2008 yılından beri ekonomik krizin etkisi altındaki Yunanistan’da, geçtiğimiz haftalarda Parlamento içerisinde yapılan Cumhurbaşkanlığı seçiminin de üç tur sonunda başarısızlıkla neticelenmesinin ardından, gözler şimdi 25 Ocak 2015’te düzenlenecek olan genel seçimlere çevrildi. Bu yazıda Yunanistan genel seçimleri hakkında bazı temel bilgileri sizinle paylaşacağım.
300 sandalyeli Helen Parlamentosu – Vouli ton Ellinon’un üyeleri ile yeni hükümet ve Başbakan’ın belirleneceği seçimler öncesinde ülkedeki siyasi tablo oldukça karışık. Hatırlanacağı üzere, ülkede Mayıs 2012’de düzenlenen genel seçimlerden Antonis Samaras’ın lideri olduğu merkez sağ Yeni Demokrasi tarihinin en düşük oyu olan % 18,85’le birinci olarak çıkmış, büyük çıkış gerçekleştiren Alexis Tsipras liderliğindeki sosyalist SYRIZA (Radikal Sol Koalisyon) % 16,78’le ikinci parti olmuş, Evangelos Venizelos başkanlığındaki ve ekonomik krizden sorumlu tutulan sosyal demokrat PASOK ise, büyük bir oy kaybına uğrayarak % 13,18’le ancak üçüncü parti olabilmiştir.[1] Seçim sonrasında gerçekleştirilen koalisyon görüşmeleri başarılı olamayınca, Haziran ayında ülkede yeniden genel seçime gidilmiştir. Ekonomik kriz ortamında ülkenin hükümetsiz kalmasından endişe eden Yunan halkı, bu defa Yeni Demokrasi’ye % 29,7, SYRIZA’ya % 26,9, PASOK’a ise % 12,3 oy vermişlerdir.[2] SYRIZA’nın Avrupa Birliği’nin dayattığı kemer sıkma tedbirleri nedeniyle katılmayacağını açıkladığı koalisyon hükümeti, Yeni Demokrasi, PASOK ve % 6,2 oyla seçimlerin 6. partisi olan Fotis Kouvelis liderliğindeki DIMAR (Demokratik Sol) arasında kurulmuş ve böylelikle Antonis Samaras Başbakanlık koltuğuna oturmuştur.[3] Ülkede Cumhurbaşkanlığı koltuğunda ise; ilk olarak 2005, daha sonra ise 2010 yıllarında Parlamento tarafından seçilen eski Dışişleri Bakanı Karolos Papoulias oturmaktadır. Papoulias’ın görev süresinin dolmasına oldukça az kalmışken, Başbakan Samaras ve koalisyon hükümetince erkene çekilen ve 2014 Aralık ayında üç turlu olarak gerçekleştirilen Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde; Yeni Demokrasi ve PASOK’un ortak adayı olan Stavros Dimas yeterli oy çoğunluğuna ulaşamamış ve bunun üzerine hükümet de genel seçime gitme kararı almıştır.
