş bulmak olduğunu göstermektedir. Otoriter yönetim (% 11), muhalefet eksikliği (% 10) ve 1982 anayasasının yerine yapılması beklenen bir sivil anayasa gereksinimi (% 7, 90) diğer önemli sorunlar olurken, bu sorunların terör ve ekonomi kadar öğrencileri rahatsız etmediği görülmektedir.
4. AK Parti Oyları Düşse de Farklı Önde, MHP Yükseliyor: Ankette seçim çalışmalarına en yakın olarak değerlendirilebilecek olan “Hangi partiyi kendinize yakın hissediyorsunuz” sorusuna verilen yanıtlardan yola çıkarak partilerin Mart 2013 itibariyle oy oranları hakkında düşüncelere ulaşılabilir. Bu soruya öğrencilerin yüzde 42,80’i Ak Parti yanıtını verirken, birkaç ay öncesine kadar bu tarz anketlerde oy oranları yüzde 50’lerde seyreden iktidar partisinin terörle müzakere sürecinde oylarını kaybetmeye başladığı iddia edilebilir. Nitekim Ak Parti’den kopan bu oyların daha çok MHP’ye yöneldiği ve MHP’nin ciddi bir sıçrama göstererek yüzde 18’i geçtiği görülmektedir. CHP ise oylarını koruyarak yüzde 24-25 bandında seyretmeye devam etmektedir. Son süreçte BDP oylarının da yüzde 7’leri aşmaya başladığı görülmektedir.
5. Televizyon-Radyo ve İnternet Gazetelerin Önünde: Ankette beşinci olarak yer verilen “Siyasal haberleri ağırlıklı olarak hangi iletişim kanalından takip ediyorsunuz” sorusuna verilen yanıtlarda üniversite öğrencilerinin siyasal haberleri daha çok televizyon-radyo kanallarından (% 42,20) ve internet sitelerinden (% 37,50) takip ettiği görülmektedir. Gazete ve dergiler ise yüzde 20 ile üçüncü sırada yer almaktadır.
6. En Beğenilen Köşe Yazarı Yılmaz Özdil: Altıncı olarak sorulan “en beğendiğiniz köşe yazarı” konulu soruda üniversite öğrencilerinin en çok beğendiği köşe yazarı olarak Yılmaz Özdil (% 42) ön plana çıkmaktadır. Bu nedenle Özdil’in Aziz Nesin vari bir mizah duygusuyla kaleme aldığı kısa, kolay okunan ve esprili yazılarının üniversite eğitimi alan gençlerin büyük ilgisini çektiği düşüncesi akla gelmektedir. Ankette ikinci sırada yüzde 29 oy oranıyla Fatih Altaylı öne çıkmaktadır. Altaylı’nın zaman zaman tepki çeken ancak her zaman gündem yaratan köşe yazılarının ankete katılan öğrenciler arasında da beğeni topladığı görülmektedir. Üçüncü sırayı yine esprili ve ilginç yazılar kaleme alan ve farklı toplumsal kesimler tarafından takip edilen Ahmet Hakan’ın (% 17) aldığı görülmektedir.
7. Yeni Parti Beklentisi Var: Ankette en dikkat çeken sonuçlardan birisi, ankete katılan öğrencilerin yüzde 61’inin yeni bir siyasal parti kurulması beklentisidir. Bu durum mevcut siyasal partilere, özellikle de muhalefet partilerine yönelik bir küskünlük ve umutsuzluk olduğunu göstermektedir. 2. sorudaki “Mustafa Sarıgül” yanıtı da düşünüldüğünde, Türkiye siyasetinde önümüzdeki aylarda yeni alternatiflerin oluşabileceği ve üniversite gençliğinde böyle bir beklenti olduğu görülmektedir.
8. Üç Büyük Parti Dışında BDP, Hepar, SP ve LDP Biliniyor: Ankette 8. sırada yer verilen “AK Parti, CHP ve MHP dışında tanıdığınız 2 tane siyasal parti ve Genel Başkanı’nı yazabilir misiniz” sorusunda bağımsız adaylar olarak TBMM’ye girerek grup kuran Barış ve Demokrasi Partisi ve Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’ın yüzde 31 oyla ilk sırada geldiği görülmektedir. Çözüm süreci ve benzeri süreçlerin de Kürt kökenli siyasetçilerin tanınmasında etkili olduğu görülmektedir. İkinci sırada Saadet Partisi ve Mustafa Kamalak (% 26), üçüncü sırada HEPAR ve Osman Pamukoğlu (% 24), dördüncü sırada da LDP ve Cem Toker’in (% 17) geldiği görülmektedir. Bu soruda yanlış verilen cevaplar ortalamaya katılmamıştır.
