26 Ekim 2014 Pazar günü, dünyanın dört farklı ülkesinde (Brezilya, Uruguay, Tunus, Ukrayna) demokratik seçimlere sahne olunan heyecanlı bir gün oldu. Bu yazıda bu dört ülkedeki seçimlerden gelen ilk sonuçları aktarmaya ve son siyasal durumu özetlemeye çalışacağım.
Dilma Rousseff
5 Ekim 2014 tarihinde yapılan ilk tur seçimlerinde yüzde 50’yi geçen bir aday olmaması nedeniyle dün 2. tur Başkanlık seçimleri yapılan Brezilya’da; mevcut Devlet Başkanı ve Brezilya İşçi Partisi (PT) lideri Dilma Rousseff aldığı yüzde 51 oyla, rakibi Brezilya Sosyal Demokrat Partisi – PSDB’nin desteklediği Aécio Neves’i geçerek yeniden Başkan seçildi.[1] Seçimler öncesinde kesin favori olarak gösterilmesine karşın[2], ilk turda aldığı yüzde 42 oyla hayal kırıklığı yaratan[3] ve “Acaba Brezilya’da bir sürpriz olur mu?” sorularını akla getiren Rousseff, zor da olsa ipi göğüsleyerek rahat bir nefes aldı. İlk turda aldığı yüzde 34 oyu, ikinci turda 48 seviyelerine çekmeyi başaran Neves, böylelikle çok yaklaşmasına rağmen tarihi bir fırsatı kaçırmış oldu. 2010 Başkanlık seçimlerinin ikinci turunda yüzde 56 oy ile seçilmiş olan Rousseff’in oy oranındaki yüzde 5’lik azalma, bir sonraki seçimlerde Brezilya İşçi Partisi’nin işinin hiç de kolay olmayacağını gösteriyor. Bunun temel sebepleri ise, ülkedeki büyük gelir adaletsizliği ve son dönemde artan yolsuzluk iddiaları. Özellikle ülkedeki daha iyi eğitimli ve orta üst gelir seviyesindeki kişilerin gün geçtikçe İşçi Partisi’nden koptuğu ve Brezilya Sosyal Demokrat Partisi’ne yöneldiği görülmektedir. Bu nedenle, PSDB’nin bir sonraki seçimlere Neves gibi kaliteli bir aday bulması durumunda PT’nin hükümranlığına son verebilmesi gayet olası gözükmektedir. Dilma’yı ayakta tutanın ise; “bolsa familia”[4] adlı aile sosyal programı ile hayat şartlarını gözle görülür şekilde geliştirdiği varoşlarda yaşayan büyük nüfusun ona olan güveni olduğu görülmektedir.
Luis Alberto Lacalle Pou vs. Tabaré Vázquez
Başkanlık seçimlerinin ilk turunun yapıldığı bir diğer Güney Amerika ülkesi Uruguay’da ise, ilk turda bir galip ortaya çıkmadı. Seçimlere kesin favori olarak giren[5] Geniş Cephe (Frente Amplio – FA) adayı Tabaré Vázquez, ilk turda yüzde 44-46 arasında bir oy oranına ulaşarak (kesin sonuçlar henüz açıklanmadı) yarışı önde tamamlasa da, ikinci tur öncesinde işinin beklendiği kadar kolay olmadığı anlaşıldı.[6] Bu nedenle, ilk turda yüzde 31-34 arasında bir oy alması beklenen Ulusal Parti’nin (Partido Nacional – PN) desteklediği milliyetçi-muhafazakar çizgideki 1973 doğumlu genç siyasetçi Luis Alberto Lacalle Pou’nun, 30 Kasım’da düzenlenecek olan ikinci tur seçimlerine kadar çok iyi bir performans göstermesi durumunda, seçimleri az da olsa kazanma ihtimalinin bulunduğu görüldü. Yine de Tabaré Vázquez’in ikinci tura kesin favori olarak girdiği vurgulanmalı.
