Giriş
1 Haziran 2024 tarihinde tamamlanacak olan 2024 Hindistan genel seçimleri, bugün (19 Nisan 2024) tarihi itibariyle başladı.[1] Seçimlerde Hindistan parlamentosu Lok Sabha’nın 543 üyesi (milletvekili) ile birlikte yeni hükümet ve Başbakan belirlenecek. Tam 44 gün sürecek olan genel seçimler, bu yönüyle 1951-1952 Hindistan genel seçimlerinden sonra en uzun sürecek genel seçimler olarak dünya siyasi tarihine de geçecek. Ülkedeki 1,4 milyarı aşan nüfus içerisinde seçimde oy kullanabilecek yaklaşık 970 milyon kişinin bulunması, oy verme ve sayma işleminin dikkatli bir şekilde yapılabilmesi bağlamında seçimlerin haftalarca sürmesine yol açıyor. Buna ek olarak, halen vahşi yaşam koşullarının sürdüğü kırsal bölgelerde sandıkların kurulması ve oy verilmesini sağlamak gibi zorluklar da söz konusu. Buna karşın, İngiliz siyasi kültürünü benimseyen Hindistan’ın demokratik seçimler yapmak konusundaki gayret ve ısrarı, kuşkusuz hayranlık uyandıran bir tutum. Bu yazıda, 2024 Hindistan genel seçimlerine ve Hindistan’ın önceki genel seçimlerine dair bazı bilgileri sizler için özetleyeceğim. Henüz Ocak ayında 2024 Hindistan genel seçimleri hakkında yazmış olduğum kapsamlı analiz yazısını[2] da bu yazı öncesinde okumanızı tavsiye ederim.
Hindistan’ın Önceki Genel Seçimleri
İngiltere’den bağımsızlığını 1947 yılında kazanan Hindistan, demokratik siyasal kültürü büyük ölçüde İngiliz kolonisi döneminde içselleştirmiş ve Anglo-Sakson siyasal kültür etkisiyle seçim yapmaya alışmıştır. Öyle ki, koloni döneminde de, Hindistan’da, 1920’den başlayarak defalarca özgür genel seçimler yapılmıştır. 1920, 1923, 1926, 1930, 1934 ve 1945 yıllarında tam altı defa demokratik seçimler gerçekleştiren Hindistan, bu anlamda henüz bağımsız olmasa da, halkının siyasi kültürüne demokratik seçim pratiğini yerleştirmeyi başarmıştır. Nitekim Hindistan’ın bağımsızlığını kazanması sonrasında da demokratik seçim geleneği devam etmiş ve giderek daha da derinleşmiştir.
Bu doğrultuda, 1951 yılında yapılan ilk genel seçimlerde Hindistan Ulusal Kongresi veya Hindistan Kongre Partisi (INC) olarak bilinen Hindistan’ın kurucu partisi Başbakan Jawaharlal Nehru önderliğinde rahat bir zafer kazanmış ve yüzde 44,99 oyla 364 milletvekilliği kazanarak rahat bir şekilde hükümet kurmuştur. 1957 yılında yapılan ikinci genel seçimlerde de, INC ve Nehru, yüzde 47,78 oy ve 371 milletvekilliği ile rahat bir zafer kazanmıştır. 1962 genel seçimlerinde ise, INC ve Nehru, kısmi oy kaybı yaşamalarına rağmen yine de iktidarda kalmayı başarmıştır. Bu seçimlerde partinin oy oranı yüzde 44,72 ve milletvekili sayısı da 361 olmuştur. 1967 genel seçimlerine yeni liderleri Indira Gandhi ile giren INC, yüzde 40,78 oy ve 283 milletvekilliği ile düşen performansına karşın iktidarda kalmayı başarmıştır. Nehru’nun kızı olan Gandhi, 1971 genel seçimlerinde ise performansını yükseltmiş ve yüzde 43,68 oy ve 352 milletvekilliği kazanmıştır. Bu ilk dönemlerde, Hindistan’da muhalefet unsurlarının tek bir partide bütünleşememesi ve Hindistan Komünist Partisi (CPI), Praja Sosyalist Partisi (PJP), Swatantra Partisi ve Bharatiya Jana Sangh (BJS) gibi farklı partilere bölünmeleri etkili olmuştur.
