Türkiye, gerçekten de akıl almaz bir “terör sarmalı”nın içinde gözüküyor. Ne var ki, yaşananların hiçbiri sürpriz değil. İnanılmaz bir aymazlıkla gelinen aşama, ülkemizin bütünlüğü ve iç alaşımı açısından yaşamsal riskler taşıyor.
Temmuz 2015, Türkiye’de PKK terörünün yeniden can almaya başladığı bir momentumu işaret etti. Öte yandan, IŞİD terörü Türkiye’yi ve gençlerini acımasızca vurdu. “Çifte terör” ateşi altında kalan Cumhuriyet, siyasal hesapların altı ay arayla üst üste iki seçim yaptırma gönüllüsü olduğu zeminde, inanılması güç bir zaafiyet gösteriyor.
IŞİD’in, ABD’nin Irak’a yönelik 2003’deki 2. Körfez Savaşı ve 2011’deki Suriye kaosunun ardından nasıl bir geometrik sıçrama gösterdiği, sadece Suriye ve Irak’ta değil, Libya’dan Afganistan’a uzanan geniş coğrafyada El Kaide’nin yerini almasıyla net bir biçimde görülebiliyor. Öte yandan, siyasal iktidarın “Esad karşıtı” politikaları, ABD’nin göz yuman davranışları ve Esad’ın bir dönem IŞİD’in gelişimine kayıtsız kalması, ortada deyim yerindeyse “doymayan bir canavar” yarattı.
PKK’nın 2013’te başlattığı, KCK yapılanması aracılığıyla 11 Temmuz 2015’te durdurduğu “çatışmasızlık ortamı” ise, sadece seçim ve Başkanlık hesaplarıyla açıklanabilecek bir durum değil. Ancak elbette bağımlı değişkenlerin arasında korelasyonel bir ilişki var. Şöyle ki, siyasal iktidarın, bürokrasi diye tanımladığı güvenlik ve istihbarat birimleriyle PKK terör örgütü başı Öcalan arasındaki “diyalog süreci”, 2012 Şubat’ında istihbarat şefinin savcılık tarafından çağrılması ve konunun dönemin Başbakanı Erdoğan’a uzandığı iddiaları, AKP-cemaat arasındaki zıtlaşma ve hesaplaşmanın başlangıcı oldu. 17-25 Aralık 2013’te siyasal iktidar ve kabine mensuplarına yönelik soruşturmalar, bu hesaplaşmanın devamı olarak algılandı. Bununla birlikte, siyasal iktidarın 2005’ten beri başlattığı “Kürt açılımı”, hem terör örgütü, hem de örgütün yerel unsurları arasında önemli beklentiler yarattı. 2013-2015 dönemindeki “çatışmasızlık”, “akil adamlar”, “neo-liberal entelektüeller”, çeşitli aşamaları öngören bir “çözüm süreci” ile birlikte anıldı. Sözkonusu “çözüm süreci”, 2015 Nevruz’unda PKK terör örgütü lideri Öcalan’ın Diyarbakır mitinginde açıklanacak sözleri ile ileri bir aşamaya kavuşarak, 7 Haziran 2015 genel seçimleri sonrası, kapsamlı bir anayasa değişikliği ile “çözüm süreci”, PKK’nın taleplerinin bir bölümünün karşılandığı, siyasal iktidar açısından ise Başkanlık hayallerinin yerine getirildiği bir zemine oturacaktı. Bu çerçevede, HDP’nin ve genel başkanı Demirtaş’ın “seni başkan yaptırmayacağız” başlığındaki siyaseti, bu ümitleri suya düşürdü. Zaten bu politikayı teşvik eden anlayış, Erdoğan’ın hem Şubat 2015’teki “Dolmabahçe mutabakatı”nı reddeden, hem de Nevruz öncesi “Kürt sorunu yoktur” diyen sözleriyle belirginleşmişti. Erdoğan’ın tavır değişikliğinde pek çok alt başlık tespit edilebilir. Ancak sağ siyasetteki “milliyetçi oy”ları kaybetmeme arayışı, tek başına olmasa da, keskin siyasal rekabette belirleyici bir aşamayı ifade etti.