Petro Poroşenko
2 yıldır Rusya ile Avrupa Birliği arasında büyük bir bilek güreşinin yaşandığı Ukrayna’da dün yapılan parlamento seçimlerinde ise, AB yanlısı partilerin çok daha başarılı olduğu gözlemlendi. Kısa bir süre önce seçilen yeni Devlet Başkanı Petro Poroşenko’nun desteklediği ve kendinin başında olduğu Dayanışma Partisi (Solidarnist) ile eski ünlü Ukraynalı boksör Vitali Kliçko’nun lideri olduğu UDAR hareketinden oluşan merkez sağ çizgideki Petro Poroşenko Seçim İttifakı (Блок Петра Порошенка, Blok Petra Poroshenka)[7], seçimlerden yüzde 23 civarında bir oyla ilk sırada çıkarken, Başbakan Arseniy Yatsenyuk’un lideri olduğu bir diğer AB yanlısı sağ parti Halk Cephesi’nin (Народний фрон) ise yüzde 21 oyla ikinci büyük parti olması bekleniyor.[8] Rusya yanlısı Komünist Parti’nin ise yüzde 5 barajının altında kalması dikkat çekti. Ancak bu sene yüzde 7 ile yüzde 10 arasında bir küçülme yaşaması beklenen Ukrayna ekonomisindeki kötü gidişata, seçimlerin ne derece merhem olabileceği halen büyük bir muamma.
Arseniy Yatsenyuk
Arap Baharı sonrasında demokratik dönüşümlerin yaşandığı ve demokratik rejimin ayakta kalabildiği tek ülke olan Tunus’ta ise, dün Yasemin Devrimi sonrasında ikinci defa özgür parlamento seçimleri yapıldı. Seçimden ilk gelen sonuçlara göre; İslamcı Ennahda Partisi ile laiklik yanlısı Nidaa Partisi (Nidaa Tounes) partisi arasında çekişme yaşanıyor.[9] Ülke genelinde heyecan ve umuda neden olan[10] seçimlerden Nidaa Partisi’nin önde çıkması ve seçim sonucunda bir koalisyon hükümetinin kurulması olası gözüküyor. Seçime katılımın yüzde 60 dolayında kalması ise soru işaretlerini arttırdı.[11] Mısır ve Suriye’de çöken Arap Baharı’nın ayakta kalan son kalesi, bakalım seçimler sonrasında nasıl bir seyir izleyecek?
UPA adına tüm dünyadaki seçimleri takip etmeye devam edeceğiz.
Yrd. Doç. Dr. Ozan ÖRMECİ
[1] “Dilma Rousseff re-elected Brazilian president”, BBC, Erişim Tarihi: 27.10.2014, Erişim Adresi: http://www.bbc.com/news/world-latin-america-29782073.
[2] Ozan Örmeci (2014), “2014 Brezilya Devlet Başkanlığı Seçimleri”, Uluslararası Politika Akademisi, Erişim Tarihi: 27.10.2014, Erişim Adresi: http://politikaakademisi.org/2014-brezilya-devlet-baskanligi-secimleri/.
[3] “Brazil election: Dilma Rousseff to face Aecio Neves in run-off”, BBC, Erişim Tarihi: 27.10.2014, Erişim Adresi: http://www.bbc.com/news/world-latin-america-29501500.
[4] Bilgi sahibi olmak için; http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/NEWS/0,,contentMDK:21447054~pagePK:64257043~piPK:437376~theSitePK:4607,00.html.
[5] Ozan Örmeci (2014), “2014 Uruguay Devlet Başkanlığı Seçimleri”, Uluslararası Politika Akademisi, Erişim Tarihi: 27.10.2014, Erişim Adresi: http://politikaakademisi.org/2014-uruguay-baskanlik-secimleri/.
[6] “Exit polls: Uruguay’s presidential election goes to run-off”, BBC, Erişim Tarihi: 27.10.2014, Erişim Adresi: http://www.bbc.com/news/world-latin-america-29775819.
[7] Hakkında bazı bilgiler için; http://en.wikipedia.org/wiki/Petro_Poroshenko_Bloc.
[8] “Ukraine’s Petro Poroshenko hopes to start coalition talks”, BBC, Erişim Tarihi: 27.10.2014, Erişim Adresi: http://www.bbc.com/news/world-europe-29782513.
[9] “Tunisia awaits ‘milestone’ vote results, secular party upbeat”, Yahoo News, Erişim Tarihi: 27.10.2014, Erişim Adresi: http://news.yahoo.com/tight-security-defining-tunisia-vote-045054201.html;_ylt=A0LEVyHAEE1UD50AJqZXNyoA.
[10] Bu konuda bir yazı için bakınız; Charlotte Bozonnet (2014), “Elections en Tunisie : « On veut des gens capables de faire avancer le pays »”, Le Monde, Erişim Tarihi: 27.10.2014, Erişim Adresi: http://www.lemonde.fr/tunisie/article/2014/10/26/vote-en-tunisie-les-gens-ont-appris-a-connaitre-les-partis_4512608_1466522.html.
[11] “Tunus Seçim Sonuçları”, Timeturk, Erişim Tarihi: 27.10.2014, Erişim Adresi: http://www.timeturk.com/tr/2014/10/26/tunus-secim-sonuclari.html.
