Giriş
Hint Okyanusu’nda yer alan yüzlerce adadan oluşan küçük bir devlet olan Maldivler Cumhuriyeti, Solomon Adaları[1] ve diğer birçok Asya-Pasifik ve Okyanusya devletine benzer şekilde, son yıllarda Amerika Birleşik Devletleri (kısaca ABD) ile Çin Halk Cumhuriyeti (kısaca Çin) arasında gelişen büyük güç rekabeti nedeniyle[2] giderek önem kazanmış ve bu ülkelerin ekonomik ve siyasal tercihleri ile ülke topraklarında bu iki büyük ülkeden birine askeri tesis ve imkânlar sağlayabilme ihtimali nedeniyle siyaseten önemli hale gelmiştir. Tarihsel olarak Hindistan etkisinin yoğun olduğu Maldivler, bu bağlamda ABD-Çin rekabeti yanında, Çin-Hindistan rekabeti bağlamında da önemli bir devlettir.
Bu yazıda, sonuçları uluslararası basında “Çin yanlılarının zaferi” olarak lanse edilen[3] 2024 Maldivler parlamento seçimleri analiz edilecektir. Bunun için, önce Maldivler hakkında genel bilgiler özetlenecek, daha sonra Maldivler siyasi tarihi açıklanacak ve son olarak da 2024 parlamento seçimleri değerlendirilecektir.
Maldivler Hakkında Bilgiler
Hindistan’ın güneyinde ve Sri Lanka’nın yaklaşık 750 kilometre (435 mil) güneybatısında yer alan Maldivler Cumhuriyeti veya diğer ismiyle Divehi Cumhuriyeti, 1965 yılında bağımsızlığını kazanmış görece genç ve yeni bir devlettir. Güney Asya’da, Hindistan’ın güneyinde, Hint Okyanusu’nda yer alan bir adalar topluluğu olan Maldivler’in hiçbir ülke ile sınırı bulunmamaktadır.[4] Ülkenin denize kıyısı ise 644 kilometredir.[5] Maldivler’in başkenti Male şehri olup, şehrin nüfusu 100.000’in biraz üzerindedir.[6]
Maldivler haritası
Toplam nüfusu 520.000 civarında olan Maldivler[7], halkının neredeyse tamamı (yüzde 97-99) Şâfiî mezhebine mensup Sünni Müslümanlardan oluşan bir İslam ülkesidir.[8] İrili ufaklı 1.200 civarında adadan oluşan -ki bunların 198’inde insan yaşamamaktadır[9]– Maldivler’in yüzölçümü ise 298 kilometrekaredir.[10] Ülkenin nüfusuna etnik açıdan bakıldığında ise; nüfusun büyük çoğunluğunu oluşturan ve ataları Seylan adasından geldiği için Sinhali diye bilinen topluluk dışında -ki Divehiler olarak da belirtilmektedir-, ülke nüfusu Tamiller ve az sayıda Araplardan oluşur.[11]
Maldivler bayrağı
Başkanlık tipi Cumhuriyet rejimiyle yönetilen Maldivler, resmi dinini İslamiyet olarak belirlemiş ve laik olmayan bir devlettir. Bu anlamda, ülkede İslam hukuku ve İngiliz hukukunun karışımından oluşan karma bir hukuk sistemi uygulanmakta olup, gündelik hayat ve ticareti düzenleyen bazı konularda dini (İslami) kurallar ve yasalar uygulanmaktadır.[12] Ülkede resmi dil olan Divehi dışında Arapça, Hintçe, İngilizce gibi diller konuşulmakta olup, ülkenin iklimi ise ekvatoral tipolojiye uygun ve oldukça sıcaktır.[13] Öyle ki, ülkede yaz-kış genelde ortalama sıcaklık 30 derece düzeyindedir.[14]
Maldivler’in en önemli ticaret ortakları[15]
