Yugoslavya’nın yıkılmasının ardından 1991 yılında kurulan ve kısa sürede önce Birleşmiş Milletler, daha sonra da Avrupa Konseyi üyesi olan Hırvatistan Cumhuriyeti, 1 Temmuz 2013 tarihinden itibaren Avrupa Birliği’ne de tam üye olmuş bir Avrupa ülkesidir.[1] Büyük çoğunluğu Katolik inancına mensup 4 milyon 300 bin civarındaki nüfusu ile küçük ve yeni bir ülke olan Hırvatistan, buna karşın UNDP’nin hazırladığı insani gelişmişlik endeksinde 47.lik gibi hiç de fena olmayan bir sırada yer almaktadır.[2] IMF’nin 2013 yılı itibariyle hazırladığı kişi başına düşen gayrisafi milli hasıla açısından da Hırvatistan’ın konumu, 13.401 Amerikan doları ile 56.lık gibi üst bir basamaktır.[3] Bu rakamlar küçük ve Soğuk Savaş’tan yeni çıkmış bir ülke için oldukça etkileyici kabul edilmelidir.
Hırvatistan parlamenter demokrasinin olduğu, ancak yürütme yetkilerinin Cumhurbaşkanı ve Başbakan arasında paylaştırıldığı bir siyasi sisteme sahiptir.[4] Hırvatistan’da Cumhurbaşkanlığı için seçimler 28 Aralık 2014 tarihinde yapılacaktır. İlk turda hiçbir adayın çoğunluğu sağlayamaması durumunda, 11 Ocak 2015’te en çok oyu alan iki aday arasında ikinci tur seçimleri gerçekleştirilecektir.[5] Ülkede 27 Aralık 2009 ve 10 Ocak 2010 tarihlerinde iki turlu olarak yapılmış son Cumhurbaşkanlığı seçimlerini, bağımsız rakibi Milan Bandić’i açık farkla (% 60,26 – % 39,74) mağlup eden Hırvatistan Sosyal Demokrat Partisi – SDP’nin desteklediği İvo Josipović kazanmıştır.[6] Josipović, bu seçimin de en iddialı adayı olarak öne çıkmaktadır. Ülkede 2011 yılında yapılan son yapılan genel seçimleri ise, Hırvatistan Sosyal Demokrat Partisi – SDP ve Hırvatistan Halk Partisi – Liberal Demokratlar’ın başını çektiği Kukuriku Koalisyonu % 40 oy alarak kazanmış ve böylelikle SDP’nin adayı Zoran Milanović Başbakan olmuştur.[7] Seçimde Jadranka Kosor’un lideri olduğu Hırvatistan Demokrat Birliği – HDZ ise % 23,8 oyla ikinci ve böylelikle anamuhalefet partisi olmuştur.
İvo Josipović
Son yapılan anketlerde seçimin en iddialı adayı olarak ön plana çıkan İvo Josipović[8], 1957 doğumlu deneyimli bir isim ve halihazırdaki Cumhurbaşkanı’dır.[9] Hırvatistan’daki komünist hareketin sosyal demokrat çizgiye dönüşümünde emekleri olan isimlerden olan Josipović, aynı zamanda bir müzisyen ve üniversite profesörüdür.[10] İyi derecede İngilizce bilen Josipović’in akademik branşı ise Ceza Hukuku’dur. Zagreb Müzik Akademisi’nde ünlü müzik eğitmeni Stanko Horvat’ın danışmanlığında bestecilik eğitimi alan ve içlerinde ödüllü Samba de Camera’nın da bulunduğu 50 kadar bestesi olan Josipović, renkli kişiliği ve yüksek eğitimi ile üst düzey bir siyasetçi profili sergilemektedir.[11] Yolsuzluk karşıtı duruşu ve tüm sol ve merkez partileri kucaklayan ılımlı söylemi ile, bu seçimi kazanması da kimse için sürpriz olmayacaktır. Ülkede yapılan son anketlere göre, Josipović ilk turda % 46-50 arası bir oy alacak ve en kötü ihtimalle ikinci turda yeniden Cumhurbaşkanı seçilecektir.[12]
Kolinda Grabar-Kitarović
Seçimin diğer iddialı adayı ise, son dönemde yaptığı atakla adından söz ettiren Kolinda Grabar-Kitarović’dir.[13] Anamuhalefet partisi Hırvatistan Demokrat Birliği – HDZ’nin adayı olarak seçime girecek olan Grabar-Kitarović, 1968 doğumlu bir Hırvat diplomattır. 2005-2008 yılları arasında ülkesinde Dışişleri Bakanlığı yapmış olan Kolinda Grabar-Kitarović, 2008-2011 yılları arasında ise NATO Genel Sekreter Yardımcısı olarak görev yapmış ve bu makama gelen ilk kadın diplomat olarak dünyada dikkat çekmiştir.[14] Hırvatça, İngilizce, İspanyolca ve Portekizce’yi iyi düzeyde bildiği söylenen Grabar-Kitarović, gençliğinde bir dönem Amerika Birleşik Devletleri’nde de yaşamıştır. 7 merkez sağ partinin desteğini toplayan Kolinda Grabar-Kitarović’in, son anketlere göre ilk turda % 35 dolaylarında oy alması mümkün gözükmektedir.[15] Seçimin ikinci tura kalması halinde ise, favori olmasa da kendisinin de bir şansı olabilir.
