Dünyanın en büyük demokrasisi olan ve BRIC ülkeleri adı verilen dünyanın yükselen ekonomilerinden biri olarak kabul edilen Hindistan’da, yaklaşık 6 hafta süren seçimlerin galibi geçtiğimiz gün belli oldu. Seçimleri kazanan beklendiği üzere Baharatiya Janata Partisi – BJP (Hindistan Halkı Partisi) ve lideri Narendra Modi oldu. BJP tek parti hükümeti kurmak için gerekli olan 272 sayısını aşarak, iki kamaralı Hindistan Parlamentosu Sansad’ın alt meclisi Lok Sabha’da 282 sayısına ulaştı.[1] Bu yazıda Hindistan’ın yeni Başbakanı olan Narendra Modi’yi sizlere daha yakından tanıtmaya çalışacağım.
1950 doğumlu tartışmalı bir politikacı olan Modi’nin[2] ilk öne çıkan ve ülkesinde ve dünyada tartışma yaratan özelliği; kuşkusuz Hintli Müslümanları rahatsız eden sertlikte bir Hindu milliyetçiliği politikası izlemesidir. Zaten bu çizgide siyaset yaptığını Modi de gizlememekte ve bunun altını ısrarla çizmektedir.[3] Seçimler sonrasında Modi’nin ilk iş olarak Varanasi’deki Ganj Nehri kıyısında dini sembolizm açısından zengin bir törenle zaferini kutlaması, kendisinin bundan sonra da Hindu milliyetçiliği çizgisinde siyaset izleyeceğinin ispatı anlamında önemli bir veri oluşturmuştur.[4] Hindistan gibi çok farklı etnik ve dini grupların olduğu bir ülkede baskın grubun kimliği üzerinden siyaset geliştirmek sandık anlamında başarıyı garantilese de, sosyal ve siyasal istikrar açısından kuşkusuz sorunlar yaratabilir. Ayrıca Modi’nin bu tavrı, bugüne kadar daha çok Hintli kimliği ve Hindistan milliyetçiliği (Hindutva) çizgisinde siyaset yapan BJP’nin tarihinde de önemli bir kırılmaya işaret etmektedir.[5] Modi’nin Başbakanlığı döneminde 850 milyonluk Hindu nüfusu ile 150 milyonluk Hintli Müslümanlar arasında gerginliklerin yaşanabileceği ve Hintli Müslümanlardaki endişelerin artabileceği düşünülmektedir. Ancak Gündüz Somer’e göre, Modi’nin geçmişte Müslümanlarla çok sert çekişmeler yaşamış Brahman Hintlilerden değil, Gucerat halkından olması bu noktada hafifletici bir rol oynayabilir.[6]
Narendra Modi
Modi hakkında yapılan en temel eleştirilerden birisi; kendisinin 2002 yılında bölgede Eyalet Bakanı iken Gucerat şehrinde yaşanan ve çoğu Müslüman 1000 kişinin ölümüne yol açan olaylarda gösterdiği tavır nedeniyle Müslüman karşıtı bir siyasetçi olarak algılanmasıdır. Bu olaylar nedeniyle Modi ülkesinde hiçbir zaman suçlu bulunmasa da, kendisi hakkında o tarihte doğan “Müslüman karşıtı” algısı halen sürmektedir. Ayrıca bu olaylar sonrasında geçmişte Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere gibi ülkelere girişinin yasaklanmış olması diplomatik açıdan sıkıntı yaratabilecek konulardır.[7] Siyasette sekülarizmi desteklediğini belirten Modi’nin[8] bunun yanı sıra Hindu inancına sıkı sıkıya bağlı olması, siyasette kendisini güçlendiren ancak zaman zaman da eleştiri toplayan bir özelliğidir. Bu özelliğiyle Modi, Türkiye Cumhuriyeti’nin yaklaşık 12 yıldır Başbakanı olan İslamcı lider Recep Tayyip Erdoğan’ın Hindu versiyonu olarak değerlendirilebilir. Modi’ye yönelik yapılan eleştirilerden birisi de otoriter olmasıyla alakalıdır. Modi bu konuda, “Bir lider kararlı olmalıdır. Bu olumsuz değil, olumlu bir özelliktir ve insanların kararlar almasını beklediği bir liderde mutlaka olmalıdır. Eğer otoriter olsaydım bunca senedir siyasette nasıl başarılı olabilirdim?” şeklinde yine Erdoğan’ı hatırlatan bir cevap vermektedir.