Ekonomik büyüklüğü düşük nüfusuna uygun olarak 6,189 milyar Amerikan doları düzeyinde olan[16] Maldivler’in kişi başına düşen yıllık ekonomik büyüklüğü ise 11.800 dolar civarındadır ki[17], bu da Maldivler’i bir orta gelir ülkesi yapmaktadır. Maldivler’in başlıca ticaret ortakları Tayland, Sri Lanka, Singapur, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Hindistan olup, ülkenin temel ihracat kalemi balık ve balık ürünleri, temel ithalat gereksinimleri ise yakıt, yağlar, makine ve elektronik ürünlerdir.[18] Maldivler’in ihracatta en önemli ortakları Tayland, Birleşik Krallık ve Almanya iken, ithalatta ise Hindistan, BAE, Çin ve Singapur’dur.[19]
Maldivler, uluslararası platformda ise Birleşmiş Milletler (UN) dışında Güney Asya Bölgesel İşbirliği Örgütü (SAARC), G-77, Uluslararası Para Fonu (IMF), Uluslararası Polis Teşkilatı (INTERPOL), Bağlantısızlar Hareketi (NAM), İslam İşbirliği Teşkilatı, Commonwealth (İngiliz Milletler Topluluğu) ve Küçük Ada Devletleri İttifakı (AOSIS) da dahil olmak üzere tam 63 uluslararası teşkilata üye olan saygın bir devlettir.[20]
Maldivler Siyasi Tarihi
TDV İslam Ansiklopedisi’ne göre; isminin muhtemelen Sanskritçe’den geldiği kabul edilen Maldivler, Divehiler olarak bilinen yerli halkın dilinde “Divehi Râjje” diye adlandırılır.[21] Tarihsel olarak daha çok Hindistan etkisinde kalan ve uzun asırlar boyunca Hinduizm ve Budizm’den etkilenen Maldivler, 6. yüzyıldan itibaren ise bölgeye giren Müslüman denizciler ve tüccarlar etkisiyle İslamiyet’ten etkilenmeye başlamış ve 7. yüzyıldan itibaren tamamen bir Müslüman diyarı haline gelmiştir.[22] Özellikle 14. yüzyılda burayı ziyaret eden İbn Battûta’nın tarihsel süreçte Maldivler’deki İslam etkisini incelediği bir eseri de mevcuttur.
Maldivler, 1558-1573 yılları arasında Portekiz işgali altında kalmış, 17. yüzyılda da başta Portekiz olmak üzere çeşitli korsan saldırılarına muhatap olmuş, ancak bu girişimler sonucunda Avrupalı kolonyal güçler ülkeyi kontrol altına almayı başaramamıştır. 18. yüzyılda Hollanda’nın bölge üzerinde hâkimiyet kurma çabaları tam bir sömürge yönetimine dönüşememişse de, Flemenkler, burada hegemonik bir ilişki kurmayı başarmıştır. Ancak İngilizler, 1796’da Hollanda güçlerine üstünlük kurarak Maldivler’i bir “koruma bölgesi” hâline getirmiştir.[23] Bu durum yaklaşık bir asır sonra, 1887’de imzalanan bir anlaşma ile resmiyete de dökülmüştür.[24] Himaye yönetimi devam ederken, 1932’de anayasa kabul edilerek yönetim anayasal monarşiye (Sultanlık) dönüştürülmüş, ancak Cumhuriyetin ilan edildiği 1953 yılına kadar Sultanlık rejimi devam etmiştir.[25]
Muhammed Emin Didi
1953 yılına gelindiğinde ise, Muhammed Emin Didi tarafından Cumhuriyet ilan edilmiştir. Didi, halen bile Maldivler’in ilk Cumhurbaşkanı kabul edilmektedir.[26] Yalnızca birkaç ay iktidarda kalabilen Didi’nin devrilmesinin ardından Maldivler’de 12-13 yıl süreyle yeniden monarşiye (Sultanlık) dönülmüş, 26 Temmuz 1965 tarihinde imzalanan anlaşmayla ise Maldivler nihayet İngiltere’den tam bağımsızlığını ilan etmiştir. 1965’ten sonra, Maldivler, 1968 yılında Sultanlık rejiminden ayrılarak bir Cumhuriyet rejimine dönüştürülmüştür.[27] İngilizler, 1976 yılında Maldivler’deki askeri üslerini terk etmiş ve bu şekilde Maldivler’in tam bağımsızlığı kazanılmıştır.
