Günlerdir binlerce Mursi karşıtı Mısırlıyı Tahrir Meydanı’na sürükleyen hükümet karşıtı gösteriler sonucunda Mısır ordusu, ülkede demokratik yollarla seçilmiş ilk cumhurbaşkanı olan Mursi’yi devirerek yerine geçici devlet başkanı atadı. Öncelikle kısaca Mısır’ın ABD ve onun bölge menfaatleri ile alakasından bahsetmenin faydalı olacağını düşünüyorum.
İsrail’in 1948 yılında kurulması ile başlayan Arap-İsrail savaşlarında Mısır’ın rolü büyük önem arz ediyordu. Çünkü Mısır coğrafyada Arap dünyasının sözü en fazla geçen ve güç sahibi ülkesi konumundaydı. Washington’un Orta Doğu politikasında merkaz ülke olan İsrail’in ulusal güvenliği ve bölgesel tehdidin bertaraf edilmesi ABD’nin bölge politikalarında ki önemli stratejilerdi.
Camp David Anlaşması Mısır’ı Batı kucağına iten bir anlaşmadaydı.
1973 yılında Araplar ile İsrail arasında gerçekleşen Yom Kippur Savaşı’na dikkat etmek konunun daha anlaşılmasında faydalı olacaktır. Nitekim bu savaştan sonra ABD, Mısır’ın yükselen gücünün farkına vararak, İsrail ile Mısır’ı aynı masaya oturtmuş ve 1979 yılında iki ülke arasında barış anlaşması ve Mısır’ın İsrail’i tanımasını sağlayacak olan Camp David Antlaşması’nı imzalamalarına zemin hazırlamıştı. Bu sayede de Mısır’ın Arap dünyasındaki prestijine büyük zarar sağlanmştı.
Arapların milli davasına ters düşen Mısır, Camp David Antlaşması’ndan sonra bölgede İsrail’den sonra mali yardım alan ikinci ülke konumuna yükselerek Tel-Aviv için tehdit olmaktan çıkarılmıştı.
Enver Sedat’ın öldürülmesi ile iktidara gelen Hüsnü Mübarek ise “Arap Uyanışı” ateşinin Tunus’un ardından Mısır topraklarına sıçramasıyla 30 yıllık iktidarından vazgeçmek zorunda kaldı. ABD ise bu değişimi bir son nokta olarak değil, bilakis başlangıç olduğunu söylemişti.
ABD’den yıllık yaklaşık 1 milyar dolar yardım alan Mısır ordusu ABD’nin ülke içindeki etkinliğini koruyabilmesi adına önemli bir enstrüman.
Mübarek yönetiminin devrilmesi sonrası yazmış olduğum “Mübarek olsun” başlıklı köşe yazımda, Mısır’da ordunun Mübarek sonrası demokratikleşme sürecinde dahi gücünü kaybetmek istemeyeceğini vurgulamıştım. Çünkü ABD’den yıllık yaklaşık 1 milyar dolar yardım alan Mısır ordusu ABD’nin ülke içindeki etkinliğini koruyabilmesi adına önemli bir enstürman.
Mübarek sonrası ülkede ağırlığı hissedilmeye başlanan Müslüman Kardeşler örgütünün rolü ve gücü başta ABD ve İsrail olmak üzere Batı için tehdit unsuru olarak görüldü. “Aşırı İslamcı” olarak nitelendirilen örgütün siyasi süreçte artan otoritesi aynı ölçüde İsrail’e tehdit oluştururken, Mısır’ın bölgesel lider olabilme çabalarına batı aleyhinde destek olacaktı.
Bir Genel Kurmay Başkanının ordunun başkomutanı olan cumhurbaşkanına ultimatom vermesi açık bir darbedir.
Şimdi ise Mübarek iktidarını deviren Tahrir meydanı bu kez de seçimle iş başına gelen cumhurbaşkanı Mursi yıkmak için binlerce Mısırlı karşıt ile doldu taştı. Neticede ordunun sonucunu bilerek “sembolik” olarak verdiği çözüm için 48 saatin dolmasıyla Mısır Genel Kurmay Başkanı Sisi, Mursi iktidarının sona erdiğini açıkladı.
Peki bundan sonrası ne olacak?
ABD kanadı ordunun yönetime el koymasını darbe olarak yorumlamaktan kaçındı. Çünkü darbe demesi halinde Mısır’a yaptığı yardımı askıya almak durumunda kalacaktı, yani orduya akan musluklar kesilecekti. Dolayısıyla ordunun iktidara müdahalesini ABD güdümünde İsrail’in güvenliği adına yapılmış bir hamle olarak değerlendirilebilir. Bu sayede Filistin meselesinde İsrail’in eli güçlenmiş, dengelerin Washington önderliğinde Esad rejiminin devrilmesi ve İsrail’in Batı kanadının güvenliğinin sağlanması adına yapıldığı anlaşılabilir. Çünkü “siyasal islam”ın tasfiyesi Arap Uyanışı sürecinin sorunsuz tamamlanması için izlenen önemli bir yoldu.
Mısır’da yeni yönetim ile birlikte yeniden oluşturulacak anayasanın yazımı sürecinde Müslüman Kardeşler örgütü ve onların dostlarının da yer alması gerekeceği unutulmamalı…
Haftanın Sözü: “Diplomaside ya masadasındır, ya da mönüde.”
Furkan KAYA
