Türk lirasının değer kaybettiği ve enflasyonun yüksek seyrettiği 2021 yılında, pek çok yatırımcı, tasarruflarını eriyen liraya karşı korumak amacıyla altın, döviz, borsa ve kripto para gibi araçlara yöneltti. 2021 yılında altında ve dövizdeki yükseliş göze çarpmıştır. Borsa İstanbul’a 2021 yılında küçük yatırımcılar daha fazla ilgi gösterirken, yabancı yatırımcı sayısındaki hızlı düşüş gözden kaçmamıştır.
DOLAR
2021 yılına 7,44 seviyesinde başlayan Dolar/TL, Mart ayında TCMB’nin politika faizini artırarak % 19’a çıkarmasıyla 7,21’e kadar gerilemiştir. TCMB Başkanlığında yaşanan değişim sonrasında Mart ayı sonunda 8,33’e yükselen Dolar/TL, Eylül ayında TCMB’nin başlattığı “faiz indirimi” döngüsü ile beraber yükseliş ivmesine girmiştir. Ekim ayını 9,5, Kasım ayını da 13,50 seviyesinde kapatan Dolar/TL, Aralık ayında 18,40’lık tarihi zirvesini gördükten sonra “kur korumalı mevduat” sisteminin açıklanmasının ardından 10,30’lara kadar çekilmiştir. 2021 yıl sonuna doğru Dolar/TL tekrar 13 bandını aşarak yılı 13,20 seviyesinde kapatmıştır.
EURO
Türk lirasındaki değer kaybının ivmelenmesi ile Euro, 20 Aralık günü 20,7 seviyesiyle tarihi zirvesini görmüştür. “Kur korumalı mevduat” sisteminin açıklanmasının ardından hızlı bir şekilde değer kaybeden Euro/TL kuru, 31 Aralık itibariyle 15 seviyesinin hemen üzerinde işlem görmüştür.
BORSA
Türk lirasında yaşanan değer kaybı, 2021 yılında borsadaki hisselerin yönünü yukarıya çevirdi. 2021’de yatırımcıların en çok yöneldiği yatırım araçlarından birisi de borsa oldu. Bu yıl borsadaki yatırımcı sayısı rekor kırdı. BIST 100 endeksi 2021 yılına 1495 puanla başlamıştı. Türk lirasındaki değer kaybı ile birlikte Borsa İstanbul’da son çeyrekte yükseliş yaşansa da, Aralık ortasından itibaren hisseler tekrar düşüşe geçmiştir. 17 Aralık 2021 tarihinde 2.400 puanın üstüne çıkarak rekor kıran BIST 100 endeksi, 31 Aralık itibariyle 1895 puandan yılı kapatmıştır.
ALTIN
Güvenli liman altın, Türk lirasının diğer para birimleri karşısındaki değer kayıplarından etkilenmiştir. Gram altın, 2021 senesine 450 lira bandında başlamıştır. 2021 yılı Şubat ayında 395 TL ile en düşük seviyesine inen gram altın, 20 Aralık günü 1060 seviyesi ile tarihi zirvesini görmüştür. “Kur korumalı mevduat” sisteminin açıklanmasının ardından hızlı bir şekilde değer kaybeden gram altın, 31 Aralık 2021 tarihinde 770 seviyesinden işlem görmüştür.
MEVDUAT
Türk lirasında yaşanan değer kaybı, en çok TL mevduat sahiplerini etkiledi. Faiz oranlarının 2021 yılının Ağustos ayından itibaren Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın politika faizinin altına gerilemesi nedeniyle reel getiriler ekside kalmıştır.
ENFLASYON-YATIRIM İLİŞKİSİ
Yatırımcıların portföylerini oluştururken dikkat etmesi gereken bazı riskler vardır. Riskleri göz önünde bulundurmak ve portföy üzerinde oluşabilecek negatif etkileri en az seviyeye indirmek, kazançları korumak adına çok önemlidir. Enflasyon riski, bu kapsamda ele alınması gereken önemli risk faktörlerindendir. Enflasyon riski, satın alma gücünü etkilediğinden portföy için de negatif etki yaratabilir. Sürekli yükselen enflasyonun portföye olan zararı fazladır. Öte yandan, her menkul kıymet, enflasyondan aynı şekilde etkilenmeyebilir. Bazı varlıklar enflasyona karşı daha korumasız olurken bazıları daha dayanıklıdır. 2021 yılının son günündeki kurlara göre, parasını dolara yatıran bir yatırımcı % 77, Euro’ya yatıran bir yatırımcı ise % 66 getiri kazanmıştır. BIST 100’deki yıllık getiri ise % 26,5 civarında oluşmuştur. Altında yıllık getiri % 70 seviyesindedir. Fakat bir yatırım aracının asıl getirisi enflasyon etkisine göre şekillenmektedir. Sadece yatırım aracı artışı ile getiri hesaplanması yapılırsa alım gücü ve reel getiri göz ardı edilmiş olacaktır. Dolayısıyla, yatırım araçlarının enflasyondan arındırılmış getirisi daha sağlıklı sonuç verecektir.
Grafikte, kırmızı ile belirtilen alanda, 2021 yılında finansal yatırım araçlarının TÜFE’den arındırılmış reel getirisi yüzdelik olarak hesaplanmıştır. 2021 yılında, TÜFE’den arındırılmış, Finansal Yatırım Araçlarına baktığımızda, Mevduat % 15,73 ve Devlet İç Borçlanma Senetleri % 26,37 ile büyük oranda reel getiri kaybı yaşatmıştır. Dolar % 29,19, Altın 25,43 ve Euro % 19,99 oranında ciddi bir getiri sağlarken, BIST getirisi % 4 ile makul bir getiri seviyesinde kalmıştır. Mavi ile belirtilen alanda ise, 2021 yılında finansal yatırım araçlarının Yİ-ÜFE’den arındırılmış reel getirisi yüzdelik olarak hesaplanmıştır. Yİ-ÜFE’den arındırılmış tüm Finansal Yatırım Araçlarının getirisi negatiftir. Mevduat % 36,26, Devlet İç Borçlanma Senetleri % 44,30, Dolar % 2,27, Altın 5,12, Euro % 9,23 ve BIST % 21,32 kayıp yaşamıştır. Yani üretici fiyat endeksine göre tüm finansal yatırım araçları kaybettirmiştir.
Dr. Rahmi İNCEKARA
