Ermenistan’ın bağımsızlık ilan etmesinin ardından 2013 yılı iç ve dış politikada ciddi değişikliklerin başlangıcı olarak akılda kaldı. Ermenistan’ın Gümrük Birliği’ne üye olması ve Avrasya Birliği’nde üye olacağı konusunda siyasi irade sergilemesi sadece ülke genelinde değil, dışında da ciddi sonuçlar doğuracak mahiyettedir.
Bu yılın 11 Şubat tarihinde muhalefet partileri olan Çiçeklenen Ermenistan, Taşnaksütyun, Miras ve Ermeni Ulusal Kongresi bir araya gelerek hükümete güven duyulmaması hakkında bildiri vermek için tartışmalar yaptı. Çiçeklenen Ermenistan Partisi’nin temsilcisi Naira Zöhrabyan ortak bildiri hakkında fikir ayrılığının olmadığını bildirse de, şimdilik bir açıklama metni üzerinde anlaşmaya gelinmedi.
Zöhrabyan aynı zamanda hükümetin istifa etmesi halinde Çiçeklenen Ermenistan Partisi’nin faaliyet planının hazır olduğunu kaydetti. Ama Ermenistan’ın bugünkü iç sosyo-politik durumuna dikkat edildiğinde hükümetin istifa etmesinin mümkün olmadığı anlaşılır. Hükümet ne kadar beceriksiz olsa da, Başkan Serj Sarkisyan’ın talimatlarını mutlaka yerine getirir ve ona sadıktır. Hükümet ve Cumhurbaşkanlığı arasında ciddi görüş ayrılığının yaşanma olasılığı zayıftır.
Ermenistan’da muhalif siyasi partiler hakim Cumhuriyet Partisi’nin dış ilişkiler ve ekonomi politikalarına karşı çıksa da, hiçbir sonuca ulaşamamışlardır. Hakim parti 2013 yılında Gümrük Birliği’ne üye oldu, bu süreci hızlandırmak için “Yol Haritası”nı imzaladı. Rusya’nın baskıları sonucu “ArmRosQazprom” şirketinde sahip olduğu % 20 oranındaki hisseyi de bu ülkeye sattı, emeklilik teminatı hakkında kanuna değişiklikler yaparak sosyal durumu ağır olan nüfusun durumunu daha da ağırlaştırdı. Emeklilik reformu fikrini bildiren Başkan Serj Sarkisyan nüfusun % 80’i reformu desteklememesine rağmen bu reformun önemli olduğunu diyecek kadar kendini rahat hisseder.
Parlamentoda temsil edilen muhalif partilerin hükümetin enerji politikasının gözden geçirilmesi için özel komisyon oluşturulması teklifi önce kabul edilmese de, hakim parti daha sonra böyle bir komisyonun kurulmasına onay verdi. Ama bu yönde çalışmalar çok yavaş gidiyor ve büyük bir ihtimalle bürokratik engellere takılıp kalacaktır.
Ermenistan’ın Dışişleri eski Bakanı Vardan Oskanyan Ermenistan’da ciddi politikacının Rusya yanlısı olmaması mümkün değildir dese de, son yıllarda iki ülke arasındaki ilişkilerin gelişme eğiliminden duyduğu rahatsızlığını saklamıyor. Onun sözlerine göre taraflar arasındaki ilişkiler karşılıklı çıkarlar çerçevesinde kurulu ve daha çok Rusya’nın çıkarlarının korunması gözetilir. Özellikle Ermenistan’ın Gümrük Birliği’ne üye olması ve enerji politikasını Rusya üzerine kurması devletin egemenliğini ciddi şekilde tehdit ediyor. Oskanyan’a göre Ermenistan son 20 yılda oluşturduğu dış ilişkiler ve ekonomik siyasetten vazgeçerek bu yönde yeni siyaset gerçekleştirir, bunun ise geleceği oldukça şüphelidir.
Ülke basınında Ermenistan’ın Gümrük Birliği’ne üye olmasından sonra ekonominin canlanması ve gelişmesi fikrinden daha fazla, bunun yan etkileri tartışılıyor. Ermenistan Gümrük Birliği’ne üye olduktan sonra bu kuruma üye olmayan 190 ülke ile ekonomik ilişkilerini yeniden kurmalıdır. Sadece bu olgu Gümrük Birliği’ne üye olan birkaç devlet ile ilişkileri düzene sokarak, diğer devletlerle ekonomik ve ticari ilişkileri dikkate almamanın ne kadar ciddi sorunlar yaratacağına bir örnektir. Ayrıca ABD ile ekonomik ve ticari ilişkilerinde ciddi sorunlar yaşanabilir. Öyle ki, Ermenistan bağımsızlığını ilan ettikten sonra ABD bu ülke ile “en çok ödün verilen ülke” ilkesi kapsamında sözleşme imzalamıştı. Bu sözleşme şartlarına göre Ermenistan’dan ABD’ye ihraç edilen mallardan vergi alınmıyordu. Görünen o ki, Ermenistan Gümrük Birliği’ne tam üye olduktan sonra ABD hükümeti bu sözleşmeye son verebilir.
