GÜNEY SUDAN İÇ SAVAŞA SÜRÜKLENİYOR

2011 yılında düzenlenen referandum neticesinde bağımsızlığını kazanan Güney Sudan’da bir süredir sular durulmuyor. Ülkede bir haftadır süren çatışmalarda 200 kadar kişinin kurşuna dizildiği ve olayların giderek etnik temizlik boyutuna ulaştığı iddia ediliyor. Bu yazıda Güney Sudan’da yaşanan siyasi krizi ele alacağım.

Güney Sudan’da yaşanan siyasi krizin temelinde ülkedeki farklı etnik gruplar arasındaki mücadelenin rol oynadığı görülüyor. Oldukça heterojen bir nüfus yapısı olan Güney Sudan’da Dinka, Nuer, Bari, Zande ve Şilluk başta olmak üzere farklı dillere sahip birçok etnik grup bulunuyor.[1] Kesin olmamakla birlikte 8 ile 10 milyon arasında bir nüfusunun olduğu tahmin edilen ülkedeki 60’a yakın farklı etnik gruptan en önemlileri arasında gösterilen ve kuzey bölgelerinde yoğunluklukla yaşayan Dinkaların toplum nüfus içerisinde oranı % 15, yine kuzeyde yoğun olarak yaşayan bir diğer etnik grup olan Nuerlerin toplam nüfusa oranı ise % 10 olarak ifade ediliyor.[2] Ülkedeki tek demografik farklılaşma etnisite ile alakalı değil; zira ülkede % 60’la çoğunluğu oluşturan Hıristiyanlar dışında, % 6-7 oranlarında bir Müslüman nüfus bulunmaktadır.[3] Kalan nüfus içerisinde de animizm ve farklı yerel Afrika dinlerinin etkili olduğu söylenmektedir.

Kaynak: http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-14069082

Güney Sudan’da siyasi krize ve sonrasındaki çatışmalara neden olan olay; Güney Sudan siyasal sistemi sayesinde aynı zamanda Genelkurmay Başkanı ve kabinenin başı da olan Devlet Başkanı Salva Kiir Mayardit ve geçen Temmuz ayında görevinden alınan yardımcısı Riek Macher arasındaki iktidar kavgasıdır.[4] Kısa bir süre önce Devlet Başkanı Kiir’in eski yardımcısı Macher’in kendisine başarısız bir darbe girişiminde bulunduğunu açıklamasının ardından[5] başkent Cuba’da (Juba) başlayan olaylar kısa sürede diğer bölgelere de sıçradı. Perde önünde yaşanan iki siyasetçi arasındaki iktidar kavgası gibi gözükse de, arka planda Kiir ve yakınlarının Dinkalara, Macher ve çevresinin ise Nuerlere mensup olmasının esas kavga sebebi olduğu belirtiliyor.[6] Zaten tam da bu nedenle kavganın topyekün bir mezhepsel savaşa dönüşmesinden endişe ediliyor.[7]

Salva Kiir Mayardit

Son gelen haberlere göre, olaylar geçtiğimiz günlerde ülkenin güneyine de sıçradı ve başkent Cuba’da Nuer kabilesi üyesi 200 kişi kurşuna dizildi. Daha önce iç savaşta da 1 milyon insanın öldüğü Güney Sudan’da olayların büyümesi üzerine harekete geçen Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Ban Ki-mun, BM Güvenlik Konseyi’nden Güney Sudan’a 5500 ek barışgücü personeli gönderilmesini istedi. Güney Sudan’daki sivillerin korunmasının hayati önemde olduğunu belirten Ban Ki-mun, bunun için 7000 kişilik askeri güce takviye olarak 5500 asker, 3 saldırı helikopteri, 3 çok maksatlı helikopter, bir C130 askeri nakliye uçağı ve polis gücünün geçici olarak Güney Sudan’a nakledilmesini talep etti.[8] Petrol zengini olmasına karşın halkın büyük bir fakirlik içerisinde yaşadığı ülkede son olarak üç toplu mezarın bulunması uluslararası kamuoyunu şoka uğrattı.[9]

Güney Sudan’da olaylar büyürken Batı’nın bu ülkede yaşanan insan haklarına ihlallerine geçmişte Ruanda’da olduğu gibi sessiz kalması beklenmiyor, zira ülkede  İsrail, Kanada, ABD, Norveç, Çin ve Almanya gibi önemli ülkelerin petrol, sulama ve tarım başta olmak üzere birçok alanda çok büyük yatırımları var.[10] Umuyoruz ki, bu kâr eksenli düşünce dışında gerçekten insan hakları da bir gün dünya siyasetinde rol oynayabilsin.

Yrd. Doç. Dr. Ozan ÖRMECİ

Girne Amerikan Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü Başkanı

Twitter: https://twitter.com/ozanormeci