11 Temmuz 2015 tarihinde “çatışmasızlık” durumunun durdurulduğu açıklamasının KCK aracılığıyla yapılması bir rastlantı değildir. KCK, PKK terör örgütü açısından, “sivil örgütlenme” başlığında değerlendirilmektedir. Sözkonusu “sivil örgütlenme”, hiyerarşik bir disiplinle, kamu otoritesine karşı paralel bir “düzen” kurmayı öngörmektedir. Bu çerçevedeki “paralel örgütlenme”, silahlı bir gücün, terör örgütünün vesayetinde “alternatif bir yapı” kurmayı anlatmaktadır. Ağustos 2015’te birbiri ardına ilan edilen “özerklik” ilanları, bu nedenle rastlantı değildir. Kamuoyunun gündemine Şırnak ve Yüksekova ile gelen “sözde özerklik” ilanları, orta vadeli bir stratejinin gelinen son aşamasıdır. Oral Çalışlar’ın yazdığı “Kürt kentlerinde özyönetim” başlıklı makale, gelinen noktadaki fotoğrafı vurgulamaktadır (http://www.radikal.com.tr/yazarlar/oral_calislar/kurt_kentlerinde_ozyonetim_ilani-1415641). Terör örgütü, “öz savunma” adını verdiği “yerel yönetim” modelinde KCK’yı öne sürmekte, Türkiye’ye “ulus-devleti bitirmezse” eylemlerini sürdürme tehdidinde bulunmaktadır. PKK açısından, İslamcı kodları güçlü olan iktidar partisinin, ulus-devleti son tahlilde dışlayamayan durumunun verdiği rahatsızlık, süreci hızlandırmıştır. “Çözüm süreci”nde karşılanmayan beklentiler, terör eylemleriyle ortaya konulmaktadır. 2015 seçimleri sonrasında PKK’nın Türkiye’ye yönelik “toptan bir kalkışma” içine girmesi, bir an önce “özerklik” adını verdikleri düzene silah yoluyla geçme planını sergilemektedir. Barzani-Türkiye arasındaki yüzeyde, “dışlanma” sendromu yaşayan PKK, bu süreçte hiç olmazsa “özerklik” aşamasını, Türkiye’yi zorlayarak, Batı’dan Doğu’ya karıştırarak elde etmeye çalışmaktadır.Suriye-Irak cephesindeki sınırların karışması, PYD’nin Suriye’deki teritoryal kantonları, Türkiye’de benzer “kantonlaşma” arayışı, bir bütünlüklü stratejiyi dile getirmektedir.
“Türkiye’de yönetim sistemi değişmiştir” sözüyle yaratılan anayasal hukuk devletinde fiili durum oluştuğu algısı, böylesine bir “kalkışma” döneminde çok talihsiz bir “hayal ifadesi” olmuştur. İki seçim arasında, kamuoyu yoklamaları ile “terör sayacı”nın medya tarafından ölçümlendiği algısı, seçim kazanıp/kazanamama hesapları, içine girdiğimiz girdabı anlamaktan çok uzak bir durumu ortaya koymaktadır. Türkiye’nin “terörle mücadelesi”ni gayrımeşru, PKK/KCK eylemlerini “hak arama ” gören anlayış, zaman zaman ana akımda da yerini bulan, korkunç bir aymazlığı ete kemiğe büründürmektedir. Siyasal iktidarın farklı hesapları olabilir. Ancak Türkiye, “terörle mücadele”yi demokratik sistem içinde yerine getirmek zorundadır. Bu, devlet olmanın gereğidir. HDP’nin Ağustos 2014 Cumhurbaşkanlığı seçimleri, 2015 Haziran genel seçimlerinde elde ettiği kamuoyu desteği, Temmuz 2015’ten beri süren kaosta, olası bir “tekrar seçim”de merak edilmektedir. “Türkiyelileşme” iddiası, “öz savunma” ve “özyönetim” ya da “özerklik” başlıklarıyla ne kadar uyuşacak, ya da HDP kendini aşacak mıdır? PKK/KCK’nın sivil halkı örgütleyerek, “halk savaşı” başlatma iddiası, bir “kalkışma” durumudur. İç savaş senaryolarının ele alındığı zeminde, Türkiye gerçekten de “tehdit” altındadır.
Hiçbir ülke terör tehdidine boyun eğemez. Siyasal iktidar eğer buradan sonuç çıkarmaya kalkar, Kasım 2015’te “daha otoriter” bir Başkanlığın hayali kurarsa, “meleklerin cinsiyetini tartışıyor” demektir. Kaosun kavşakları, Türkiye’yi ekonomik, siyasal düzeyde, Ortadoğu belirsizliğinde önemli risklerle karşı karşıya bırakmaktadır. Türkiye, siyasal ve toplumsal zeminde, demokratik bir birlik ve dayanışmayı yaşama geçirmek durumundadır. Durum gerçekten vahim…. QUO VADIS?
Yrd. Doç. Dr. Deniz TANSİ
