Son günlerde ülkemizi iki önemli kadın lider ziyaret etti. Bunlardan ilki geçen hafta sonunda Türkiye’ye gelen İngiliz Başbakan’ı Theresa May olurken, ikincisi de geçen gün ülkemize resmi bir ziyaret gerçekleştiren Alman Şansölyesi Angela Merkel’dir.
Theresa May ile yapılan görüşmeler, daha çok ticari ve savunma üzerinde yapılacak işbirliklerini içeriyor. İki ülke lideri 100 milyon sterlinlik bir muharip uçak projesine imza attılar. Darbe girişimi sonrası hem İngiltere’nin, hem de Almanya’nın hükümete beklenenden daha az destek çıkması sorun yaratmıştı. Batı ile ilişkileri gitgide bozulan Türkiye’nin, bu iki ziyaretle ikili ilişkileri belli konularda tekrar rayına oturtmak konusunda belli bir rızası olsa da, önemli olan karşılıklı güven. Malum Almanya ile olan İncirlik krizi, vizelerin kaldırılma mevzusunda terör tanımının dâhil edilmek istenmesi ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Alman makamları ve medyasıyla arasında süregelen bazı polemikler karşılıklı güvensizliği getirmişti. İngiltere’nin ise AB’den çıkış yoluna girmesiyle, Türkiye’nin Gümrük Birliği ilişkilerinin arasında paralellik gören bazı uzmanlar, May’in Türkiye’nin tecrübelerinden yaralanması gerektiği yönünde düşünceler sunmakta.
ABD’de de, Trump’ın Başkan seçilmesi sonrası başlayan ve bugüne kadar devam eden protestolar, Trump’ın ABD’nin kurumsal bazı değerlerine karşı çıkan söylemlerinin yanında bazı kararlara da imza atması sonucu, yine bazı uzmanlar Türkiye’nin 15 senedir AKP yönetimindeki çatışmalar ve ülkenin statükosunun değişimiyle aynı paralellik görmektedir.
Merkel ve May’in ortak görüşleri, Türkiye’de artan otoriterleşme yönündedir ve bu kaygılar her Batılı ülke tarafından neredeyse her görüşmede dile getirilir olmuştur. Hazır yeri gelmişken, Türkiye’nin “Freedom House” sıralamasında büyük bir gerileme olduğundan bahsetmekte de yarar var. Türkiye, son bir yılda en fazla özgürlüğünden taviz veren ülkelerin başında gelmektedir.
Batı’nın çifte standardından şikâyet eden Türkiye, hem ekonomik açıdan, hem de siyasi açıdan ilişkilerini çeşitlendirme yolunda gitmekte, ancak yine güvensizlikler Türkiye’nin kolay manevrasını engellemektedir. Rusya ve İsrail ile düzelen ilişkiler bir yandan olumlu hava yaratırken, Astana görüşmelerinde gizli maddelerin ortaya çıkması hoş karşılanmamaktadır.
Son raddede, iki Avrupalı liderin ülkeyi ziyareti olumludur. Sonuç olarak, hem Batı, hem de Türkiye ilişkileri koparmak taraftarı değil. İngiltere’yle yapılacak savunma sanayine yönelik anlaşmalar önemli. Türkiye’nin, hassas konuların en önde geleni olan savunma teknolojisi desteğini sadece ABD’ye bağlamak istemediği açık. Almanya ise, mülteci krizi sebebiyle hala Türkiye’ye mahkum durumdadır. Ancak görüşmelerde bu iki güçlü kadının da kozları muhakkak mevcuttur.
Basri Alp AKINCI
