Birleşik Krallık’ta geçtiğimiz Temmuz ayında gerçekleştirilen genel seçimleri İşçi Partisi kazandı; hem seçim öncesinde, hem de seçim sonrasında İşçi Partisi’nin zaferinin Birleşik Krallık’ın dış politikası için ne anlama geleceği tartışıldı. Bu tartışmalarda İşçi Partisi hükümetinin selefi Muhafazakâr Parti hükümetinin aksine dış politikada “milliyetçi” bir tavır sergilemeyeceği yönünde ilginç argümanlar ileri sürülürken, Britanya’nın dış politikasında köklü bir değişim olabilirmiş izlenimi yaratıldı.
Oysa Birleşik Krallık için gözden kaçan husus, bu ülkenin dış politikasının olağanüstü koşullar olmadığı müddetçe iktidarların değişmesi ile değişmeyeceği idi; çünkü Britanya’da dış politika bir “parti meselesi” olarak değil, bir ulusal çıkar meselesi olarak görülmektedir. Elbette liderlerin üslubu değişebilir, kimisi diğerlerine göre daha “ılımlı”, daha “yapıcı” ya da daha “uzlaşmaz” görünebilir ama ülkenin dış politika çizgisi kolay kolay değişmez. Bu nedenledir ki, dış politika, seçim kampanyalarına malzeme olmaktan da uzaktır. Dolayısıyla, “yeni Başbakan Keir Starmer’ın dış politikası nasıl olacaktır?” sorusuna selefleri Boris Johnson’ın, Liz Truss’ın ve Rishi Sunak’ın dış politikasının değerlendirilmesine Keir Starmer’ın kişisel üslubunu da katmak suretiyle yanıt vermek mümkündür denilirse abartı olmaz.
Rusya-Ukrayna Savaşı başladığında iktidarda olan Muhafazakâr hükümet Rusya karşıtı pozisyonunu net olarak belirledi. “Rusya’nın Ukrayna’dan çıkartılması gerektiğini” düşünen hükümet, bu amaçla Ukrayna’dan diplomatik, ekonomik ve askeri desteğini esirgemedi. Çünkü Muhafazakâr hükümet bu savaşı Rusya ve Ukrayna arasında “bölgesel bir savaş” olarak değil, Rusya’nın Batı’ya meydan okuduğu “küresel bir savaş” olarak okuyordu; bu “küresel savaşta” bir tarafta Ukrayna’nın dahil olduğu Batı, diğer tarafta ise Rusya ve destekçileri vardı. Birleşik Krallık’ın Ukrayna’ya güçlü destek vermesinin nedenlerini Brexit çerçevesinde okuyanlar da oldu; Avrupa Birliği’nden (AB) çekilen Birleşik Krallık’ın AB’den ayrı ama güçlü bir aktör olduğunu Rusya-Ukrayna Savaşı vesilesiyle kanıtlamaya çalıştığı yönünde görüşler ifade edildi. Elbette bu görüşlerde haklılık payı olabilir; ama Birleşik Krallık’ın Ukrayna’ya desteği Brexit’den daha geniş bir çerçevede, çok kutupluluğa evirilen/evirilmiş uluslararası düzen çerçevesinde değerlendirilmelidir. Yani Ukrayna’ya destek, Batı’nın küresel politikada hegemonyasını kaybetmeme çabasının bir parçasıdır.
İşçi Partisi hükümeti Rusya-Ukrayna Savaşı konusunda selefi Muhafazakâr Parti hükümetinin politikalarını sürdürüyor. İşçi Partisi’nin eski lideri Jeremy Corbyn de dahil bazı İşçi Partili siyasetçilerin Ukrayna’ya askeri yardımın savaşı uzatacağına yönelik kaygılarını dile getirmelerinden dolayı İşçi Partisi hükümetinin Ukrayna’ya desteği hususunda tereddütler hasıl olmuştu ama İşçi Partisi içinde ifade edilen kaygıların hiçbiri Rusya yanlısı bir ima içermiyordu; bilakis Corbyn, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın nedeninin Rusya’nın “saldırganlığı” olduğunu söylemiş ve savaşı “Rus işgali” olarak tanımlamıştı.[i]
İşçi Partisi hükümeti için de Rusya sadece Ukrayna için değil, Batı için de bir “tehdit”. Starmer iktidarının ilk günlerinde Rusya-Ukrayna Savaşı’nı Rusya’nın Batı’ya karşı savaşı olarak yorumladığını “değerlerimiz saldırı altında, Ukrayna’ya destek vermeye devam edeceğiz, ortak değerlerimizi korumak ve güvenliğimizi sağlamak için ne gerekiyorsa yapacağız” sözleriyle açıklamıştı. Starmer, geçtiğimiz Eylül ayında savaşı Rusya’nın başlattığını belirterek, Ukrayna’nın kendini savunma hakkı olduğunu vurguladı. Bu ay içinde Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski ile görüşen Starmer, Zelenski’ye “bu mücadele sizin için olduğu kadar bizim için de önemli” dedi.[ii]
Kısacası, Birleşik Krallık’ta Temmuz genel seçimleri sonrasında iktidarın değişmesi Britanya’nın Rusya-Ukrayna Savaşı’na dair politikalarında bir değişimi ifade etmedi. Üstelik gözlemlenen süreklilik Britanyalılar tarafından da destek görüyor. YouGov’un 2023 yılında açıkladığı verilere göre, Britanyalıların büyük çoğunluğu savaşı Ukrayna’nın kazanmasını, savaşı kazanıncaya kadar Ukrayna’ya destek verilmesini istiyor.[iii] Bu tabloyu Statista’nın Ağustos 2024’de açıkladığı veriler de destekliyor; Britanyalıların çoğunluğu Ukrayna’ya destek verilmesini istiyor ve daha büyük bir çoğunluk Rusya’ya daha fazla ekonomik yaptırım uygulanmasından yana.[iv] Diğer taraftan, Britanyalıların çoğunluğu Rusya-Ukrayna Savaşı’nı tek kutupluluk-çok kutupluluk tartışmaları ve uluslararası sistem çerçevesinde okumuyor belki ama Rusya’yı hükümetleri gibi bir “tehdit” olarak görüyor; hatta Rusya’nın doğrudan Britanya’yı hedef alabileceğine dair endişeler bile mevcut.[v] İşçi Partisi’nin hükümeti seçim kaybeden Muhafazakâr Parti’nin Rusya-Ukrayna Savaşı’na dair politikalarını sürdürürken bir kamuoyu muhalefeti ile de karşılaşmadığı aşikâr.
Doç. Dr. Dilek YİĞİT
[i] https://www.rferl.org/a/ukraine-corbyn-interview-russia-cease-fire/31838717.html.
[ii] https://www.bbc.com/news/articles/cn4zvd7ldzko.
[iii] https://yougov.co.uk/international/articles/45287-one-year-how-high-support-ukraine.
[iv] https://www.statista.com/statistics/1371642/gb-public-opinion-on-measures-to-support-ukraine/.
[v] https://www.statista.com/statistics/1315156/britain-biggest-concerns-about-the-war-in-ukraine/.