[9] Modi hakkında yapılabilecek bir diğer eleştiri ise, bunca yıllık iç siyaset ve Eyalet Bakanlığı tecrübesine karşın dış politikada henüz tecrübesiz bir isim olmasıdır. Ayrıca Modi’nin Hindu milliyetçiliği çizgisi sadece iç politikada değil, dış politikada da Müslüman nüfusu olan komşu ülkelerle (Pakistan, Bangladeş ve hatta İran) sorun yaratma potansiyeline sahip gözükmektedir. BJP’nin geleneksel olarak Amerikan müttefiki bir parti olması, Modi’nin bu aşırı özelliklerinin ABD tarafından bölgeyi destabilize etmek açısından da kullanılabileceği algısını yaratmakta ve akıllara yine 2002’de ABD desteğiyle iktidara yürüyen Erdoğan modelini getirmektedir. Zaten son dönemde Çin’e yönelik hamleler geliştirmeye çalışan ABD’nin, Asya-Pasifik’teki Avustralya ve Hindistan gibi önemli ülkelerde sağcı liderlere (Tony Abbott ve şimdi Narendra Modi) soğuk olmadığı bilinmekte ve uluslararası kamuoyunun da dikkatini çekmektedir.
Bu eleştirilerin yanında Modi’nin oldukça takdir edilen özellikleri de bulunmaktadır. Foreign Affairs dergisinde seçimlerin hemen ardından yayınlanan makalesinde konuyu ele alan Jonah Blank’e göre, Modi ve BJP’ye seçimleri kazandıran neden; Hindistan Kongre Partisi yönetiminde geçen yıllarda ülkedeki yaygın rüşvet algısı ve ekonomik sorunlar ile kendilerinin bu konuda daha başarılı ve dürüst bir performans gösterebileceği konusunda Hint halkının onlara duyduğu inanç olmuştur.[10] Buna ek olarak, BRIC teriminin yaratıcısı ve emekli Goldman Sachs yöneticisi İngiliz ekonomist Jim O’Neill’e göre, Modi ekonomi bilgisiyle Hindistan’ın ihtiyaç duyduğu bir lider profili sergilemektedir.[11] Bu anlamda Hindistan sermayesinin de Modi’ye rüşveti engellemesi ve bürokrasiyi azaltması gibi konularda güven duyduğu ve ona destek verdiği gözlemlenmektedir.[12] Zaten Modi’nin Eyalet Bakanı olarak Gucerat’ta çok başarılı ve dürüst algısı yaratmış bir ekonomik performansının olduğu da bilinmektedir. Ancak Modi’nin “liberal” ekonomik çizgisinin, gelir dağılımı konusunda ciddi sorunları olan Hindistan’da bu sorunu daha da büyüteceğinden endişe edilmektedir. Modi’nin başarılı özellikleri arasında iyi bir hatip olduğu da belirtilmektedir.[13] Ayrıca kendisi bir vejetaryen ve işkolik olarak bilinmektedir.[14] Yine bir diğer özelliği; kimilerince pek başarılı bulunmasa da şiir yazan sanatkâr bir insan olmasıdır.[15]
Hindistan’da Modi’nin iktidara gelişini jeopolitik bir yaklaşımla ele alırsak, bu durumun ABD’nin Asya-Pasifik politikalarıyla bağlantılı olduğu düşünülebilir. Asia Pivot adı verilen yeni bir yaklaşımla Barack Obama’nın özellikle 2. Başkanlığı döneminde Asya-Pasifik’te Çin’i dengeleme ve hatta çevreleme siyaseti güden ABD’nin, Avustralya’dan sonra Hindistan’da da kendisine yakın bir partinin liderinin iktidara gelmesinden memnuniyet duyacağı kesin gibidir.