1977 genel seçimleri ise Hindistan için tarihi bir dönüm noktası olmuş ve bu seçimlerde İndira Gandhi liderliğindeki INC, ülkedeki zorlu ekonomik koşullar ve olağanüstü hâl yönetimi altında azalan özgürlükler nedeniyle ancak yüzde 34,52 oy ve 198 milletvekilliği kazanabilmiştir. Buna karşılık, 81 yaşındaki veteran siyasetçi Morarji Desai liderliğindeki Janata İttifakı, birçok milliyetçi ve demokrasi yanlısı partiyi bir araya getirerek, yüzde 41,32 oy ve 295 milletvekilliği elde etmiştir. Bu sayede, Desai, Hindistan’ın ilk Kongre Partili olmayan Başbakanı olarak tarihe geçmiştir. 1980 yılında ise, Indira Gandhi ve INC iktidarı devralmış ve yüzde 42,69 oy ve 353 milletvekilliği elde ederek, iktidarı kısa sürede yeniden kazanmayı bilmiştir. Bu anlamda, ünlü Amerikalı Karşılaştırmalı Politika uzmanı Samuel Huntington’ın “two turnover test”, yani iki defa iktidarın el değiştirmesi testi yapıldığında, Hindistan’da 1977 ve 1980 genel seçimleri ile iktidar önce INC’den muhalefete, sonra da muhalefetten INC’ye geçmiş ve bu anlamda ülkedeki demokratik rejim artık oturmuş kabul edilmeye başlanmıştır.
1984 yılına annesi İndira Gandhi’nin öldürülmesinin arıdndan INC’nin yeni lideri olarak giren Rajiv Gandhi de, ilk genel seçimlerinde yüzde 46,86 oy ve 414 milletvekiliği elde ederek büyük bir başarı göstermiştir. Bu dönemde de, Hindistan muhalefeti, CPI, Telugu Desam Partisi ve Janata Partisi gibi farklı partilere ve akımlara bölündüğü için, INC karşısında etkili olamamıştır. Ancak Rajiv Gandhi ve INC, 1989 genel seçimlerinde oy oranını yüzde 39,53’e düşürünce, Lok Sabha’da çoğunluğu elde eden muhalefet partileri, bir kez daha iktidarı INC’den almıştır. Muhalefetin pek başarılı olamadığı bu dönemin ardından 1991’de yapılan genel seçimlerde ise, INC, P. V. Narasimha Rao liderliğinde yüzde 36,4 oy ve 244 milletvekilliği ile yeniden iktidara yürümüştür. 1996 yılındaki genel seçimlerde ise, sağ popülist Bharatiya Janata Partisi (BJP), INC’den daha az oy almasına karşın diğer muhalefet partileri ile birlikte meclis çoğunluğunu sağlayarak Başbakanlığı muhalefete getirmiştir. 1998 genel seçimlerinde, BJP, Atal Bihari Vajpayee liderliğinde birinci parti olmayı başarmış ve INC’yi iktidardan uzak tutmuştur. Vajpayee ve BJP, öldürülen kocası Rajiv Gandhi’nin yerine partinin başına geçen İtalyan asıllı INC lideri Sonia Gandhi karşısında 1999 genel seçimlerinden de -toplam oyda INC’nin ardından ikinci sırada yer almasına karşın- meclis çoğunluğunu sağlayarak galibiyetle ayrılmıştır. 2004 genel seçimlerinde ise, INC ve Sonia Gandhi, seçimi ilk sırada tamamlayıp meclis çoğunluğunu sağlayarak, teknokrat Manmohan Singh’i Hindistan’ın yeni Başbakanı yapmayı başarmıştır. Singh ve INC, 2009 genel seçimlerinden de birinci parti olarak galibiyetle çıkmış ve hükümeti kurabilmiştir.
Narendra Modi
Hindistan’da 2014 yılındaki genel seçimlerle ise adeta yeni bir döneme girilmiş ve BJP’nin başına geçen sağ popülist ve Hindu milliyetçisi karizmatik siyasetçi Narendra Modi, ülke siyasetine damga vurmaya başlamıştır. 2014 genel seçimlerinde Rajiv Gandhi’nin oğlu Rahul Gandhi ve INC karşısında yüzde 31 oyla üstünlük kuran Modi ve BJP, 2019 genel seçimlerinde ise oy oranını yüzde 37,36’ya yükselterek daha rahat bir galibiyet elde etmiştir. Anketlere göre, Modi ve partisi BJP’nin kurduğu merkez sağ çizgideki seçim ittifakı Milli Demokratik Birlik’in (NDA-Rāṣṭrīya Loktāntrik Gaṭhabandhan) bu seçimden de zaferle çıkması ve Modi’nin Başbakanlığının sürmesi beklenmektedir.
2024 Hindistan Genel Seçimleri
Hindistan’da Başbakan Narendra Modi’nin üçüncü dönem iktidarını kurabilmek için girdiği 2024 genel seçimlerinde, 1 milyara yakın (968 milyon) kayıtlı seçmenin oy kullanma hakkı bulunuyor.[3] Seçim sonuçlarının ise 4 Haziran tarihinde ilan edilmesi bekleniyor. Seçimler öncesinde hem iktidar partisi BJP, hem de ezeli rakibi ve Hindistan’ın kurucu partisi olan INC, seçim ittifakları kurarak seçime güçlü girmeye gayret ettiler. Ülkedeki temel siyasi gündem ise ekonomik zorluklar olmaya devam ediyor.
