Giriş
26 Ekim 2024 tarihinde kritik bir dönemece girecek olan eski Sovyet ülkesi Gürcistan, Batı Bloku ile Rusya arasındaki uzun soluklu jeopolitik alandaki mücadelenin kalbinde yer alıyor. Bu seçimler, yalnızca Gürcistan’ın yalnızca iç siyasi meselesi değil, bölgedeki Rusya ile Amerika Birleşik Devletleri (ABD) arasındaki nüfuz mücadelesini etkileyecek bir kapsama sahip. Kafkasya’da yer alan ve adeta Doğu Avrupa ile Batı Asya arasındaki köprü olarak nitelendirebileceğimiz Gürcistan, 1991 yılındaki bağımsızlık süreci sonrası bir denge siyaseti izlemiş olsa dahi, Rusya’nın bu ülke üzerindeki baskıcı yapısı ve ülkenin Batı’ya yönelmek isteği bu dengenin sabit kalmasını engelledi.
2008 tarihindeki Rusya’nın Güney Osetya ve Abhazya’yı ilhakı, Gürcistan’ın Avrupa Birliği (AB) ve NATO üyeliğine yönelik çabalarını kuvvetlendirdi ve politikalarını daha çok Batı yanlısı olarak şekillendirmesine sebep oldu. Elbette bu durum Rusya olan ilişkilerin daha da gerilmesine yol açtı. Ancak son yıllarda da Rusya’nın bu devlet üzerindeki etkisini arttırmasına yol açan çeşitli konjonktürel jeopolitik gelişmeler yaşandı. Bu yazıda, büyük güç rekabeti bağlamında bu iki devletin (ABD vs. Rusya) Gürcistan üzerindeki etkisini inceleyeceğim.
ABD ve Gürcistan
ABD 2000’lerden beri Gürcistan’ın NATO’ya katılımı için sürekli aktif destek sunarken, Gürcistan’ı Kafkasya bölgesindeki bölgesel stratejik çıkarların korunmasına dair önemli bir müttefiki olarak görmektedir. Bu duruma karşılık Gürcistan ise “renkli devrimler” politikasının da etkisiyle (2003-Gül Devrimi) 2000 yılı sonrasında Batı yanlısı hükümetler ve liderlerle yakın ilişkilerde bulunmuştur. Gürcistan’daki ABD etkisi özellikle enerji güvenliği üzerinde yoğun şekilde hissedilmektedir. Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattı gibi projeler yolu ile, ABD, Gürcistan’ı enerji kaynakları konusunda Rusya’ya olan bağımlılıktan kurtarmayı hedeflemekte ve bölgedeki diğer Amerikan müttefikleri de (Türkiye vs.) bu politikaya destek vermektedir.
Rusya ve Gürcistan
Tarihsel bağlardan kaynaklı olarak, Rusya, Gürcistan’ı kendi nüfuz alanında görmekte ve Batı’ya yönelen NATO’ya üyelik konusu gibi her adımına karşı çıkmaktadır. Gürcistan’ın 2008 Güney Osetya ve Abhazya ilhakı sonrası Gürcistan’ın toprak bütünlüğü zayıflamış ve bu iki bölge üzerinden Rusya baskılarını arttırmıştır. Gürcistan’ın bu dönemde lideri olan ABD destekli Mihail Saakaşvili Rusya tarafından çok zor durumlara düşürülmüştür.
Rusya, Gürcistan’daki seçimleri yakından takip etmekte ve Gürcistan’ın Batı’ya daha fazla yaklaşmasını önlemek için Gürcistan üzerinde ekonomik baskı, diplomatik girişimler, ülkede yer alan Rus yanlısı aktörlerin desteklenmesi vb. yollarını kullanmaktadır.
Seçimlerin Önemi ve Muhtemel Sonuçları
Bu seçimler, Gürcistan’ın dış politikası ve bölgesel dengeler için kritik bir dönemeç olacaktır. Seçimler sonucunda Gürcistan’ın Batı’ya mı, yoksa Rusya’ya mı daha fazla yakınlaşacağı netleşecektir. Eğer Batı yanlısı hükümetler devam ederse Gürcistan’ın NATO üyeliği adımları hızlanabilir, ancak aksi durumda bu süreç geriye götürebilir. Ayrıca bu seçimler in sonuçları partilerin seçim kampanyalarında kullandıkları söylemler olan “Gürcü Rüyası” ve “Vatanseverler İttifakı” kutuplaştırıcı yapıyı da eritebilir.
Seçimler Üzerindeki ABD ve Rusya Etkisi
ABD ve Rusya, Gürcistan’daki seçimlere doğrudan olmasa dahi dolaylı yollardan etki etmeye çalışmaktadırlar. ABD, bu etkiyi Gürcistan’ın demokratik gelişimini destekleyen sivil toplum kuruluşları ve Batı yanlısı medya ile yaparken, Rusya ise bunu sosyal medya ve Gürcistan’daki Rus yanlısı grupları ve muhalefeti destekleyerek yapmaktadır.
Sonuç
Görüldüğü üzere, bu seçimler, Gürcistan’ın yalnızca iç politikası için değil, aynı zamanda ABD ve Rusya arasındaki küresel jeopolitik mücadele için de büyük bir öneme sahip olmakla birlikte, seçimler Kafkasya bölgesindeki güç dengelerini değiştirmek için de yeterli güce sahiptir. Yani Gürcistan’ın bu seçim sonuçları neticesinde NATO ve AB ile entegrasyon süreci hızlanabilir ya da duraklama dönemine girebilir. Netice olarak, Gürcistan’daki seçimler yalnızca Gürcistan’ın geleceğini değil, tüm bölgesel dinamikler üzerinden derin etkiler yaratabilecek güçtedir. Anketler ise Gürcü Rüyası’nı iktidara yakın göstermektedir. Uzmanların görüşlerine göre, Gürcistan, ikinci Ukrayna durumuna düşmemek adına seçim sonrasında dengeli politikasını sürdürecek gibi gözükmektedir.
Kapak fotoğrafı: https://responsiblestatecraft.org/georgia-elections/
Oğuzhan MANİOĞLU
