Giriş
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, artık bilindiği üzere, iç siyasetteki polemik ve eylemlerinden ziyade stratejik konulardaki reformları ve dış siyaset kapsamında yaptığı ziyaretlerle gündeme gelmekte ve olumlu eleştirileri daha çok bu yönüyle alabilmektedir. Bu bağlamda, Macron’un Mayıs ayı sonlarında yaptığı Asya turu ve gerçekleştirdiği Vietnam ve Endonezya ziyaretleri, halen küresel bir oyuncu olarak varlığını sürdürmek isteyen Fransa adına gerçekleştirilen önemli bir diplomatik açılım olarak ayrı şekilde incelenmeyi hak etmektedir.
Macron’un Vietnam Ziyareti: Diplomatik, Ekonomik ve Stratejik Bir Dönüm Noktası
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un 2025 yılının Mayıs ayında gerçekleştirdiği Vietnam ziyareti, sadece iki ülke arasındaki ikili ilişkiler açısından değil, aynı zamanda Fransa’nın Hint-Pasifik bölgesine yönelik stratejik vizyonu bakımından da oldukça önemli bir gelişme olarak değerlendirilmiştir. Bu ziyaretin zamanlaması, kapsamı ve sonucunda imzalanan anlaşmalar, Fransa’nın Asya-Pasifik bölgesindeki etkisini arttırma çabalarının ve Vietnam’ın çok yönlü dış politika stratejisinin (bambu diplomasisi) kesişim noktasını temsil etmektedir.
Vietnam ile Fransa arasındaki tarihi ilişkiler, başlangıçta sömürgecilik dönemiyle şekillenmiş; ancak modern dönemde, bu tarihsel arka plan, iki ülke arasında eşitlik temelli bir ortaklığa dönüşme çabalarıyla evrilmiştir. Macron’un Hanoi ziyareti, bu evrilmenin kurumsal bir ifadesi olarak, iki ülke arasındaki ilişkileri “Kapsamlı Stratejik Ortaklık” düzeyine çıkarmıştır.
Diplomatik Boyut: Kapsamlı Stratejik Ortaklık
Fransa ve Vietnam arasında 1973 yılında diplomatik ilişkilerin kurulmasından bu yana ilişkiler giderek derinleşmiş, özellikle 1993’te imzalanan Ortak Bildiri ve 2013’te başlatılan Stratejik Ortaklık süreci ile ivme kazanmıştır. 2025’te Macron’un gerçekleştirdiği ziyaret ile bu süreç yeni bir safhaya taşınarak, ilişkiler “Kapsamlı Stratejik Ortaklık” seviyesine yükseltilmiştir. Bu bağlamda, Fransa, Vietnam ile bu seviyede ortaklık kuran ilk Avrupa ülkesi olmuştur.
Bu diplomatik gelişme, Fransa’nın Hint-Pasifik stratejisi çerçevesinde Vietnam’ı merkezî bir ortak olarak gördüğünü ortaya koymaktadır. Fransa’nın bölgedeki askeri üsleri (örneğin Yeni Kaledonya ve Fransız Polinezyası), deniz aşırı toprakları ve bölgesel aktörlerle geliştirdiği ilişkiler göz önüne alındığında, Vietnam ile kurulan bu yeni ortaklık, Fransa’nın küresel diplomatik stratejisinin önemli bir ayağını oluşturur. Öte yandan, Vietnam için de Fransa ile geliştirilen bu kapsamlı ortaklık, Çin ve ABD arasında hassas bir denge kurmaya çalışan Hanoi yönetimi açısından jeopolitik manevra alanını genişletme çabasının doğal bir sonucudur.
Ekonomik ve Ticari Boyut
Macron’un ziyaretinin ekonomik gündemi oldukça yoğundu. Vietnam ile Fransa arasında 2023 itibarıyla 5 milyar Euro civarında seyreden ikili ticaret hacminin arttırılması amacıyla çok sayıda yeni iş birliği anlaşması imzalandı. Bunların en dikkat çekici olanı, VietJet ile Airbus arasında imzalanan 20 adet A330neo uçak alımını içeren anlaşmadır. Bu sözleşme, hem Fransa’nın sanayi ihracatına katkı sağlamakta, hem de Vietnam’ın havacılık kapasitesini modernize etme çabasına ivme kazandırmaktadır.
