Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı İdaresi Başkan Yardımcısı, Dış İlişkiler Daire Başkanı Novruz Memmedov`un yazarı olduğu “Dış Politika: Gerçekler ve Geleceğe Bakış” isimli kitap Türkiye’nin Berikan Yayınları (Ankara) tarafından basılmıştır. Kitap, lisans ve doktora öğrencileri, üniversite hocaları, uluslararası ilişkiler uzmanları, aynı zamanda geniş bir okur kitlesi için yazılmıştır. Türkiye’nin siyasi, sosyal ve bilimsel çevrelerinin görüşüne sunulan bu kitap bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti’nin dış politikasının teorik ve pratik yönlerini tüm açılardan inceleyen değerli bir kaynaktır.
Dört bölümden oluşan bu kitabı kapsadığı konu alanlarına göre genel olarak iki ayrı bölüme ayırmak mümkündür: Birinci Bölümde 20. yüzyılın önemli jeopolitik konseptlerinin fikir evrimine göz atılıyor ve Batı’nın Samuel Huntington, Alvin Toffler, Zbigniew Brzezinski, Henry Kissinger, Saul Cohen, Pierre-Marie Gallois, Francis Fukuyama, Joseph Nye ve başka bu gibi dev jeopolitik konsepler üreten siyaset bilimcilerinin eserlerinde sunulan uluslararası ilişkiler sistemi inceleniyor. İkinci Bölüm ise esasen Azerbaycan’ın dış politikasının bağımsızlık dönemine ayrılmıştır. Bu bölümde Ulu Önder Haydar Aliyev’in oluşturduğu ve Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in yaratıcılıkla sürdürdüğü dış politika hattı küresel ve bölgesel değişimler bağlamında tahlil ediliyor. “Sert güç” kavramından “yumuşak güç” kavramına geçişin siyasi ve jeopolitik özellikleri belirtiliyor. Azerbaycan’ın dış politikasının temel yönleri ve öncelikleri yeni dünya düzenine geçiş düzleminde inceleniyor. Dengeli politikanın özü güçlü devlet yapılanması ve bölgesel lider durumu arasındaki yoğun ilişki düzleminde sunulmaktadır. Dış politikanın dönüşümü Azerbaycan’ın modernleşmesi hattının aşamaları ile bağlantılı şekilde veriliyor. Çağdaş tarihi aşamada “yumuşak güç” politikasının şekillenmesinin çeşitli yönlerine dikkat çekilmektedir. Bu sürecin arka fonunda dış politikada savunma konumundan saldırı stratejisine geçiş mekanizması tetkik ediliyor. Kitabın birinci bölümü jeopolitik teorilerin 20. yüzyıldaki dönüşümüne adanmış. Aynı düşünce evrimi açısından modern jeopolitik konseptler yorumlanıyor.
İkinci bölümde, Azerbaycan’ın dış politikasına küresel ve bölgesel jeopolitik eğilimlerin karşılıklı ilişkisi düzleminde bakılıyor. Burada ülkenin dış politika hattının önceliklerinin birbiriyle sıkı bağlı olan somut görevleri gerçekleştirme olanakları doğrulanıyor. Güçlü devlet kavramıyla bölgesel önderliğin uzlaşması meselesi bu açıdan tahlil ediliyor.
Üçüncü bölümde, güçlü devlet konsepti ve bölgesel önderlik arasındaki ilişkiye bölge çapında jeopolitik oyuncu olarak oluşum olanakları düzleminde bakılmıştır. Sorun yeni dünya düzeninin şekillendiği bir dönemde bu sürece jeopolitik etkisi olan çok sayıda ülkelerin meydana çıkmasından ibarettir. Yazar bu bölümde Azerbaycan’ın bu süreç karşısındaki tutumu, bu doğrultuda çeşitli eğilimlere karşı hazırlığı ile ilgili sorunları ve bir takım savlarını Türkiyeli okurlarla bölüşüyor. Araştırmalar sonucunda Azerbaycan’ın bu açıdan olanaklarının geniş olduğu ortaya çıkıyor.
Nihayet, son bölümde dış politika öncelikleri birbirleriyle etkileşimde ve küresel çapta jeopolitik değişimler ışığında incelenmiştir. Burada Azerbaycan yönetiminin sürekli olarak gerçekleştirdiği modernleşme hattı ile dış siyasetin dönüşümü arasındaki iç bağlılık inceleniyor. Aynı bağlamda öngörü nitelikteki hükümler ileri sürülüyor. Modern diplomasinin bazı özelliklerinin analizi sonucunda onun gelecekte oynayabileceği rol hakkında savlar sunuluyor. Kitabın son bölümünde görüşler genelleştirilmiş ve bu konu ile ilgili güncel olarak kabul edilen gelecek araştırma yönleri belirlenmiştir.
Kitabın kendine özgü iki farklı yönü vardır. Konuya yaklaşımın kısa niteliğini ayrıca vermek amacıyla “Metodolojik Notlar” bölümünde hangi metodolojik yaklaşıma öncelik verildiği belirtiliyor. Yazar her bir çalışmada açıkça metodolojik yaklaşımın mevcut olmasını gerekli buluyor. İkincisi, yazar her bir bölümün sonunda teorik genellemelerin yapılmasını öneriyor. Yazara göre, bu tür genellemeler ileri sürülen fikirlerin daha somut ve net anlaşılmasına ve okurun eserin fikir gelişimini net görmesine hizmet ediyor.
Kesinlikle diyebiliriz ki, uluslararası ilişkiler alanında kendi metodolojisi, konuya yaklaşım tarzı ve içerik derinliği ile seçilen, bağımsız Azerbaycan’ın dış politikasının bir bütün olarak ve incelikle analiz edildiği “Dış Politika: Gerçekler ve Geleceğe Bakış” kitabı Türkiye’de geniş okur kitlesi kazanacaktır. Kitabı Ankara kitapçılarından ve Berikan Yayınevi’nden elde etmek mümkündür.
Online satış linki – http://www.berikanyayinevi.com.tr/yayinlar/kitap-580-DIS_POLITIKA_GERCEKLIKLER_VE_GELECEGE_BAKIS.html
