İngiltere’de ülke genelinde 4 Temmuz’da gerçekleştirilecek genel seçimleri mevcut Muhafazakâr Parti’nin açık ara fark ile kaybedeceği şimdiden belli oldu gibi. ABD’de de Kasım ayının ilk haftalarında Başkanlık seçimleri yapılacak. Avrupa Birliği’nde ise seçimler bu hafta içinde, Perşembe sabahı başlayacak ve Pazar akşamı bitecek. Gidişat, Avrupa Birliği’nin oluşum prensiplerine aykırı doğrultuda. Şöyle biraz gerilere gidelim, sonra sadede geleceğim.
1945 yılında Almanya’nın yenilgisi, ABD’nin zaferi ile sonlanan İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Avrupa kıtasının önde gelen İngiltere, Fransa, Almanya, İtalya, İspanya gibi ülkeleri kalkınabilmek ve eski günlere dönebilmek için ABD’nin siyasi/ekonomik sömürgesi olmayı kurtuluş olarak görmüşlerdi. ABD’nin baskısı ile sanayinin iki temel hammadde olan kömür ve çelik sektörünü güçlendirmek için 1951 yılında Almanya, Fransa, İtalya, Belçika, Lüksemburg ve Hollanda birleşerek Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu’nu (AKÇT) kurdu. ABD, AKÇT’yi hem siyasi, hem de ekonomik olarak sıkı sıkıya kontrolü altına aldı. Gerekli olan tüm sermaye ABD’li şirketler tarafından sağlandı.
İkinci adım olarak, ABD, kendi ihracat pazarını genişletmek, küresel ekonomiye ve finans dünyasına hükmetmek için AKTÇ üyeleri ile İngiltere’ye adeta aba altından sopa göstererek ellerindeki sömürgelerine bağımsızlık vermeye zorladı. Avrupa ülkelerinin sömürgelerine bağımsızlık vermeleri 1967 yılına kadar sürdü. Fransa, sanki sömürgelerine bağımsızlık vermiş gibi kritik madenlere sahip sömürgelerini perde arkasından yönetmeye günümüze kadar devam etti.
Başa dönersek, İngiltere’de yakında yapılacak seçimlerde Muhafazakârların iktidarı kaybedeceği, ana muhalefet partisi olan İşçi Partisi’nin de seçimi kazanacağı kesin. Avrupa Birliği seçimlerinde ise milliyetçi ve muhafazakâr partiler yükseliş, Liberal ve Yeşiller partileri ise düşüş yolunda. Milliyetçi ve muhafazakâr partiler yükselişe rağmen kendi içlerinde ikişer gruba ayrılmış durumda. Bir grup ABD taraftarı, diğeri de ABD karşıtı.
Avrupa Parlamentosu’nda bazı gruplar sandalye kaybederken, bazıları da teslimiyetlerini arttıracak. Tabi şimdiden hangi grupların güçleneceği belli olmaya başladı. Özellikle Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un listesinin içinde yer aldığı Avrupa’yı Yenileme Grubu (Renew Europe) yüzde 17’lik bir kayıp yaşayacak. Buna karşın, milliyetçilerin oluşturduğu Kimlik ve Demokrasi Grubu (Identity and Democracy) iki sıra birden yükselip 4’üncü sıraya oturacak.
AB’nin ana direklerinden olan Almanya ve Fransa arasında birkaç yıldır ciddi görüş ayrılıkları sürmesine rağmen, Fransa, Almanya ve İtalya Parlamento’daki koltuk sayısını arttıracak. Bu da, ABD’nin AB üzerindeki mutlak etkisinin devam edeceğine işaret ediyor. Asıl önemli olan gelişme ise Avrupa Parlamentosu seçiminden sonra yaşanacak. Avrupa Parlamentosu’nun gündemine “Avrupa Birliği’ndeki veto haklarının sona erdirilmesi veya oybirliği ile oylama ve karar alma süreçlerine son vermek” konusunun girecek olması. Geçtiğimiz 12 ay boyunca Avrupa Birliği vatandaşı on binlerce kişi fikirlerini, Avrupa Birliği’nin geleceği ve endişelerinin tartışıldığı “Avrupa’nın Geleceği Konferansı”na iletti. Konferanstan çıkan en önemli sonuç “Avrupa Birliği’nin yarının dünyasında ayakta kalabilmesi için reform yapması ve Avrupa Birliği’ndeki veto haklarının sona erdirilmesi ve kararların oyçokluğu ile alınması” oldu.
Bunun sonucunda ne mi olacak? “Kıbrıs Cumhuriyeti” gibi ülkeler artık “veto hakkı” ile Avrupa Birliği’ni kendi siyasi ve mali çıkarları doğrultusunda tepe tepe kullanamayacak ve Avrupa Birliği’nin arkasına saklanamayacaklar. Özetle, önümüzdeki yıllarda, özellikle Doğu Akdeniz ve Ortadoğu coğrafyasında farklı gelişmeler yaşanacak gibi…
Kapak fotoğrafı: https://www.affarieuropei.gov.it/en/communication/news/20-feb-2024/
Prof. Dr. (İnş. Müh.), Doç. Dr. (UA. İliş.) Ata ATUN
KKTC Cumhurbaşkanı Danışma Kurulu Üyesi
KKTC Cumhuriyet Meclisi 1. Dönem Milletvekili