Yrd. Doç. Dr. Ozan ÖRMECİ
[1] “India elections: Varanasi welcomes Narendra Modi”, BBC, Erişim Tarihi: 18.05.2014, Erişim Adresi: http://www.bbc.com/news/world-asia-india-27451970.
[2] Web sitesi için; http://www.narendramodi.in/.
[3] “Yes, I am a Hindu nationalist: Narendra Modi”, The Indian Express, Erişim Tarihi: 18.05.2014, Erişim Adresi: http://archive.indianexpress.com/news/yes-i-am-a-hindu-nationalist/1141243/.
[4] “India elections: Varanasi welcomes Narendra Modi”, BBC, Erişim Tarihi: 18.05.2014, Erişim Adresi: http://www.bbc.com/news/world-asia-india-27451970.
[5] Blank, Jonah (2014), “A Milder Modi?”, Foreign Affairs, Erişim Tarihi: 18.05.2014, Erişim Adresi: http://www.foreignaffairs.com/articles/141434/jonah-blank/a-milder-modi.
[6] “Hindistan’da neden nasyonalistler iktidara geldi?”, Erişim Tarihi: 18.05.2014, Erişim Adresi: http://gunduzsomer.blogspot.com/2014/05/hindistanda-neden-nasyonalistler.html.
[7] “Profile: Narendra Modi”, BBC, Erişim Tarihi: 18.05.2014, Erişim Adresi: http://www.bbc.com/news/world-asia-india-20001001.
[8] “Yes, I am a Hindu nationalist: Narendra Modi”, The Indian Express, Erişim Tarihi: 18.05.2014, Erişim Adresi: http://archive.indianexpress.com/news/yes-i-am-a-hindu-nationalist/1141243/.
[9] “Yes, I am a Hindu nationalist: Narendra Modi”, The Indian Express, Erişim Tarihi: 18.05.2014, Erişim Adresi: http://archive.indianexpress.com/news/yes-i-am-a-hindu-nationalist/1141243/.
[10] Blank, Jonah (2014), “A Milder Modi?”, Foreign Affairs, Erişim Tarihi: 18.05.2014, Erişim Adresi: http://www.foreignaffairs.com/articles/141434/jonah-blank/a-milder-modi.
[11] “NaMo, Ram the new mantra on Dalal Street!”, Economic Times, Erişim Tarihi: 18.05.2014, Erişim Adresi: http://economictimes.indiatimes.com/articleshow/22576714.cms?utm_source=contentofinterest&utm_medium=text&utm_campaign=cppst, Aktaran: “Narendra Modi”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 18.05.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Narendra_Modi.
[12] Blank, Jonah (2014), “A Milder Modi?”, Foreign Affairs, Erişim Tarihi: 18.05.2014, Erişim Adresi: http://www.foreignaffairs.com/articles/141434/jonah-blank/a-milder-modi.
[13] “Profile: Narendra Modi”, BBC, Erişim Tarihi: 18.05.2014, Erişim Adresi: http://www.bbc.com/news/world-asia-india-20001001.
[14] “Narendra Modi”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 18.05.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Narendra_Modi.
[15] Patel, Aakar (2012), “Narendra Modi, smart politician and average poet”, Hindustan Times, Erişim Tarihi: 18.05.2014, Erişim Adresi: http://www.hindustantimes.com/india-news/allaboutnarendramodi/narendra-modi-smart-politician-and-average-poet/article1-974939.aspx.