Bunun yanında, enerji, altyapı, ulaştırma, sağlık ve tarım gibi sektörlerde kamu-özel ortaklığına dayalı projeler de gündeme gelmiştir. Fransa’nın Vietnam’a verdiği resmi kalkınma yardımları (ODA) ve Fransız Kalkınma Ajansı’nın (AFD) projeleri kapsamında, özellikle kırsal altyapı ve şehirleşme konularında yeni hibeler ve krediler taahhüt edilmiştir. Tüm bu adımlar, Fransa’nın sadece kısa vadeli ekonomik çıkarları değil, aynı zamanda sürdürülebilir kalkınma ilkeleri çerçevesinde uzun vadeli stratejik angajman geliştirme niyetini yansıtmaktadır.
Savunma ve Güvenlik İş Birliği
Savunma alanı, Fransa-Vietnam ilişkilerinin geleneksel olarak sınırlı kalan ama son yıllarda artan dikkatle ele alınan bir boyutudur. Macron’un ziyareti sırasında, taraflar, savunma diyaloğunun kurumsallaştırılması, askeri eğitim programlarının genişletilmesi, deniz güvenliği ve siber güvenlik konularında ortak hareket edilmesi yönünde niyet beyanlarında bulunmuşlardır.
Fransa, Güney Çin Denizi’ndeki (Doğu Denizi) seyrüsefer özgürlüğünü savunan aktörlerden biri olarak, bölgedeki statükoyu zedeleyecek tek taraflı girişimlere karşı Vietnam ile ortak tutum alma eğilimindedir. Bu çerçevede, Vietnam’a satılabilecek savunma ekipmanları ve teknik danışmanlık hizmetleri de gündeme gelmiştir. Ayrıca Vietnam donanmasının Fransız gemilerinin bölgedeki geçişlerine lojistik destek sağlaması da olasılıklar arasındadır.
Enerji, İklim ve Yeşil Dönüşüm
Fransa’nın enerji politikaları bağlamında Vietnam’a yaklaşımı, yalnızca enerji ithalatı-ithalat dengesi değil, aynı zamanda iklim değişikliğiyle mücadele bağlamında da şekillenmektedir. Vietnam, Fransa’nın öncülüğünde yürütülen Adil Enerji Geçiş Ortaklığı (Just Energy Transition Partnership-JETP) içinde önemli bir konumdadır. Bu çerçevede, Vietnam’ın kömürden çıkışı ve yenilenebilir enerji kapasitesinin arttırılması hedeflenmektedir.
Macron’un ziyareti sırasında özellikle Mekong Deltası’nın korunması, deniz seviyesinin yükselmesine karşı uyum politikaları ve kıyı erozyonu gibi çevresel tehditlere karşı ortak eylem planları gündeme gelmiştir. Fransa, bu konularda teknik destek sağlamanın yanı sıra, çevreci yatırımları finanse etmek için kredi ve hibe desteklerini de artırma taahhüdünde bulunmuştur. Bu durum, Fransa’nın iklim diplomasisinin ASEAN ülkelerine nüfuz etme yollarından biri olarak görülmektedir.
Kültürel ve Eğitimsel İş Birliği
Vietnam ile Fransa arasındaki ilişkilerde en köklü alanlardan biri de kültürel ve eğitimsel bağlardır. Fransızca’nın Vietnam’daki tarihi geçmişi ve Fransa’da eğitim gören geniş Vietnamlı öğrenci kitlesi, iki ülke arasında halklar arası etkileşimin temelini oluşturmaktadır. Macron’un ziyareti çerçevesinde, üniversiteler arası değişim programlarının arttırılması, öğrenci burslarının genişletilmesi ve ortak akademik araştırma projeleri teşvik edilmiştir.
Kültürel iş birliği kapsamında, Hanoi, Ho Chi Minh City ve Hue gibi kentlerdeki Fransız kültür merkezlerinin faaliyetlerinin yaygınlaştırılması hedeflenmiştir. Ayrıca, UNESCO kapsamında yürütülen kültürel miras projelerinde Fransa’nın sağladığı teknik ve mali destek de yeniden teyit edilmiştir.
Medya ve Kamuoyu Boyutu
Ziyaret sırasında yaşanan ve sosyal medyada viral olan Brigitte Macron’un Cumhurbaşkanı Macron’a “tokat atması” olarak yorumlanan tartışma, ziyarete yönelik ilginin bir bölümünü gayriresmî ve magazinel bir zemine kaydırmıştır. Olay, Macron tarafından bir şaka olarak değerlendirilmiş ve sosyal medya üzerinden yayılan dezenformasyona karşı uyarıda bulunulmuştur. İlginç bir şekilde, bu olay sayesinde Macron’un ziyareti daha dikkat çeken ve konuşulan bir husus haline de gelmiştir.
