Times Higher Education (THE) veya önceki ismiyle Times Higher Education Supplement (THES), Birleşik Krallık başta olmak üzere dünyadaki üniversiteler ve yükseköğretim kurumları hakkındaki haberleri ve gelişmeleri bildiren Londra kaynaklı haftalık bir dergidir. İlk sayısı 1971 yılı Ekim ayında yayınlanan Times Higher Education, ilk kez 2004 yılında üniversiteleri akademik yeterlilikleri ve kapasiteleri konusunda değerlendiren bir endeks yayınlamaya başlamıştır. Bu yazıda, Times Higher Education’ın 2023 verileri ışığında dünyadaki farklı ülkelerin üniversitelerinin başarısı değerlendirilecektir.
Times Higher Education’ın dünyanın en iyi üniversiteleri sıralaması 2023 yılı verilerine göre, (1) eğitim-öğretim, (2) araştırma, (3) referans, (4) endüstri geliri ve (5) uluslararasılaşma gibi kriterler temelinde değerlendirildiğinde, dünyadaki en başarılı üniversite Birleşik Krallık’taki Oxford Üniversitesi’dir. Oxford Üniversitesi’ni ABD merkezli Harvard (2), Birleşik Krallık merkezli Cambridge Üniversitesi (3), ABD merkezli Stanford Üniversitesi (4), ABD merkezli MIT (Massachusetts Teknoloji Enstitüsü) (5), ABD merkezli Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü (6), yine ABD merkezli Princeton (7), University of California-Berkeley (8) ve Yale (9) üniversiteleri ile 10. sıradaki Birleşik Krallık merkezli Imperial College London takip etmektedir. İlk 25 üniversiteye bakıldığında; ABD’nin tam 16 üniversitesini dünyanın en elit üniversiteleri arasına sokarak ilk sırada yer aldığını, ABD’yi 4 üniversite ile Birleşik Krallık, 2 üniversite ile Çin Halk Cumhuriyeti ve birer üniversite ile İsviçre, Kanada ve Singapur’un takip ettikleri anlaşılmaktadır. Bu durum, yükseköğretim sektöründe Anglo Sakson ekolünün çok ağır bastığını (ABD, Birleşik Krallık, Kanada) gösterirken, Çin Halk Cumhuriyeti ve Singapur ile Asya kıtasında da son dönemde hareketlenme yaşandığı, ancak Avrupa’nın İsviçre dışında elit üniversite çıkarmakta zorlandığı anlaşılmaktadır. Özellikle önceden listede yer almayan Çin’in son yıllarda birçok üniversitesini ilk 500’e sokmaya başlaması, bu ülkenin yaşadığı gelişim ve yükselişin somut ispatı niteliğindedir.
Buna karşın, ABD’nin yükseköğretimdeki lider konumu da açık farkla devam etmektedir. Nitekim ABD’nin en iyi 100 üniversite arasında 51, en iyi 200 üniversite arasında 78, en iyi 500 üniversite arasında da tam 146 kurumu bulunmaktadır. En iyi 500 sıralamasında ABD’ye yetişmeye çalışan ülkeler arasında Çin (44), Almanya (39) ve Birleşik Krallık (37) gibi devletler bulunmaktadır. Türkiye ise, bu sene 3 üniversitesini (Çankaya Üniversitesi, Koç Üniversitesi ve Sabancı Üniversitesi) bu listeye sokmayı başarmıştır. Ancak bu üniversiteler, 400-500 aralığında yer almakta ve henüz elit sınıfında kabul edilmemektedir. Bu anlamda, Türkiye’nin yükseköğretim sektöründe daha yapacağı çok aşama olduğunu ve bunun için de daha bir planlama ve akademisyenler için daha iyi araştırma koşulları oluşturmak gerektiğini söylemek yerinde olacaktır. Ayrıca yurt dışından iyi akademisyenlerin getirilmesi ve gelişmiş ülkelerin üniversiteleri ile iş birliği imkânlarının artırılması da Türkiye’nin akademik geleceği açısından son derece gereklidir.
Doç. Dr. Ozan ÖRMECİ
