Avrupa’nın önemli ülkelerinden İspanya’da, Parlamento’daki 350, Senato’daki 208 (toplam 266) sandalyeyi belirlemek için yapılacak olan genel seçimler, 20 Aralık 2015 tarihinde gerçekleştirilecektir. Bu yazıda İspanya genel seçimlerine daha epey varken, seçimde yarışacak iddialı parti ve liderleri size tanıtmaya çalışacağım.
Pablo Iglesias
Hatırlanacağı üzere, ülkede Mayıs ayında yapılan yerel seçimlerde, iktidardaki Halk Partisi (Partido Popular) yüzde 27 oyla birinci sırada yer almasına karşın büyük oy kaybı yaşamış, seçimi ikinci sırada bitiren parti ise Avrupa Birliği karşıtı söylemleriyle Yunanistan’daki SYRIZA’yı hatırlatan Pablo Iglesias liderliğindeki sosyalist Podemos olmuştu.[1] Bu sayede, ülkenin Halk Partisi ile en büyük iki partisinden biri olan sosyal demokrat PSOE (İspanyol Sosyalist İşçi Partisi) üçüncü sıraya gerilemiş ve büyük bir şok yaşamıştı. Ülkede 2011 yılında yapılan son genel seçimlerdeyse, gizemli bir Katolik tarikat örgütlenmesi olan Opus Dei’ye yakınlığıyla bilinen Mariano Rajoy liderliğindeki Halk Partisi, yüzde 44,6 oyla birinci olmuş ve Parlamento’da 185 sandalye elde ederek (176 yetiyor) İspanya’da tek parti iktidarını kurmuştu.[2] Halk Partisi’ni yüzde 28,8 oyla Alfredo Pérez Rubalcaba liderliğindeki PSOE ve yüzde 6,9 oyla Cayo Lara liderliğindeki sosyalist Birleşik Sol (Izquierda Unida) izlemişti.
Mariano Rajoy
Son yerel seçimlerinin sonuçlarından da anlaşılabileceği üzere, Rajoy’un 4 yıllık iktidarı döneminde işler İspanya ve Halk Partisi için pek de iyi gitmedi. Ülkedeki ekonomik kriz ve yüksek genç işsizliğini çözmektense, kültürel ve siyasal alanda muhafazakâr politikalara yönelen Rajoy, kendisinden önceki PSOE iktidarında yasalaşan ve genellikle lezbiyen çiftlerin yararlandığı eşcinsellerin çocuk edinme haklarının iptali için İspanyol Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. Birkaç sene sonra da, ülke çapında büyük tepki alan bir kürtaj yasası hazırlıklarıyla İspanyol kamuoyunun karşısına çıktı. Neyse ki muhafazakâr iktidar, “tecavüz sonucu veya annenin hayatını sağlık riskine sokmayan hamileliklerde kürtajın yasaklanmasına” dair uygulamayı düşündüğü plana gelen yoğun tepkiler üzerine, son anda kürtajla ilgili yasa tasarısı hazırlıklarından vazgeçti.[3] Ekonomik kötü gidişata önlem olarak kemer sıkma politikalarını devreye sokan Rajoy, bu alanda da büyük başarı kazanamayınca[4], ülkede önce “Indignados” (Öfkeliler) adlı bir sivil toplum hareketi, daha sonra da Podemos (Yapabiliriz) adlı sosyalist bir siyasi parti ortaya çıktı.
