Belarus-Polonya sınırı, özellikle 2021 yılından bu yana dünyanın en gergin sınır hatlarından biri olma özelliği taşımaktadır. İki ülke arasındaki ilişkilerdeki krizler, büyük ölçüde Avrupa’ya yönelik düzensiz göç hareketlerinden kaynaklanmıştır. Belarus veya diğer ismiyle Beyaz Rusya, son dönemde Avrupa’ya göç akışında kritik bir geçiş noktası haline gelirken, Avrupa Birliği (AB) üyesi Polonya da göçmen akınına karşı sert tedbirler alarak bu akışı minimize etmeye çalışmaktadır.
Polonya, Doğu Avrupa jeopolitiğinde Rusya’ya karşı duruşuyla bilinirken, Belarus ise Rusya’nın bölgedeki en önemli müttefiklerinden biri olarak görülüyor. Bu durum, iki ülke arasındaki gerilimlerin temelinde Rusya’nın etkisinin ne kadar belirleyici olduğunu gösteriyor. Moskova, Belarus üzerinden Avrupa’nın demografik yapısına müdahale etmeyi ve bölgedeki etkisini artırmayı hedefliyor. Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko’nun Batı tarafından izolasyon altına alınması, özellikle 2020 yılından itibaren Minsk’in AB’ye karşı göç kartını kullanmasına zemin hazırlamıştır. Bu strateji ile, Lukashenko, AB’den tavizler koparmayı amaçlamıştır.
2021 yılı, Belarus ve Polonya arasındaki ilişkilerin son derece gergin geçtiği bir yıl oldu. İki ülke arasındaki anlaşmazlıklar, yalnızca göç sorunlarıyla sınırlı kalmayıp, Polonyalı azınlığa yönelik muamele gibi konuları da içermektedir. Belarus’ta yaşayan Polonyalı azınlık, iki ülke arasındaki ilişkilerde önemli bir faktör oluşturuyor. Ancak, göç sorunu nedeniyle bu azınlık meselesinin çoğu zaman gölgede kaldığı görülüyor.
Kasım 2021’de, dünyanın çeşitli yerlerinden binlerce göçmenin Belarus-Polonya sınırından AB’ye geçmeye çalışması, iki ülke arasındaki gerilimi daha da artırmıştır. Dönemin Polonya Başbakanı Mateusz Morawiecki, bu krizi Soğuk Savaş’tan bu yana Avrupa’yı istikrarsızlaştırmaya yönelik en büyük girişim olarak tanımlarken, AB ve NATO, Belarus’un göçmenleri bir taktik olarak kullandığını öne sürmüştür. Bu kriz, Belarus’un göç faktörünü AB’ye karşı bir pazarlık unsuru olarak kullanma girişimi olarak değerlendirilmiştir. Ancak, bu strateji, Belarus’un Batı ile olan ilişkilerini daha da gerginleştirmiştir.
Polonya’nın bu duruma yanıtı, sınır güvenliğini artırarak, Belarus’tan gelen göçmen akınına karşı tedbir almak olmuştur. Bu kapsamda, Polonya hükümeti, 2022’nin başlarında, göçmen akışını durdurmak amacıyla sınıra büyük bir duvar inşa etme kararı almış ve bu duvarın inşası 2022 yılının ortalarında tamamlanmıştır. Bu, sınır güvenliği ve göçmen kontrolü konusunda atılan en somut adımlardan biri olarak kabul edilmektedir.
Rusya-Ukrayna Savaşı, Polonya ve Belarus arasındaki gerilimi daha da tırmandırdı. Bu süreçte, Varşova’nın Kiev’e desteğiyle ön plana çıkması ve Minsk’in izolasyonunun artması, iki ülke arasındaki ilişkilerin daha da karmaşık bir hale gelmesine yol açtı. 2023 yılına gelindiğinde, Polonya ve Belarus arasındaki sınır gerginliği yeni bir aşamaya ulaştı. Özellikle, Polonya kökenli gazeteci ve aktivist Andrzej Poczobut’un Belarus’ta tutuklanması, bu gerilimi daha da artıran önemli bir olay oldu. Varşova yönetimi, bu tutukluluğu gerekçe göstererek, Bobrowniki’deki Belarus-Polonya sınır kapısını kapatma kararı aldı. Dönemin Polonya İçişleri Bakanı Mariusz Kaminski, Poczobut’un tutuklanmasını, Belarus hükümetinin ülkedeki Polonyalı azınlığa karşı yürüttüğü baskının zirve noktası olarak değerlendirdi.
Bu olaylar, Polonya ve Belarus arasındaki azınlık meselesinin iki ülke ilişkilerinde ne kadar belirleyici bir rol oynadığını göstermektedir. Polonyalı aktivistin tutuklanması, Varşova’nın sınır kapısını kapatma kararı almasında önemli bir faktör olarak ortaya çıkıyor. Bu durum, Belarus’taki Polonyalı azınlığın durumunun, taraflar arasında önemli bir sorun olarak kalmaya devam edeceğini işaret ediyor.
Bu bağlamda, Polonya ve Belarus arasındaki sınırın, Avrupa’nın en problemli sınırlarından biri olarak kalacağı öngörülebilir. Azınlık meselesinin, iki ülke arasındaki ilişkilerde önemli bir etken olmaya devam edeceği beklenmektedir. Bu karmaşık durum, bölgedeki istikrar ve uluslararası ilişkiler açısından önemli sonuçlar doğurabilir
Kapak fotoğrafı: https://m5dergi.com/one-cikan/analiz-polonya-ve-rusya-arasinda-belarus-gerilimi-tirmaniyor/
Sümer Esin ŞENYURT
KAYNAKÇA
[1] Maria Wilczek, “Lukashenko Plays the Poland Card and Ratchets Up Tensions With Warsaw”, Politico, https://www.politico.eu/article/alexander-lukashenko-belarus-poland-activists-arrests-tension/.
[2] “Poland to Close Border Checkpoint With Belarus”, Politico, https://www.politico.eu/article/poland-close-border-checkpoint-belarus-bobrowniki/.
[3] “Poland Says Border Crisis ‘Greatest’ Bid to Destabilize Europe Since Cold War”, VOA, https://www.voanews.com/a/poland-says-border-crisis-greatest-bid-to-destabilize-europe-since-cold-war/6321788.html.
[4] “Putin, Lukashenko Approve Military Doctrine of Union State”, AA, https://www.aa.com.tr/en/europe/putin-lukashenko-approve-military-doctrine-of-union-state/2412346.
[5] “Poland Completes Belarus Border Wall to Keep Migrants Out”, Associated Press, https://apnews.com/article/russia-ukraine-africa-poland-forests-middle-east-443c8068ea7b5d1d8f6980da6e3879af.
[6] “Poland Closes Main Belarus Border Crossing and Prepares Further Sanctions for Regime Figures”, Notes From Poland, https://notesfrompoland.com/2023/02/09/poland-closes-main-belarus-border-crossing-and-prepares-further-sanctions-for-regime-figures/.