Bununla birlikte, Fransız ve Vietnam kamuoylarında ziyaretin genel olarak olumlu karşılandığı, özellikle ekonomik ve çevresel alanlardaki iş birliklerinin altının çizildiği gözlemlenmiştir. Vietnam kamuoyunda, Fransa’nın Çin’e alternatif bir ortak olarak görülmesi de dikkat çekmektedir. Bunlar, Macron’un uyguladığı sansasyonel politikaların ve akılcı iş birliği formüllerinin olumlu karşılandığını göstermektedir.
Bölgesel ve Küresel Etkiler
Fransa’nın Vietnam ile geliştirdiği ilişkiler, sadece ikili düzeyde değil, aynı zamanda Avrupa Birliği’nin Güneydoğu Asya’daki stratejik vizyonu bağlamında da önemlidir. Zira Fransa AB’nin lider ve öncü ülkelerinden birisi, Macron da en AB’ci Avrupalı liderdir. Nitekim Avrupa Birliği’nin ASEAN ile olan ilişkilerinde Vietnam’ın ayrıcalıklı konumu ve AB-Vietnam Serbest Ticaret Anlaşması (EVFTA) gibi çerçeveler de bu tür ziyaretlerle pekiştirilmektedir.
Güney Çin Denizi’ndeki gerilimlerin arttığı bir dönemde, Fransa’nın Vietnam’a verdiği diplomatik ve stratejik destek, Çin’in bölgesel nüfuzuna karşı dengeleyici bir unsur olarak da değerlendirilmektedir. Fransa’nın çok kutuplu dünya düzenine olan inancı, Hint-Pasifik’teki angajmanında da belirleyici rol oynamaktadır.
Macron’un Endonezya Ziyareti: Stratejik Ortaklığın Derinleştirilmesi ve Hint-Pasifik Vizyonunun Tahkimi
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un 2025 yılı Mayıs ayında Vietnam’ın ardından Endonezya’ya yaptığı resmi ziyaret, yalnızca ikili ilişkilerin güçlendirilmesi açısından değil, aynı zamanda Fransa’nın Hint-Pasifik stratejisinin bir parçası olarak da büyük önem taşımaktadır. Bu ziyaret, Fransa ve Endonezya arasındaki diplomatik ilişkilerin 75. yılına denk gelmiş ve çok yönlü anlaşmalarla stratejik ortaklık kavramına somut içerikler kazandırmıştır.
Hint-Pasifik Vizyonu Çerçevesinde Endonezya’nın Stratejik Konumu
Son yıllarda, Fransa, Hint-Pasifik bölgesine yönelik dış politikasını çeşitlendirmiş ve bölge ülkeleriyle stratejik iş birliklerini derinleştirme yoluna gitmiştir. Emmanuel Macron, özellikle 2018 yılında kamuoyuna sunduğu Hint-Pasifik stratejisiyle, Fransa’nın bu geniş coğrafyada “dengeleyici güç” olarak hareket edeceğini vurgulamıştır.
Endonezya, bu vizyonun önemli bir ayağını teşkil etmektedir. Hem ASEAN’ın kurucu ve en büyük ülkesi olarak, hem de stratejik deniz yollarının kesişim noktasında yer alması nedeniyle, Endonezya, Fransa’nın bölgesel hedeflerinde kilit bir müttefik konumundadır. Macron’un ziyareti de bu jeopolitik hesaplamaların bir yansıması olarak okunabilir.
Savunma ve Güvenlik Alanında İş Birliği
Rafale Savaş Uçakları ve Denizaltı Anlaşmaları
Cumhurbaşkanı Macron’un ziyareti sırasında en dikkat çeken başlıklardan biri savunma iş birlikleri olmuştur. Endonezya, Fransa’dan toplamda 42 adet Dassault Rafale savaş uçağı siparişi vermiştir. Bu anlaşma, Endonezya’nın en büyük savunma alımı olarak da tarihe geçmiştir. Ayrıca, Fransa merkezli Naval Group ile Endonezya arasında Scorpene sınıfı denizaltıların ortak üretimi konusunda bir çerçeve anlaşması imzalanmıştır. Bu iş birliği, teknoloji transferi ve yerli üretimi desteklemesi bakımından da dikkat çekmektedir.
Radar ve Savunma Teknolojileri Transferi
Ziyaret çerçevesinde Thales tarafından geliştirilen radar sistemlerinin Endonezya’ya tedariki de gündeme gelmiş, iki taraf arasında savunma teknolojilerinin ortak geliştirilmesine ilişkin protokoller imzalanmıştır. Bu gelişmeler, Endonezya’nın savunma modernizasyonu sürecinde Fransa’yı önemli bir ortak olarak gördüğünü ve Fransa’nın Hint-Pasifik güvenlik mimarisindeki etkisini artırdığını göstermektedir.
