Tayvan’da 16 Ocak Cumartesi günü 14. Başkanlık ve 9. Parlamento seçimleri, barış ve huzur ortamı içerisinde gerçekleştirildi. Üç adaylı Başkanlık seçimlerini, muhalefetteki Demokratik İlerleme Partisi’nin (DPP) kadın adayı Tsai Ing-wen, aldığı % 56 civarındaki oyla ilk sırada tamamladı ve Tayvan siyasi tarihinin ilk kadın Başkanı olmayı başardı. Seçimin diğer ayağında, yani parlamentoyu oluşturacak milletvekilleri seçiminde de, DPP’nin benzeri bir başarısı vardı. DPP, 113 sandalyeli parlamentoda 68 milletvekilliği alarak çoğunluğu sağladı. Diğer milletvekillikleri dağılımı ise; 1949 yılından bu yana ada siyasetinde başat rol oynayan Çin Milliyetçi Partisi’ne (KMT) 35, Yeni Güç Partisi’ne (NPP) 5, Önce Halk Partisi’ne (PFP) 3, Bağlantısız Dayanışma Birliği’ne (NSU) 1 ve bağımsızlara 1 olarak gerçekleşti.(1)
Çin’de yaşanan iç savaşın ardından komünistlerin 1949’da Mao Zedong’un önderliğinde iktidara gelmesi üzerine, bazı Çinli hükümet üyeleri Tayvan’a kaçarak adada bağımsızlık ilan etmiş ve “milliyetçi Çin” olarak adlandırdıkları Tayvan’ı kurmuştur. Ancak Çin, Tayvan’ın bağımsızlığını hiçbir zaman kabul etmemiş ve adanın kendi topraklarına dâhil olduğunu öne sürmüştür. İki ülke arasındaki bağımsızlık gerilimi bugün bile hâlâ devam ediyor.(2)
Seçim sonuçlarının özellikle Çin’i biraz şoke edici olmasının altında yatan temel neden, sadece Başkanlığı Tsai’ın kazanmış olması değil, aynı zamanda DPP’nin mecliste ezici bir üstünlük kurmuş olmasıdır. DPP, Tayvan tarihinde tam anlamıyla ilk defa iktidara gelmiştir denilebilir. Zira daha önce, 2000-2008 yılları arasında DPP’li Chen ülkeyi Başkan olarak idare etmişti; fakat o zaman DPP meclis çoğunluğuna sahip değildi. Ancak bu seçimde, Tsai en ciddi rakibi KMT’nin adayı Eric Chu’yu ikiye katladı ve 56 oyla (Tayvan tarihinin en yüksek oy oranlarından biri) seçilerek mutlak hâkimiyet sağladı.(3) Ancak Merkezi Seçim Kurulu’nun açıkladığı katılım oranının % 66,27 düzeyinde kalması, aslında seçim sonuçlarının kısa vadede geçerli olduğunu göstermektedir.
Ocak 2016’dan sonra Başkanlık koltuğuna geçmesi beklenen Tsai’nin, her ne kadar göreve geldikten sonra Çin yanlısı politikalar izlemeyeceğini söylemek mümkünse de, ilişkilerde kopma yaşanması da mümkün gözükmemektedir. Zira seçim kampanyası sırasında, Tsai, Mavi ve Yeşil Kamp arasındaki kutuplaşmayı mümkün olduğunca azaltmaya çalışacağını ifade etmiştir. Öte yandan, hem bölgede, hem de uluslararası arenada Çin’in sürekli artan gücü, Çin ile işbirliğini ve iyi ilişkiler geliştirmeyi zaruri kılmaktadır. Dolayısıyla, yeni yönetimin tam bağımsızlık söylemini benimseme ihtimali düşüktür. Öte yandan, Tsai Tayvanlı seçmenlerin çoğunluğu için bağımsızlık/birleşme meselesinin ikinci planda bulunduğunu ve öncelikli konunun durağan ekonomi olduğunun farkındadır. Bu durum da Çin ile ekonomik ilişkilerin önemine işaret etmektedir.(4)
DİPNOTLAR
- Kurtaran, C. (2016), “Tayvan’da seçim sonrası muhtemel gelişmeler”, http://www.dunyabulteni.net/haber/352685/tayvanda-secim-sonrasi-muhtemel-gelismeler, 07.02.2016.
- Milliyet (2016), “Tayvan’da kadın aday ezici üstünlükle seçimi kazandı”, http://www.milliyet.com.tr/tayvan-da-kadin-aday-ezici/dunya/detay/2179968/default.htm, 06.02.2016.
- Söylemez, M. (2016), ‘’Tayvan seçim sonuçları: İlk kadın lider Tsai’’, http://vivahiba.com/article/show/tayvan-secim-sonuclari-ilk-kadin-lider-tsai/, 08.02.2016.
- Aladağ, Emine A. (2016), “Yaklaşan Tayvan seçimlerine doğru”, http://www.bilgesam.org/Images/Dokumanlar/0-38-20160106381277.pdf, 10.01.2016.
Emre ERDEMİR & Hacı Mehmet BOYRAZ
