1914 yılında açılan ve 77 kilometrelik uzunluğu ile dünyanın en önemli suyollarından birine sahip olan Panama, modern görünümü ile birçok yatırımcıyı kendine çekmektedir. Atlas Okyanusu ile Büyük Okyanus arasındaki stratejik konumu Panama’nın ekonomik gelişiminde önemli bir yer tutmaktadır.
Türk insanının “Survivor” programı ile tanıdığı Panama, Latin Amerika ülkeleri ile olan ilişkilerini geliştirmeye çalışan Türkiye için birçok açıdan hala oldukça bakir bir ülkedir. Bu yazıda Türkiye’nin Panama ile diplomatik ve ticari ilişkileri incelenmektedir.
Diplomatik İlişkiler
Türkiye ile Panama arasındaki diplomatik ilişkiler Ekvator’un başkenti Kito’daki Türk Büyükelçiliği ile akredite yürütülmektedir. Bunun yanı sıra, Türkiye Panama City’de Fahri Başkonsolos bulundururken, Panama ise İstanbul ve İzmir’de Fahri Konsolosluk ve İstanbul’da Başkonsolosluk bulundurmaktadır. 2010 yılı itibariyle hemen her ülkede büyükelçilik açmaya çalışan Türkiye, Panama ile de yakın zamanda karşılıklı büyükelçilik açmaya çalışmaktadır. Büyükelçiliklerin açılmasıyla ikili ilişkilerde daha fazla ilerleme gerçekleşecektir.
Yakın zamana kadar iki ülke arasında herhangi bir üst düzeyde ziyaret gerçeklemese de, 2015 yılı Şubat ayı içerisinde Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu Panama Dışişleri Bakanı Isabel de Saint Malo ile bir görüşme gerçekleştirmiştir. Bu görüşme neticesinde Dışişleri Bakanlıkları Diplomasi Akademileri arasında işbirliğine dair bir mutabakat metni imzalamıştır.
Son olarak, T.C. Dışişleri Bakanlığı verilerine göre, Panama’da 22 T.C. vatandaşı bulunmaktadır.
Ticari İlişkiler
Oldukça düşük düzeyde olan siyasi ilişkiler ve gelişmekte olan diplomatik ilişkiler nazaran ikili ekonomik ilişkilerde daha olumlu bir tablo bulunmaktadır. 2004 yılı itibariyle düzenli bir artış gösteren ticaret hacmi, 2008 yılındaki kriz ile duraklamaya geçse de yakın zamanda tekrar artmaya başlamıştır. Tablo 1.1’den de görüleceği üzere 2013 yılı itibariyle Türkiye’nin Panama’ya yapmış olduğu ihracat 230 milyon $, Panama’dan yapmış olduğu ithalat ise 48 milyon $ civarındadır.
Tablo 1.1, İkili Ticaret Görüntüsü (1000 Dolar)
| Yıllar | Türkiye’nin yapmış olduğu ihracat | Türkiye’nin yapmış olduğu ithalat | Hacim | Denge (Türkiye lehine) |
| 2004 | 36.598 | 30.684 | 67.282 | 5.913 |
| 2005 | 83.798 | 9.896 | 93.694 | 73.902 |
| 2006 | 77.883 | 10.050 | 87.933 | 67.832 |
| 2007 | 117.420 | 22.889 | 140.309 | 94.531 |
| 2008 | 228.088 | 21.042 | 249.130 | 207.045 |
| 2009 | 84.213 | 12.028 | 96.242 | 72.185 |
| 2010 | 140.632 | 20.670 | 161.302 | 119.962 |
| 2011 | 217.072 | 38.908 | 255.979 | 178.164 |
| 2012 | 224.265 | 38.520 | 262.785 | 185.745 |
| 2013 | 230.487 | 47.828 | 278.315 | 182.659 |
(Kaynak: Ekonomi Bakanlığı)
Ekonomi Bakanlığı verilerine göre; Türkiye’nin Panama’ya yapmış olduğu ihracatta ön plana çıkan sektörler arasında gemi inşa sanayi ürünleri, mücevherci eşyası, demir çelik ile hazır giyim bulunmakla beraber, ikili ticarette gemi sanayinin yüksek paya sahip olmasının en önemli sebebi Türk deniz ticaret filosunun önemli bir bölümünün Panama’da kayıtlı olmasıdır. Türkiye’nin Panama’dan yapmış olduğu ithalattaki başlıca ürünler arasında ise; gemi inşa sanayi ürünleri, deriler, dondurulmuş balık ürünleri ve meyveler bulunmaktadır.
Sonuç
Aktif dış politika anlayışı ile yoluna devan Türkiye’nin Panama ile ilişkilerindeki ivmenin artarak devam etmesi uzun vadede Türkiye ve Panama açısından birçok sektörde daha gözle görülür seviyeye gelecektir.
Hacı Mehmet BOYRAZ & İdris DEMİRDAĞ
KAYNAKÇA
– Türkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı, http://www.ekonomi.gov.tr.
– http://www.mfa.gov.tr/turkiye-panama-siyasi-iliskileri.tr.mfa, Erişim Tarihi: 21.02.2015.