Milan Kujundžić
Seçimde az da olsa iddiası olan üçüncü aday ise; uzun yıllar HDZ’de siyaset yaptıktan sonra, 2013 yılında kendi partisi Hrvatska Zora – Stranka Naroda’yı kuran 1957 doğumlu deneyimli sağ siyasetçi Milan Kujundžić’tir.[16] Aslen doktor olan Kujundžić[17], daha önce Sağlık Bakanı Yardımcılığı görevinde de bulunmuştur. Bazı küçük sağ ve milliyetçi partilerin desteğini alan Kujundžić’in, son anketlerdeki oy oranı % 7-8 dolaylarında seyretmektedir.[18]
Ivan Vilibor Sinčić
Seçimin son adayı ise, son anketlerde % 9 civarında oya ulaşarak dikkat çeken, Živi Zid hareketi lideri ve AB’ye yönelik eleştirel (euroskeptic) ve popülist bir söylemi olan genç siyasetçi ve öğrenci Ivan Vilibor Sinčić’tir.[19]
Sonuç olarak, Hırvatistan’da yapılacak olan Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ilk veya ikinci turda İvo Josipović’in zafere ulaşması yüksek ihtimal gözükmektedir. Ancak Kolinda Grabar-Kitarović’in yakaladığı çıkışın sürmesi durumunda bir sürpriz de gerçekleşebilir. Özellikle Josipović’in son dönemde rakibine yönelik seksist (cinsiyetçi) eleştirilerde bulunması, Grabar-Kitarović’in elini kuvvetlendirmektedir.[20]
Yrd. Doç. Dr. Ozan ÖRMECİ
[1] “Hırvatistan”, Vikipedi, Erişim Tarihi: 24.12.2014, Erişim Adresi: http://tr.wikipedia.org/wiki/H%C4%B1rvatistan.
[2] Detaylar için bakınız; http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_Human_Development_Index.
[3] Detaylar için; http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_GDP_%28nominal%29_per_capita.
[4] Temel bazı bilgiler için; http://www.eu-croatia.org/politics.
[5] “Croatian presidential election, 2014”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 25.12.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Croatian_presidential_election,_2014.
[6] “Croatian presidential election, 2009–10”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 25.12.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Croatian_presidential_election,_2009%E2%80%9310.
[7] “Croatian parliamentary election, 2011”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 25.12.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Croatian_parliamentary_election,_2011.
[8] Web sitesi için; http://josipovic.hr/.
[9] Facebook sayfası için; https://www.facebook.com/ivojosipovic.
[10] “Ivo Josipović”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 25.12.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Ivo_Josipovi%C4%87.
[11] “Ivo Josipović”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 25.12.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Ivo_Josipovi%C4%87.
[12] “Croatian presidential election, 2014”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 25.12.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Croatian_presidential_election,_2014.
[13] Web sitesi için; http://kolinda.hr/.
[14] “Kolinda Grabar-Kitarović”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 25.12.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Kolinda_Grabar-Kitarovi%C4%87.
[15] “Croatian presidential election, 2014”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 25.12.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Croatian_presidential_election,_2014.
[16] “Milan Kujundžić”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 25.12.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Milan_Kujund%C5%BEi%C4%87.
[17] Web sitesi için; http://www.milankujundzic.hr/.
[18] “Croatian presidential election, 2014”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 25.12.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Croatian_presidential_election,_2014.
[19] Facebook sayfası için; https://hr-hr.facebook.com/vilizapredsjednika.
[20] Bu konuda bir analiz için; http://inavukic.com/2014/11/12/croatian-presidential-elections-race-intelligence-versus-stupidity/.