Enerji, Maden ve Sürdürülebilir Kalkınma İş Birlikleri
Fransa ve Endonezya arasındaki görüşmelerin önemli bir boyutu da yeşil ekonomi ve enerji dönüşümüne yönelik iş birliklerini kapsamıştır. Fransız madencilik şirketi Eramet, Endonezya’daki nikel rezervlerine ve batarya üretim süreçlerine yatırım yapma niyetini açıklamıştır. Bu girişim, hem Endonezya’nın elektrikli araç batarya üretim hedeflerine katkı sağlayacak, hem de Avrupa’nın kritik mineral bağımlılığını azaltma stratejisiyle uyumlu olacaktır. Macron, bu iş birliklerini “yeşil stratejik ortaklık” olarak tanımlamış ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerinin merkezine koymuştur. Macron, son dönemde kalkınma ile yeşil dönüşüm arasında bir ters orantı olmadığına dair açıklamalarıyla da dikkat çekmektedir.
Kültürel Diplomasi ve Akademik İş Birlikleri
Fransa, yalnızca ekonomik ve askeri alanlarda değil, aynı zamanda kültür ve eğitim politikaları üzerinden de Endonezya ile bağlarını güçlendirme çabasındadır. Macron’un ziyaretinde, Fransız dili eğitimi, kültürel değişim programları ve üniversiteler arası ortaklıklar da gündeme gelmiştir. Ziyaret sırasında Jakarta’daki Fransız Kültür Merkezi’nin yeniden yapılandırılacağı ve yeni burs programlarının başlatılacağı duyurulmuştur. Ayrıca, Fransız ve Endonezyalı üniversiteler arasında öğrenci ve öğretim üyesi değişim programlarının arttırılması hedeflenmektedir.
Küresel Diplomasi ve Ortak Barış Girişimleri
Cumhurbaşkanı Macron’un Endonezya ziyareti sadece ikili ilişkilerle sınırlı kalmamış, küresel meselelerde ortak bir duruş sergilenmiştir. Özellikle Ortadoğu’daki gelişmelere yönelik Macron ve Endonezya Cumhurbaşkanı Prabowo Subianto arasında gerçekleştirilen görüşmeler, dikkat çekici açıklamalara sahne olmuştur.
Macron ve Subianto
İki lider, Gazze’de kalıcı barışın sağlanması için uluslararası bir konferans düzenlenmesi çağrısında bulunmuş, İsrail-Filistin çatışmasına ilişkin çözüm önerilerini kamuoyu ile paylaşmıştır. Prabowo, ayrıca Endonezya’nın Filistin devletinin tanınması durumunda İsrail ile diplomatik ilişki kurmaya hazır olduğunu beyan etmiştir. Bu ortak açıklamalar, hem Fransa’nın, hem de Endonezya’nın küresel barışa yapıcı katkılarda bulunma iradesini yansıtmaktadır.
Ziyaretin Yansımaları ve Değerlendirme
Emmanuel Macron’un Endonezya ziyareti, iki ülke ilişkilerini “stratejik ortaklık” düzeyine taşıyan gelişmelere zemin hazırlamıştır. Savunmadan ekonomiye, kültürden küresel diplomasıya kadar geniş bir yelpazede anlaşmalar imzalanmış; Fransa’nın Hint-Pasifik vizyonu somut biçimde pekiştirilmiştir. Endonezya ise Fransa ile olan ilişkilerini yalnızca ticari ya da askeri boyutta değil, aynı zamanda jeopolitik dengeleme ve çok taraflılık ilkeleri doğrultusunda çeşitlendirmiştir. Çin’in artan etkisi karşısında alternatif aktörlerle ilişkilerini derinleştirmek isteyen Endonezya için Fransa, dengeli bir ortak profili çizmektedir.
Sonuç
Sonuç olarak, Cumhurbaşkanı Macron’un Asya çıkarması, iyi planlanmış, zamanlaması uygun ve başarılı bir diplomasi örneği olmuş, ziyaret sırasında Brigitte Macron ile yaşanan “tokat krizi” de medyatik olayların siyasete ilgiyi arttırması bağlamında ilginç bir örnek oluşturmuştur. Ancak bu olayın ötesinde, ziyaret, Fransa’nın Batı menşeli bir devlet olmasına karşın çok kutuplu dünya düzenine verdiği desteği ve bir ABD vassalı gibi davranmadığının teyit edilmesi anlamında önemlidir ki, geçmişte NATO’nun askeri kanadından bile çekilen Fransa’nın ulusal hassasiyetleri ve AB çatısı altında geliştirdiği bölgesel vizyon Transatlantik ilişkilerin ötesinde bir duruşu yansıtmaktadır.
Oğuzhan MANİOĞLU