Alexis Tsipras
Seçime favori olarak giren parti, son anketlerde oy oranı % 30-31 düzeyinde seyreden[4] aşırı sol SYRIZA’dır[5]. Alexis Tsipras liderliğindeki parti, kökü Yunanistan’ın güçlü sol hareketlerine dayansa da, aslında 2004 genel seçimleri öncesinde kurulmuş yeni bir siyasal harekettir.[6] Partinin yükselişi ise; 2008 yılında partinin başına 1974 doğumlu çok genç bir politikacı olan Alexis Tsipras’ın seçilmesiyle mümkün olabilmiştir.[7] İlk büyük çıkışını 2012 genel seçimlerinde Tsipras liderliğinde gerçekleştiren parti, Mayıs 2014’te gerçekleştirilen Avrupa Parlamentosu seçimlerinde % 26,5 oyla birinci parti olmuş ve dikkatleri üzerine çekmiştir.[8] Bu seçimden de birinci parti çıkması beklenen SYRIZA’nın siyasal programında, serbest piyasa ekonomisine doğrudan müdahale olarak okunabilecek; ülkedeki asgari ücretlerin yükseltilmesi, bankaların sermaye yapısının yeniden düzenlenmesi (recapitalization) ve bankaların borçlarının ertelenmesi gibi bazı tartışmalı uygulamalar bulunmaktadır.[9] Ayrıca partinin dış politik tercihlerinin de Rusya yanlısı olduğu yönünde güçlü izlenimler bulunmaktadır. Örneğin, parti lideri Alexis Tsipras, kısa bir süre önce Ukrayna krizinde Rusya’yı destekleyen açıklamalar yapmış ve diğer AB liderlerinden oldukça farklı bir pozisyon almıştır.[10] Ancak partinin dış politikada AB’nin çoğu ülkesiyle farklılaşan bu çizgisinin yanında, son dönemde ekonomi politik çizgisinde AB ile daha uyumlu hale gelmeye başladığı ve önemli bir yumuşamaya gittiği görülmektedir.[11] Mesela, parti aşırı sol kanadından gelen tepkilere rağmen, şimdilik avro bölgesinden çıkış seçeneğini reddetmekte ve “borçları ödemeyeceğim” politikasını revize ederek, özel sektör borçlarının ödenmesi ve devlet alacakları üzerinde müzakere başlatılmasını öngören yeni bir ekonomik program ortaya koymaktadır.[12] SYRIZA, bu politikasına örnek olarak da, 1953 yılında Batı Almanya’nın dış borçlarının yüzde 50’sini silen Londra Anlaşması’nı göstermektedir.
Antonis Samaras
Seçimlerin bir diğer iddialı partisi ise, Başbakan Antonis Samaras liderliğindeki Yeni Demokrasi’dir. 1974 yılında Konstantinos Karamanlis tarafından kurulmuş olan parti, Yunanistan’ın en köklü merkez sağ partisi olarak her zaman seçimlere iddialı giren bir siyasal yapıdır.[13] 2009’dan beri partinin başında bulunan 1951 doğumlu deneyimli sağ siyasetçi Antonis Samaras ise, 1989’dan beri birçok farklı Bakanlık görevlerinde bulunmuş üst düzey ve saygın bir siyasetçi profili sergilemektedir.[14] Türkiye ve dünyadaki benzeri birçok sağ politikacıdan farklı olarak adının yolsuzluk olaylarına karışmadığı bir isim olan Samaras, 2008 ekonomik krizinin etkilerinin halen devam ettiği ve aşırı sol SYRIZA ile aşırı sağ Altın Şafak’ın güçlendiği son derece zor bir ortamda, AB’nin dayattığı ekonomik reçeteyi başarıyla uygulamaya sokmuş ve ülke ekonomisini bir nebze olsun düzeltmeyi başarmıştır. Ancak anketlerde Yeni Demokrasi, % 28-30 arası oyuyla SYRIZA’nın halen kılpayı arkasında gözükmektedir.[15]
Evangelos Venizelos ve Yorgo Papandreou
Ülkede son yapılan anketlere göre; diğer partilerin seçimi kazanma yönünde fazla bir şansı bulunmamaktadır. Evangelos Venizelos liderliğindeki ülkenin köklü merkez sol partisi PASOK, son anketlere göre % 3-4 gibi tarihinin en düşük oyuna ulaşacak gibi gözükmektedir.[16] Bu kötüye gidiş devam ederse, seçimler sonucunda PASOK’un % 3’lük seçim barajını geçememesi dahi söz konusu olabilir. PASOK’un oy oranının düşmesinde bir diğer önemli faktör ise; partinin kurucusu Andreas Papandreou’nun oğlu ve eski Başbakanlardan Yorgo Papandreou’nun Kinima (Demokratik Sosyalistler Hareketi) adlı yeni bir siyasal parti kurarak bu seçimlere girmesidir.[17] Anketlerde % 4-5 arasında oyu olduğu gözüken[18] Kinima, PASOK’un oylarını bölecek ve bu partiyi zor durumda bırakacaktır. Televizyon sunucusu Stavros Theodorakis liderliğinde kurulmuş Potami – Nehir Partisi % 4-5, Dimitris Koutsoumpas liderliğindeki Yunanistan Komünist Partisi – KKE yine % 4-5, Nikolaos Michaloliakos liderliğindeki aşırı sağcı ve ırkçı Altın Şafak Partisi (XA) % 3-4 ve Panos Kammenos Başkanlığındaki ANEL (Bağımsız Yunanlar Partisi) de % 2-3 arasında oy oranıyla seçim barajını geçebilecek partiler olarak öne çıkmaktadır.[19]
