Güney Asya’nın Müslüman nüfusu yoğun ülkelerinden Bangladeş’te, Cemaat-i İslami adlı siyasal partinin liderliğini yapmış 90 yaşındaki deneyimli siyasetçi Gulam Azam’ın (Ghulam Azam), Bangladeş Savaş Suçları Mahkemesi tarafından idam cezasına çarptırılması Türkiye ile Bangladeş arasındaki ilişkileri de gerdi. 1971’deki Bangladeş Bağımsızlık Savaşı sırasında Müslüman nüfusun daha fazla bölünmesini istemediği için Bangladeş’in bağımsızlık mücadelesine destek vermeyen ve bunun aleyhinde çalışan Azam, yıllar sonra Ocak 2012’de bu dönemde yaptıkları nedeniyle Bangladeş Savaş Suçları Mahkemesi tarafından idam cezasına çarptırılmıştı. İlerleyen yaşına ve kötü sağlık durumuna rağmen Azam’a hapis yerine idam cezası verilmesi tüm dünyada tepkilere neden olmuştu.
Konuya ilgi gösteren Türkiye de, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün Bangladeş Devlet Başkanı Zillur Rahman’a yazdığı mektup ve girişimleri sonrası Bangladeş’in Türkiye Büyükelçisi Dr. Zülfikar Rahman’ı hafta içerisinde Dış İşleri Bakanlığı’na çağırmıştı. Bir gün önce de Türkiye’nin Bangladeş Büyükelçisi Mehmet Vakur Erkul Bangladeş hükümetince görüşmeye çağrılmıştı. Daily Star gazetesine konuşan Bangladeş Dış İşleri Bakanlığı kaynakları, 23 Aralık’taki Gül’ün mektubunun “kabul edilemez” ve “Bangladeş’in içişlerine doğrudan karışmak” olduğunu söylediler. Aynı kaynaklar Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün mektubunda Cemaat-i İslami liderlerinin yargılama için çok yaşlı olduklarını ve yargılamanın Bangladeş’te iç savaş çıkarma ihtimali olacağını yazdığını bildirdiler. Bangladeş hükümetinde rahatsızlık yaratan mektup sonrası ülkenin Dış İşleri Bakanı Mustafa Kemal, Cumhurbaşkanı Gül’ün mektubunu protesto eden ve bunun Bangladeş’in içişlerine müdahale olduğunu söyleyen diplomatik notu Türk büyükelçisine iletti. Daily Star‘ın haberine göre Cumhurbaşkanı Gül’ün mektubu sonrası ortak bir basın toplantısı düzenleyen “Ekatturer Ghatak Dalal Nirmul” adlı 1971 olayları için kurulan Savaş Suçları Mahkemesi’nin Başkanı Yargıç Muhammad Gulam Rabbani ile iki yöneticisi yaptıkları basın toplantısında Türkiye’nin 1915 yılında dünyada soykırım suçunu işleyen ilk ülke olduğunu iddia ederek, Türkiye’yi bugün de Kürt yurttaşlarını öldürmekle suçladı. Ortak açıklamada, mektubun “diplomatik normlara uymadığı, Bangladeş’in bağımsızlık ve egemenliğine darbe vurduğu” savunuldu.
Aralarında 91 yaşındaki Gulam Azam’ın da bulunduğu yaklaşık 100 kişilik Cemaat-i İslami liderleri, Bangladeş yönetimi tarafından 1971’deki bağımsızlık savaşında Pakistan’la işbirliği yapmakla suçlanıyor. Cemaat-i İslami’nin eski Genel Başkanı Gulam Azam ve beraberindeki 100 kişi iki yıldır tutuklu bulunuyor. Gulam Azam’ın infazının 26 Mart 2013 tarihinde gerçekleştirilebileceği ifade ediliyor. Bu yargılamalar nedeniyle ülke çapında geniş katılımlı gösteriler düzenleniyor.
İdamın gerçekleşmesi halinde Bangladeş ve yakın coğrafyasında çok daha büyük olayların yaşanabileceğini düşünerek İslam İşbirliği Teşkilatı’nın konuyu ivedilikle gündemine alarak tartışmasının ve 1971 olaylarının aceleyle oldu bittiye getirilerek değil, birçok ülkeden farklı gözlemci, hukukçu ve yetkililerin katılımıyla kurulacak bir uluslararası savaş mahkemesinde karara bağlanmasının daha doğru olacağını düşünüyorum. Bu nedenle İslam İşbirliği Teşkilatı’nı göreve davet ediyorum.
Dr. Ozan ÖRMECİ
KAYNAKLAR
– “Bangladeş’le Gulam Azam Krizi”, Timetürk, Erişim Tarihi: 31.12.2012, Erişim Adresi: http://www.timeturk.com/tr/2012/12/28/banglades-le-gulam-azam-krizi.html.
– “Ghulam Azam”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 31.12.2012, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Ghulam_Azam.
– “Turkey’s clemency request condemned”, Daily Star, Erişim Tarihi: 31.12.2012, Erişim Adresi: http://www.thedailystar.net/newDesign/latest_news.php?nid=43528.
– “Bangladeş’le Gulam Azzam Krizi”, Hürriyet, Erişim Tarihi: 31.12.2012, Erişim Adresi: http://www.hurriyet.com.tr/planet/22265928.asp.
– “Bangladeş’i Bölen Dava”, Hürriyet, Erişim Tarihi: 31.12.2012, Erişim Adresi: http://www.hurriyet.com.tr/planet/22249185.asp.
