ABD’nin Afganistan politikasının dönüm noktası, geçtiğimiz yıl Şubat ayında Taliban ile anlaşmaya varmış olmasıdır. Katar’da gerçekleştirilen görüşmelerin sonucu olan bu anlaşma, başlıca dört konuyu düzenlemektedir: 1-) Yabancı askerlerin Afganistan’dan çekilmesi, 2-) Ülkede şiddet ortamına son verilmesi, 3-) Afganistan’ın terör örgütleri için güvenli liman olmaktan çıkartılması ve 4-) Afgan hükümeti ile Taliban arasında müzakerelerin başlatılması. Bu dört hususun üçünün, anlaşmanın Taliban’a yüklediği yükümlülükler olduğu açık. Ancak anlaşma tarafından düzenlenen bu hususlar arasında, 45. ABD Başkanı Donald Trump’ın Amerikan askerlerini Afganistan’dan çekme konusundaki kararlılığının da büyük etkisiyle, ön plana çıkarılan sadece askerlerin çekilmesi oldu. Taliban’ın anlaşmadan kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirme konusundaki niyeti ile Taliban ile “beğenmedigi” Afgan hükümeti arasındaki müzakerelerin sonuç verip vermeyeceği hususu ise geri plana atıldı. Geçen ay, ABD hükümeti, Afganistan’daki asker sayısının 2.500’e indirildiğini açıkladı. Anlaşma uyarınca, kalan askerlerin de önümüzdeki Mayıs ayı sonuna kadar çekilmesi gerekiyor. Asker sayısının azaltılması ABD’nin Taliban ile yaptığı anlaşmaya bağlılığının somut ve taze bir işareti olsa da, Taliban’ın ciddi bir kaygısı var: 46. ABD Başkanı Joe Biden’ın selefinin izinden gitmeme ihtimalinin yarattığı kaygı bu. Akıllardaki soru ise şu; “Biden, Afganistan’dan asker çekmekten vazgeçebilir mi?“…
Joe Biden yönetiminden gelen ilk sinyal, Taliban açısından olumsuz oldu. Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Taliban ile varılan anlaşmanın gözden geçirilebileceğini açıkladı. Bu açıklama, Biden’ın asker çekilmesi hususundan çok, anlaşmada yer alan diğer üç hususa ağırlık vereceği anlamına geliyor. Yani Biden’ın Taliban’ın anlaşmadan kaynaklı yükümlülüklerini yerine getirme niyet ve kapasitesini sorgulayacağına işaret ediyor. Bu işaret karşısında son günlerde Afganistan’da gerçekleşen saldırılar, Taliban’ın Biden’a gözdağı vermesi olarak okunabilir. Taliban, adeta, “anlaşmayı gözden geçirmeye kalkarsan şiddet daha da artacak” mesajını iletiyor Biden’a. Afgan basınında yer alan haberlere göre, Taliban, yabancı askerlerin Mayıs ayından sonra Afganistan’da kalmaya devam etmesi halinde Taliban’ın ülkesini savunma hakkını kullanacağını açıklamış. Bu, artan şiddet olayları ile birlikte Taliban’ın Biden’a sözlü bir uyarısı. Bu uyarıyı da ABD’deki Afganistan Çalışma Grubu tarafından hazırlanan ve askerin Afganistan’dan tamamen çekilmesinin Mayıs 2021 tarihi sonrasına ertelenmesi önerisinde bulunan rapor kapsamında değerlendirebiliriz. Taliban, bu rapor ve rapordaki tavsiyeye paralel görüşlerin Biden’ı yönlendireceğini düşünüyor olmalı. Biden’ın Afganistan üzerine yaptığı nadir açıklamalar ise, Biden’ın Afganistan politikasını terörle mücadele çerçevesi içinde ele alarak, sayıca az da olsa ABD askerlerini Afganistan’da tutabileceğine işaret ediyor.
Neticede, “ABD askeri çekilirse Afganistan iç savaşa sürüklenir” diyen uzmanların görüşleri ışığında, “ABD askeri çekilmezse şiddet daha da artacak” mesajı veren Taliban’in bu tavrı ışığında, Biden’ın Afganistan’da işi zor olacak diyebiliriz.
Doç. Dr. Dilek YİĞİT