Ekonomistler Ermenistan’ın Gümrük Birliği’ne tam üye olmasından sonra 600 kalem malın fiyatının artacağı konusunda hemfikir. Başkan Sarkisyan bunun yanlış olduğunu bildirse de, Ekonomi Bakanı Vahram Avanisyan bu fikri parlamento tribününden dile getirmişti. Avanisyan fiyatların artacağı 600 mamul arasında günlük tüketim ve gıda ürünlerinin olacağını da bildirmişti.
Ermenistan’da yukarıda belirtilen sorunların yaşandığı bir sırada yaklaşık iki yıldır sosyo-politik hayatta gölgede kalan Çiçeklenen Ermenistan Partisi yeniden ana muhalefet olmaya gayret ediyor. 15 Şubat’ta Parti’nin 7. kurultayı geçirildi. Kurultayda Parti Başkanı Gagik Çarukyan partinin faaliyet stratejisi hakkında bilgi vererek, hükümete karşı izleyecekleri politikanın temel yönlerini açıkladı. Çarukyan’ın bu bildirisinin ardından hükümetin politikasından memnun olmayan kitle tatmin olsa da, şimdilik partinin etkinliğinde ciddi değişiklikler hissedilmiyor. Kurultaydan sonra Avrupa Ermenileri Birliği Forumu, Çiçeklenen Ermenistan Partisi’nin gerçek muhalif güç olabileceğini belirtmiş ve partiyi destekleyeceklerini bildirmişti. Ama Avrupa’da yaşayıp Ermenistan’ın mevcut sosyo-ekonomik sorunlarından haberleri olmayan ve bu sıkıntıları yaşamayan Ermenilerin partiye desteklerinin ne kadar süreceği ve ne kadar belirleyici olacağı hakkında çeşitli fikirler geliyor.
Çiçeklenen Ermenistan Partisi diğer muhalif siyasi partilerle görüşerek onlardan destek almaya çalışsa da, şimdilik ciddi sonuçlar elde etme olasılığı zayıftır. Çiçeklenen Ermenistan Partisi hükümetin “Yol Haritası”nda belirtilen yükümlülüklerini hayata geçirip Gümrük Birliği’ne tam üye olmasından sonraki aylarda yaşanan pahalılık ve diğer sorunları ön plana çıkararak Ermenileri ayağa kaldırabilir. Elbette o zamana kadar Çiçeklenen Ermenistan Partisi hem kendi ekonomi ve dış politika konseptini hem de diğer muhalif siyasi partilerle iş birliği imkanlarını gözden geçirmelidir. Tek başına, Çiçeklenen Ermenistan Partisi’nin hükümete karşı herhangi bir başarı elde etmesi zordur.
İktidar mücadelesinde Çiçeklenen Ermenistan Partisi’nin Rusya’yı karşısına alması ve ülkedeki çıkarlarına karşı çıkması neredeyse imkansızdır. Çiçeklenen Ermenistan Partisi iktidara gelmek için Sarkisyan’ın dış ilişkiler ve ekonomi politikalarını eleştirebilir ki, bu zaman otomatik olarak bir diğer hedef Rusya olacaktır. Bir başka ifadeyle, Çiçeklenen Ermenistan Partisi’nin ana muhalefet olma iddiasını gerçekleştirmesi önünde ciddi engeller vardır.
Hükümet Çiçeklenen Ermenistan Partisi ve diğer muhalif partilerin iç politikadaki ağırlıklarını doğru değerlendirip onların anlaşmalarına engel olabilirse, Çiçeklenen Ermenistan Partisi’nin planları başarısızlıkla sonuçlanabilir. Ayrıca Çiçeklenen Ermenistan Partisi’nin dış destek alıp almayacağı meselesi de ciddi sorundur. Özellikle Rusya faktörü gözden kaçırılmamalıdır.
Dr. Hatem CABBARLI
Kaynak: Newtimes.az