İspanya’da, 2015 genel seçimleri öncesinde -2015 yerel seçimlerinin de işaret ettiği şekilde- ülkedeki iki partili siyasi sistemin Podemos’la beraber üç partili yeni bir sisteme doğru evrimleştiği görülmektedir. Hatta bu seçimden sonra dört partili bir siyasi yapı dahi ortaya çıkabilir. Nitekim, normalde oy oranları birlikte yüzde 75-80’leri bulan Halk Partisi ve PSOE, son yerel seçimlerde yüzde 50’nin altında kalmışlardır.[5] Kimi analizlere göre, 2015 yerel seçim sonuçları, İspanya’da yaklaşan büyük siyasi depremin öncü sinyalleridir.[6]
Pedro Sánchez
Seçimlere herşeye rağmen favori olarak giren Halk Partisi, 1989 yılında kurulmuş İspanya’nın köklü merkez sağ partisidir.[7] Partinin başında, 1955 doğumlu deneyimli bir siyasetçi olan Mariano Rajoy bulunmaktadır. Henüz seçimlere oldukça uzun bir süre olmasına karşın, şu an için yapılan anketlerde Halk Partisi yüzde 26-30 arasında bir oy oranıyla ülkenin hala birinci partisi olarak gözükmektedir.[8] Seçimlere 1972 doğumlu ve Ekonomi alanında doktora sahibi genç liderleri Pedro Sánchez liderliğinde giren PSOE[9], yüzde 22-24 aralığında seyretmektedir.[10] Bu seçimde ne yapacağı çok merak edilen Podemos[11] ise, henüz yüzde 16-20 bandında görülmektedir. Ancak seçime oldukça uzun bir süre olduğu düşünülürse, Podemos’un özellikle genç seçmenleri etkileyerek oy oranlarını arttırması beklenebilir. Ayrıca 1979 Barcelona doğumlu genç siyasetçi Albert Rivera liderliğindeki Katalunya merkezli Ciudadanos (Yurttaşlar) partisinin[12] de son dönemde anketlerde oylarını arttırdığı ve yüzde 11-14 oranlarına ulaştığı görülmektedir. Kendisini sosyal demokrat olarak ifade eden parti, çeşitli gözlemcilerce merkez sağa daha yakın olarak tanımlanmaktadır. Podemos gibi ilk kez genel seçime girecek parti, bu seçimin sürpriz yıldızı olabilir ve ülkede dört partili yeni bir siyasi düzenin kurulmasına vesile olabilir.
Albert Rivera
Seçim sonrasında ortaya çıkacak tabloda, son aylarda büyük bir oy kayması yaşanmazsa, İspanya’da bir koalisyon hükümetinin kurulması olası gözükmektedir. Bu koalisyon hükümeti modellerinde Halk Partisi-Ciudadanos ve PSOE-Podemos formülleri ilk akla gelen seçeneklerdir. Ancak seçime kadar İspanya’da daha çok şey değişebilir. Bu noktada, Avrupa Birliği’nin para musluklarını elinde tutan Almanya’nın tavrının, seçim sonuçlarını belirleyici olmasa bile sonuçlara kısmen etkide bulunabileceğini söylemek gerekir. Almanya’daki CDU-SPD koalisyonunun İspanya’daki tercihinin ise muhtemelen Halk Partisi-PSOE arasında bir büyük koalisyon olacağını tahmin etmek zor değildir.
Yrd. Doç. Dr. Ozan ÖRMECİ
[1] http://politikaakademisi.org/ispanyada-yeni-syriza-podemos-sandiktan-guclenerek-cikti/.
[2] https://en.wikipedia.org/wiki/Spanish_general_election,_2011.
[3] Bu konuda bir yazı için; http://politikaakademisi.org/turkiye-ve-ispanyadaki-muhafazakar-iktidarlarin-karsilastirmali-analizi-rajoyun-erdoganlasma-sureci/.
[4] Ülkede son aylardaki ekonomik büyüme rakamları için; http://www.tradingeconomics.com/spain/gdp-growth.
İşsizlik oranları için; http://tr.tradingeconomics.com/spain/unemployment-rate.
[5] http://www.theguardian.com/news/datablog/2015/may/20/spanish-regional-elections-will-be-critical-test-for-broken-two-party-system.
[6] http://www.theguardian.com/commentisfree/2015/may/26/spanish-politics-elections-catalan-vote-spain.
[7] Web sitesi için; http://www.pp.es/.
[8] https://en.wikipedia.org/wiki/Opinion_polling_for_the_Spanish_general_election,_2015.
[9] Web sitesi için; http://www.psoe.es/.
[10] TNS-Demoscopia’nın 17-24 Ağustos 2015 tarihli son anket çalışmasının sonuçları için; http://web.archive.org/web/20150818102705/http://worldwide.tns-global.com/groupmarketing/eNewsLetter/spain/web/BPS.jpg.
[11] Web sitesi için; http://podemos.info/.
[12] Web sitesi için; https://www.ciudadanos-cs.org/.