Yunanistan seçimleri sonucunda, SYRIZA ya da Yeni Demokrasi’nin başını çekeceği bir koalisyon hükümetinin kurulması muhtemel gözükmektedir. Bunun ardından, ülkede yeni bir Cumhurbaşkanı’nın Parlamento tarafından başarıyla seçilmesini beklemek de yerinde olacaktır. Ancak bu gelişmelere rağmen, ülkedeki ekonomik ve siyasi çalkantıların biteceğini düşünmek naiflik olacaktır. Yunanistan’daki bu karışık siyasi ve ekonomik tablo, bu ülkenin Kıbrıs Sorunu’nun çözümünde de daha olumlu bir rol oynamasına etkide bulunabilir. SYRIZA’nın iktidara gelmesi durumunda ise, bu ülkenin AB ile olan ilişkilerinde çeşitli sorunlar yaşanabilir.
Yrd. Doç. Dr. Ozan ÖRMECİ
[1] “Greek legislative election, May 2012”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 05.01.2015, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Greek_legislative_election,_May_2012.
[2] “Greek legislative election, June 2012”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 05.01.2015, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Greek_legislative_election,_June_2012.
[3] “Greek legislative election, June 2012”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 05.01.2015, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Greek_legislative_election,_June_2012.
[4] “Opinion polling for the Greek legislative election, 2015”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 05.01.2015, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Opinion_polling_for_the_Greek_legislative_election,_2015.
[5] Web sitesi için; http://www.syriza.gr/.
[6] “Coalition of the Radical Left”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 05.01.2015, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Coalition_of_the_Radical_Left.
[7] “Alexis Tsipras”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 05.01.2015, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Alexis_Tsipras.
[8] “Coalition of the Radical Left”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 05.01.2015, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Coalition_of_the_Radical_Left.
[9] “Qu’est-ce que Syriza, le parti antiaustérité qui progresse en Grèce ?”, Le Monde, Erişim Tarihi: 05.01.2015, Erişim Adresi: http://www.lemonde.fr/europe/article/2014/12/29/qu-est-ce-que-syriza-le-parti-anti-austerite-qui-progresse-en-grece_4547085_3214.html.
[10] “Tsipras blasts EU’s Ukraine policy in Moscow”, Enet English, Erişim Tarihi: 05.01.2015, Erişim Adresi: http://www.enetenglish.gr/?i=news.en.article&id=1920.
[11] Partinin ekonomik programı hakkında iki yazı için; http://www.toplumsol.org/syriza-iktidara-geldiginde-ne-yapacak/ ve http://www.sendika.org/2015/01/syriza-iktidara-geldiginde-e-ahmet-tonak/.
[12] Korkut Boratav (2015), “Bir Yunan trajedisinin son perdesi mi?”, Sendika.org, Erişim Tarihi: 05.01.2015, Erişim Adresi: http://www.sendika.org/2015/01/bir-yunan-trajedisinin-son-perdesi-mi-korkut-boratav/.
[13] Web sitesi için; http://nd.gr/.
[14] “Antonis Samaras”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 05.01.2015, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Antonis_Samaras.
[15] “Opinion polling for the Greek legislative election, 2015”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 05.01.2015, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Opinion_polling_for_the_Greek_legislative_election,_2015.
[16] “Opinion polling for the Greek legislative election, 2015”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 05.01.2015, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Opinion_polling_for_the_Greek_legislative_election,_2015.
[17] Web sitesi için; http://www.tokinima.gr/.
[18] “Opinion polling for the Greek legislative election, 2015”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 05.01.2015, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Opinion_polling_for_the_Greek_legislative_election,_2015.
[19] “Opinion polling for the Greek legislative election, 2015”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 05.01.2015, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Opinion_polling_for_the_Greek_legislative_election,_2015.
One Comment »