Londra Hükümeti’nin oluşturduğu Irak Savaşı Araştırma Komitesi tarafından hazırlanan ve Komite Başkanı Sir John Chilcot’un adıyla anılan 12 ciltlik “Chilcot Raporu”, İngiltere’nin 2003’teki Irak Savaşı’na katılma nedenleri ve dönemin Başbakanı Tony Blair’in bu süreçteki rolünü ele almaktadır. 7 Temmuz’da açıklanan raporda, özetle, Blair Hükümeti’nin Irak Savaşı’na ortak olması sert bir dille eleştirilmiş ve askeri harekâtın son seçenek olmadığı ve savaşa katılmadan önce barışçıl yolların tükenmediği belirtilmiştir. Rapor, askeri harekâtın daha sonradan olabileceğini belirterek, Saddam Hüseyin’in o dönem için ciddi bir tehdit olmadığını vurgulamıştır.
Rapordaki şu altı husus ön plana çıkmaktadır: (1) Londra’nın Irak politikası kusurlu istihbarata dayalıydı ve savaş kararı alınmadan önce bu istihbarat sorgulanmadı; (2) Irak ve Saddam Hüseyin, o dönemde ciddi bir tehdit teşkil etmiyordu; (3) Ülkenin kitle imha silahlarının risk teşkil ettiği yönündeki hükmün sağlam bir zemini yoktu; (4) “Irak’ta askeri harekâta katılmanın yasal temeli var” argümanının içeriği zayıftı; (5) Blair, işgalden önce Bush’a “ne olursa olsun seninleyim!” şeklinde bir mektup göndererek Washington’a gereğinden fazla destek verdi; (6) İşgal başlamadan önce, hükümet yetkilileri, İngiliz petrol devi BP’den Irak’taki petrol konusunda bilgi almıştır. Özellikle son husus göz önüne alındığında, ABD ve Birleşik Krallık’ın Irak’a neden girdiğinin cevabı netleşmektedir.
Raporun açıklanmasından sonra Başbakan David Cameron, “Bir ülkeyi savaşa sokmak her zaman en son seçenek olmalı ve bütün alternatif yollar tüketilmiş olmalı. Britanya, bu rapordan dersler çıkaracak. Ama bizim IŞİD ile mücadelemiz ve Suriye’deki müdahalemiz konusunda ülkemiz dünya sahnesindeki rolünden ve vatandaşlarını koruma görevinden feragat etmeyecek…” şeklinde bir açıklama yapmıştır. İşçi Partisi lideri Jeremy Corbyn de, “Burada bulunan herkes için bu rapordan çıkarılacak dersler var. Bir daha benzer bir askeri müdahaleye kalkışmadan önce mutlaka bunun sonuçlarını, gelecekte ortaya çıkabilecek yan etkileri düşünülmeli ve ona göre hareket edilmeli.” şeklinde açıklama yapmıştır.
Gözlerin asıl çevrildiği isim olan dönemin Başbakanı Tony Blair ise, yaptığı açıklamada, “Irak’ta savaşa girme ve Saddam Hüseyin’i devirme kararı 10 yıllık Başbakanlık süremde aldığım en zor, en önemli ve en acı karardı. Bu karar nedeniyle bütün sorumluluğu, herhangi bir istisna veya mazeret olmaksızın kabul ediyorum. Tahmin edilebileceğinizden veya inanabileceğinizden çok daha fazla üzüntü ve pişmanlık duyuyorum; ve özür ifade ediyorum…” şeklinde bir açıklama yaparak, Irak işgalinin bir hata olduğunu kabul etmiştir. Irak işgalinin asıl mimarı olan ABD eski Başkanı George W. Bush ise, raporu dikkate almadığını doğum gününü kutlayarak göstermiştir.
Daha önce Irak işgalinden bir yıl sonra hazırlanan Irak Araştırma Grubu’nun Duelfer Raporu (ülkede tüm aramalara rağmen kimyasal silah bulunmadığını açıklamıştı) ve Chilcot Raporu dikkate alındığında, Irak işgalini gerçekleştiren Anglo-Amerikan koalisyonun gerçek hedefleri bugün daha rahat anlaşılmaktadır.
Hacı Mehmet BOYRAZ
