İTALYA GENEL SEÇİMLERİ VE BEPPE GRİLLO

Avrupa’nın önemli ülkelerinden İtalya’da, 24-25 Şubat 2013 tarihlerinde Parlamento’nun alt kanadı İtalyan Temsilciler Meclisi’ndeki 630 ve Parlamento’nun üst kanadı Senato’daki 315 sandalye içi yapılan genel seçimlerin ardından ülkede büyük bir siyasi belirsizlik yaşanıyor. Yakında görev süresi dolacak İtalyan Cumhurbaşkanı Giorgio Napolitano’yu ülkenin belirsizlikte kalmaması için özellikle yüksek oy oranına sahip partileri sorumlu davranmaya davet ettiren[1] seçim sonrasının karamsar tablosuna şimdi daha yakından bakalım.

Katılımın yüzde 75 dolaylarında gerçekleştiği seçimler sonucunda; Pier Luigi Bersani liderliğindeki merkez sol Demokratik Parti’nin [Partito Democratico (PD)] başını çektiği sol seçim ittifakı “Italia Bene Comune” oyların % 29,5’ini alarak seçimden birinci çıkarken, seçimde ikinci sırayı İtalya’nın skandallarıyla ünlü sağ siyasetçisi Silvio Berlusconi’nin liderliğini yaptığı merkez sağ Özgürlük Halkı Partisi’nin [Il Popolo della Liberta (PDL)] başını çektiği merkez sağ seçim koalisyonu oyların % 29,1’ini alarak elde etti. “Italia Bene Comune” ve Bersani bu sonuçlarla Temsilciler Meclisi’nde 340, Senato’da 113 koltuk kazanırken, merkez sağ seçim koalisyonu ve Berlusconi Temsilciler Meclisi’nde 125, Senato’da ise 117 sandalye ile yetinmek zorunda kaldı. Seçimlerin kuşkusuz en büyük sürprizi, kurduğu Beş Yıldız Hareketi (MoVimento 5 Stelle) ile toplamda oyların 25,5’ini alan İtalyan komedyen ve aktör Beppe Grillo gerçekleştirdi. Temsilciler Meclisi’nde 109, Senato’da 54 koltuk elde eden Grillo ve partisi Beş Yıldız Hareketi, böylelikle olası koalisyon hükümetleri için kritik bir pozisyon elde etti. 2011 yılındaki ekonomik kriz nedeniyle kurulan teknokrat hükümette Başbakanlık koltuğuna oturan İtalyan ekonomist Mario Monti ise, Sivil Çözüm  [Scelta Civica (SC)] adlı partisiyle başını çektiği “İtalya İçin Monti” seçim koalisyonuyla oyların % 10,5’ini alarak Temsilciler Meclisi’nde 47, Senato’da 19 sandalyelik bir güç elde etti.[2] Aslında Temsilciler Meclisi’nde güçlü bir temsil oranı yakalayan Bersani, Senato’da gerekli olan 158 sandalyeye ulaşamadığı için hükümet kuramıyor.[3] Hiçbir siyasal partinin birbiriyle koalisyon yapmaya yanaşmaması da İtalya’daki krizi çözümsüz hale getiriyor ve yakın tarihte genel seçimlerin yinelenmesi ihtimalini doğuruyor.

Seçimlerin galibi kuşkusuz sıfırdan başladığı siyasi kariyerinin henüz başında girdiği seçimlerde oyların dörtte birini almayı başaran 1948 doğumlu İtalyan komedyen ve aktör Bebbe Grillo oldu.[4] Kariyerine muhasebeci olarak başlayan ancak 1970’lerde televizyonda komedi şovları yapmaya başlayan ve siyasetçilere ve sisteme yönelik eleştirileriyle zaman içerisinde İtalyan halkının kalbini kazan Grillo, seçim öncesinde kendisine yapılan “palyaço” yakıştırmalarına karşın bugün ülkenin kaderini elinde tutuyor.[5] Grillo seçim döneminde “Tsunami turu” adı verilen coşkulu mitingler düzenleyerek, “sistem partileri” olarak değerlendirdiği sol ve sağdaki diğer tüm alternatiflerini acımasızca eleştirirken, alışılmışın çok dışında bir siyasetçi profili çiziyor.[6] Grillo’nun takipçilerinin toplandığı siyasal partisi Beş Yıldız Hareketi, ismini Grillo’nun seçmenlerine verdiği 5 siyasal vaatten almaktadır. Bu 5 siyasal vaat (1) herkese özgür, sınırsız ve ücretsiz internet bağlantısı, (2) herkes için ücretsiz ve temiz suya erişim hakkı, (3) ücretsiz toplu taşıma hakkı, (4) çevrecilik ve doğanın korunması ile (5) sürdürülebilir kalkınmadan  oluşmaktadır.[7] Grillo merkez sol ve merkez sağdan herhangi bir parti ile koalisyon yapma seçeneğini reddederken, Avrupa Birliği üyeliği ve AB ekonomik önlemleri konusunda da referanduma gidebileceğini açıklaması Avrupa başkentlerinde ve piyasalarda tedirginlik yaratmışa benziyor.[8] Sol-liberter değerleri savunmasına karşın lüks yaşantısı, Ferrari’si ve yatı nedeniyle Grillo diğer bazı sol çevrelerce de “samimiyetsiz” olarak değerlendiriliyor.[9] Grillo’nun bir internet blogundan başlayarak siyasal partiye dönüştürdüğü Beş Yıldız Hareketi[10] genel bir değerlendirme yapmak gerekirse; internet tabanlı hareketler olarak başlayıp, İsveç ve Almanya gibi ülkelerde partileşerek etkili olmaya başlayan Korsan Partisi hareketlerine benziyor. Bu tarz hareketlerin temelinde sevimli ancak taşkın bir özgürlük dürtüsü, yasakçılık ve sansüre yönelik radikal demokrat duruş ve özellikle internet özgürlüklerinin savunulması konusunda kutsiyet derecesinde gösterilen itina dikkat çekiyor. Köklü sol çevreler ise bu tarz özellikle gençlik üzerinde etkili sol-liberter hareketleri, düzgün bir sosyal demokrat iktidar kurmanın önünde engel olarak görebiliyor. Hakikaten de Grillo’nun Bersani ve merkez solla koalisyon kurmaya yanaşmaması bu noktada dikkat çekici bir tavır. Ancak kimileri de Grillo’nun bu tavrını merkezi siyasetin ve hakim sınıfların “sol eli” konumundaki sosyal demokrat hareketlere atılmış gerçek bir tokat olarak nitelendiriyor ve Grillo’nun iktidara tek başına yürümesini destekliyor.

İtalyan basının büyük ölçüde “çözümsüzlük” ve “kilitlenme” olarak değerlendirdiği bu siyasi sürecin nereye varacağını önümüzdeki günler gösterecek.

Dr. Ozan ÖRMECİ