Mallikarjun Kharge
Yaklaşık 40 parti ile birlikte BJP önderliğinde sağ ittifak Milli Demokratik Birlik-NDA’yı oluşturan Başbakan Modi, anketlere göre seçimde seçimler sonunda üstünlüğünü koruyacaktır. Genel Başkanlığını şimdilerde Mallikarjun Kharge’nin yaptığı Hindistan Ulusal Kongresi’nin başını çektiği ve tam 28 farklı siyasi partiden oluşan Hindistan Ulusal Kalkınma Kapsayıcı İttifakı (Bhāratīya Rāṣhṭrīya Vikāsātmaka Samāveśhī Gaṭhabandhan-I.N.D.I.A.) ise, anketlere göre ikinci sırada yer alacaktır.
İki büyük blok arasında oldukça rekabetçi bir ortamda geçecek gibi gözüken seçimlerde, yine de ibre Başbakan Modi ve popülist sağ ittifaktan yanadır. Bu ise, tarihsel süreçte uzun yıllar iktidarda kalan Hindistan Ulusal Kongresi’ne yönelik tepkiler, Hindu kimliğini siyasallaştıran BJP partisinin başarısı ve Modi’nin Hindistan’ı yerellikten çıkarıp küresel bir aktör haline getiren karizmatik liderliğiyle alakalı bir durumdur. Modi’nin popülist sağ siyasi çizgisine dair somut bir örnek ise, ülkedeki tarihi Babür camisini Hindu tapınağına çevirmesi[4] ve Hintli nüfusun yoğun şekilde işgücü olarak bulunduğu Birleşik Arap Emirlikleri’ndeki ilk Hindu tapınağının açılış törenine katılmasıdır.[5] Bu özellikleriyle, Modi’nin, Erdoğan, Orban ve Trump gibi popülist sağ liderlere benzer taktikler izlemesi dikkat çekmektedir.
Sonuç
Sonuç olarak, 21. yüzyıl dünya siyasetinin ve küresel ekonominin en önemli aktörlerinden birisi olacak Hindistan, 1,5 milyara yaklaşan devasa nüfusu, yakın gelecekte ABD-Çin ikilisinin ardından küresel liderliğe doğru ilerlemeye başlayacak büyük ve halen gelişmekte olan ekonomisi, bilişim başta olmak üzere bazı sektörlerde yetiştirebildiği kalifiye işgücü, birçok farklı ülkede (ABD, Birleşik Krallık vs.) artan diaspora gücü ve Bağlantısızlar Hareketi geleneğinden türeyen kendisine özgü dış politikası ile, yakın gelecekte ABD-Çin rekabeti ve küresel siyasetin belirleyici unsurlarından/aktörlerinden birisi olacaktır. Hindistan, şimdilik hem Batı (ABD), hem de Doğu ile ilişkilerini iyi tutmaya ve birçok uluslararası kuruluşa üye olmaya gayret ederken, Pakistan ve Çin’le yaşadığı ve güvenlikleşme riskleri de olan siyasal sorunlar, ülkenin önündeki en ciddi meselelerdir. Ülkemizde neredeyse hiç bilinmeyen ve araştırılmayan Hindistan’ı araştırmak ise kuşkusuz gerekli, hatta elzemdir.
Doç. Dr. Ozan ÖRMECİ
DİPNOTLAR
[1] BBC News (2024), “World’s biggest election kicks off as India votes”, 19.04.2024, Erişim Tarihi: 19.04.2024, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/news/live/world-asia-india-68823907.
[2] Ozan Örmeci (2024), “2024 Hindistan Genel Seçimleri”, Uluslararası Politika Akademisi, 22.01.2024, Erişim Tarihi: 19.04.2024, Erişim Adresi: https://politikaakademisi.org/2024/01/22/2024-hindistan-genel-secimleri/.
[3] France24 (2024), “Hindu nationalist Modi eyes third term as India votes in six-week election”, 19.04.2024, Erişim Tarihi: 19.04.2024, Erişim Adresi: https://www.france24.com/en/asia-pacific/20240419-hindu-nationalist-modi-the-favourite-as-india-votes-in-six-week-election.
[4] AlJazeera (2024), “Babri mosque to Ram temple: A timeline from 1528 to 2024”, 22.01.2024, Erişim Tarihi: 19.04.2024, Erişim Adresi: https://www.aljazeera.com/news/2024/1/22/babri-mosque-to-ram-temple-a-timeline-from-1528-to-2024.
[5] VOA (2024), “Indian PM Modi Opens Hindu Temple in UAE Ahead of Elections”, 14.02.2024, Erişim Tarihi: 19.04.2024, Erişim Adresi: https://www.voanews.com/a/indian-pm-modi-opens-hindu-temple-in-uae-ahead-of-elections/7487172.html.