9. Terörle Müzakereye Gençlerden Tepki Var: Ankette 9. sırada yer bulan “Hükümetin son dönemde izlediği terörle mücadele konseptinin doğruluğuna ve İmralı görüşmelerinin terörü bitireceğine inanıyor musunuz” sorusuna verilen yanıtların yüzde 51’inin “hayır” olması, üniversite öğrencilerinin bu sürece yarıdan çok oranda destek vermediklerini göstermektedir. 3. sırada sorulan “en önemli sorun” sorusuna “terör” yanıtının verildiği düşünüldüğünde, üniversiteli gençlerin terörü büyük bir sorun olarak gördükleri, ancak hükümetin izlediği terörle müzakere politikalarını tasvip etmediği sonucu ortaya çıkmaktadır. Nitekim öğrencilerin yalnızca yüzde 27’si bu süreci onayladığını belirtmiş, yüzde 22’si ise “kararsız” olduğunu beyan etmiştir.
10. Dünyada En Sevilen Liderler Obama, Chavez ve Putin: Ankette 10. sırada yer verilen “En beğendiğiniz yabancı lider kimdir” sorusuna verilen yanıtlarda Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Barack Obama’nın yüzde 28 ile ilk sırada geldiği görülmektedir. Anti-Amerikanizm’in çeşitli anketlere göre en kuvvetli olduğu ülkelerden biri olan Türkiye’de ABD Başkanı Obama’nın ilk sırada yer alması, kendisinin imaj ve Türkiye ile ilişkiler konusunda son derece başarılı olduğunu göstermektedir. Anketin yapıldığı dönemde yeni vefat etmiş olan Venezuela’nın karizmatik lideri Hugo Chavez’in zamanlama nedeniyle yüzde 24,60 ile ikinci sırada geldiği, Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin’in ise yüzde 19’la üçüncü sırada yer aldığı görülmektedir. Diğer iki öne çıkan liderin ise İslamcı yönleriyle bilinen Mahmut Ahmedinejad (% 16,30) ve Aliya İzzetbegoviç (% 9,10) olduğu görülmektedir.
11. En Güvenilen Kurum Türk Silahlı Kuvvetleri: Ankette dikkat çeken ve UPA akademik heyetinin yaptığı anket değerlendirmelerinde tartışma yaratan bir husus, son dönemde yaşanan çeşitli adli süreçlerde çok yıpratılan Türk Silahlı Kuvvetleri’nin hala üniversite öğrencileri açısından yüzde 70,90 gibi yüksek bir oranla en güvenilen kurum olmasıdır. Bu da Türk öğrencilerinin son yıllarda ülkedeki büyük basın-yayın organlarından pompalanan TSK nefretine karşın, muhtemelen toplumun sağduyusundan ve ebeveynlerinden aldıkları milli kültür ve terbiye neticesinde TSK’ya çok büyük oranda güvendiklerini ortaya koymaktadır. İkinci sırada TBMM’nin (% 58,15) gelmesi demokrasi bilincinin ülkede yükseldiğine işaret ederken, üçüncü sırada yüzde 55,20 ile Cumhurbaşkanlığı makamı gelmektedir. Medyanın yüzde 21,20 ile son sırada gelmesi ise üniversite öğrencilerinin medyaya yönelik güven eksikliğine dikkat çekmekte ve Türkiye’de basın-yayın organlarının başarısızlığını ortaya koymaktadır.
Uluslararası Politika Akademisi (UPA), bu gibi akademik çalışmaları önümüzdeki aylarda da herhangi bir kurum ya da kişi ile maddi-manevi ilişkiler tesis etmeden yalnızca Türkiye kamuoyunu bilinçlendirmek amacıyla yapmaya devam edecektir. Kamuoyuna saygıyla duyurulur.
Dr. Ozan ÖRMECİ
