2014 YILINDA DIŞ POLİTİKADA DÜNYA TRENDLERİ NELER OLABİLİR?

2013 yılının son günlerini yaşarken, dış politika alanında faaliyet gösteren çeşitli kurum ve kuruluşlar 2014 yılına dair öngörülerini içeren raporlar yayınlamaya başladılar. “2014 yılında dünyada yaşanabilecek önemli gelişmeler nelerdir?” sorusuna yanıt arayan bu raporlardan önemli gördüğüm bölümleri bu yazıda size aktarmaya çalışacağım.

Raporlara Amerikalı özel istihbarat kuruluşu Stratfor ile başlayalım. Stratfor kayıtlı üyelerine email yoluyla gönderdiği analizde 2014 yılında yaşanması muhtemel dış politika trendlerini şöyle özetledi;

1. İran İslam Cumhuriyeti ve Amerika Birleşik Devletleri arasında kalıcı bir yumuşama (detant) süreci[1] (Buradan kurumun 6 aylık geçici nükleer anlaşmanın devam edeceği görüşünde olduğunu görüyoruz),
2. Aşırı milliyetçi-sağ partilerin Avrupa’da hızlı yükselişi[2] (Özellikle Avrupa’daki Müslümanlar açısından oldukça tehlikeli bir gidişata dikkat çekiyorlar),
3. Enerji politikaları ve Orta-Doğu Avrupa’daki hâkimiyet konusunda Rus-Alman pazarlığı[3],
4. Çin Halk Cumhuriyeti’nin güç politikalarına dönüşü (Burada seçilen “strongman politics” ifadesiyle iç politikadan çok dış politika alanında bir tahmin yapıldığını düşündüğüm için bu durumun Senkaku Adaları başta olmak üzere Güney Çin Denizi’nde yeni gerginlikler anlamında olduğunu tahmin ediyorum)[4],
5. Hindistan ve Türkiye’de iç karışıklıklar ve ekonomik sorunlar (Burada da hızlı büyüyen ekonomileriyle dikkat çeken bu iki ülkede olumsuz bir sürece girileceği tespiti yapılıyor).

Önemli ekonomi dergilerinden The Economist ise, her sene düzenli olarak yayınladığı sosyal kargaşa beklentileri listesinde 2014 yılında[5] sosyal sorunlara en açık ülkeler olarak Arjantin, Bahreyn, Bangladeş, Bolivya, Bosna-Hersek, Mısır, Yunanistan, Gine, Irak, Lübnan, Libya, Nijerya, Sudan, Svaziland, Suriye, Özbekistan, Venezuela, Yemen ve Zimbabve’yi gösterdi. Dergiye göre en risksiz ülkeler ise Avusturya, Danimarka, Japonya, Lüksemburg, Norveç ve İsviçre. Listede ülkemiz Türkiye de en riskli kategorisinin bir altında yer alan “yüksek riskli” kategorisinde kendisine yer buldu. Bu da 2014’ün sosyal anlamda da Türkiye açısından oldukça zorlu geçeceğini gösteriyor.

Önemli bir kuruluş olan Council on Foreign Relations (CFR) ise ekonomik alanda yaptığı değerlendirmede şu görüşlere yer verdi[6];

– IMF’nin yaptığı değerlendirmeye paralel olarak 2013 yılında % 2,9 büyüyen dünya ekonomisi 2014 yılında % 3,6 büyüme oranı yakalayacak,

– Bu büyüme daha çok gelişmekte olan ülkelerde yaşanırken, Avrupa ekonomileri çok yavaş genişleyecek,

– ABD’de esnek özel sektörün başını çektiği reel ekonomik büyüme % 1,5-2 oranlarında devam edecek,

– Çin yeni açıkladığı agresif reform programı doğrultusunda yeni ve daha yüksek gelir seviyesine uygun bir şekilde ekonomik büyümesine devam edecek,

– Yabancı sermayenin girişi ve iyi yönetim sayesinde son yıllarda oldukça başarılı olan Latin Amerika ülkelerinde tüketim, yatırım ve kamu harcamalarında yeni bir ayarlama gerekli olacak,

– Afrika ülkelerinde son dönemde yaşanan olumlu gelişmeler devam edecek.

European Council on Foreign Relations (ECFR) ise 2014 tahminlerinde[7] şu görüşlere yer verdi;

– İran’la Batı dünyası arasında nükleer enerji konusunda bir uzlaşı (ancak bu noktada Suudi Arabistan’ın ikna edilmesi gerektiği vurgulanıyor),

– Arap Baharı sürecinde Batılı karar alıcıları açısından “nasıl demokratikleştiririz” şeklinde ortaya çıkan meselenin giderek “nasıl istikrarlı hale getiririz” sorusuna dönüşmesi,

– Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Rusya’nın yakın çevresinde giderek artacak düzeyde iddialı politikalar izlemesi,

– AB ile Rusya Federasyonu arasında Ukrayna krizi ile başlayan yeni süreçte tek ses veren bir Avrupa (Burada enerji açısından Rusya’ya ihtiyacı olan Almanya’nın yeni koalisyon hükümetinin tavrı belirleyici olacaktır).

2014 yılında dünyada neler yaşanacağını hep beraber göreceğiz. Herkese şimdiden mutlu yıllar dilerim…

Yrd. Doç. Dr. Ozan ÖRMECİ

Girne Amerikan Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü Başkanı

Twitter: https://twitter.com/ozanormeci