İbrahim Nasır
Bağımsızlık sonrası ülkenin ilk Cumhurbaşkanı 1968-1978 döneminde görev yapan İbrahim Nasır olurken, 1978-2008 döneminde çok uzun süre Maldivler’in başında Mamun Abdül Gayyum kalmıştır.[28] 2008-2012 döneminde Cumhurbaşkanı olan Muhammed Naşid, 2012-2013 döneminde işbaşında kalan Dr. Muhammed Vahid Hasan, 2013-2018 döneminde Cumhurbaşkanı olan Abdulla Yameen ve 2018-2023 döneminde iktidar olan İbrahim Muhammed Salih’in ardından ise, şimdilik Cumhurbaşkanı Muhammed Muizzu seçilmiştir.[29]
Mamun Abdül Gayyum
2008 yılında ilan edilen yeni Maldivler anayasasına göre, Başkanlık sisteminin uygulandığı ülkede, yürütme erki, doğrudan halk oyuyla ve en az yüzde 50+1 destekle seçilen Cumhurbaşkanı ve onunla birlikte seçilen Başkan Yardımcısı’na aittir.[30] Maldivler’de bir Cumhurbaşkanı en fazla 5 yıl ve iki dönem seçilebilir. Bu anlamda, bir Cumhurbaşkanı’nın görev süresi 10 yılla sınırlıdır. Ülkede yasamadan sorumlu kurum ise tek kamaralı Halk Meclisi’dir (People’s Majlis). 21 idari bölgeden oluşan Maldivler, 2008 anayasası gereği bir İslam ülkesidir. Maldivler’de demokrasinin tam anlamıyla işlemeye başlaması ise 2008 anayasaı sonrasında olmuştur.
Ülkede 2023 yılında yapılan son Başkanlık seçimlerini, Hindistan’a yakın önceki Cumhurbaşkanı İbrahim Muhammed Salih ile yarışan ve ikinci turda yüzde 54,04 oy alarak kazanan muhalefet adayı ve Male Belediye Başkanı Muhammed Muizzu kazanmıştır.[31] Seçim sonrasında Cumhurbaşkanı Yardımcısı Hussain Mohamed Latheef olurken, Cumhurbaşkanı Muizzu, yeni kabinede 22 Bakan ve toplam 72 Bakan Yardımcısı atamıştır.[32] İngiltere eğitimli ve Yapı Mühendisliği alanında doktora derecesi sahibi bir siyasetçi olan Muizzu, ülkeyi Hindistan etkisinden çıkarıp Çin etkisine sokmakla eleştirilmekte[33] ve bu nedenle bu ülkedeki gelişmeler bu iki ülke ve Çin’in rakibi ABD tarafından dikkatle takip edilmektedir. Her ne kadar Muizzu’nun Çin yanlısı ve Hindistan karşıtı tavrı önceki Cumhurbaşkanlarına kıyasla daha belirgin olsa da -ki bu sürece “Önce Hindistan” (India First) politikasının sonlandırılması denmektedir[34]-, aslında Maldivler’in Çin’in Kuşak Yol Projesi’ne katılması 2013 yılındadır.[35] Dahası, son yıllarda Hindistan ile Maldivler arasında özellikle turizm sektöründe çeşitli sorunlar yaşanmaktadır. Öyle ki, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Maldivler’e çok sayıda turist gönderen ülkesi Hindistan’da kendi toprakları olan Lakşadvip Adaları’nda tatili teşvik etmekte[36], bu da bir turizm ülkesi olan Maldivler’de tepki çekmektedir. Ayrıca, Muizzu, ülkesinde bulunan Hindistan askeri güçlerinin de (85 kadar) topraklarından çıkmasını talep etmektedir.[37] Bununla da yetinmeyen Muizzu, önceden ABD ve Hindistan güçlerince eğitilen Maldivler Ordusu’nun Çin Halk Kurtuluş Ordusu tarafından eğitilmesi için 2024 yılı Mart ayında bir anlaşmaya imza atmıştır.[38]
2024 Maldivler Parlamento Seçimleri
6 farklı siyasi parti ve bağımsız adaylardan oluşan toplam 368 adayın Halk Meclisi’nin 93 milletvekilliğini elde etmek için yarıştıkları parlamento seçimlerinde oy kullanabilecek seçmen sayısı ise 284.000 olarak açıklanmıştır.[39] Seçimler, demokratik bir ortamda ve olaysız gerçekleştirilmiştir. Seçimlere katılım oranı ise resmi makamlarca yüzde 73 olarak açıklanmıştır.[40]
Cumhurbaşkanı Muizzu ve eşi[41]
Seçimlerin ardından, henüz kesinleşmeyen sonuçlara göre, 2024 Maldivler parlamento seçimleri, İslami çizgide siyaset yapan Cumhurbaşkanı Muizzu’nun partisi Halkın Ulusal Kongresi’nin (PNC) açık zaferiyle sonuçlanmıştır. PNC, 93 meclis koltuğundan 66’sını kazanmayı garanti ederken, bu sayının kesin sonuçların açıklanmasının ardından daha da artması ve 70’i bulması beklenmektedir.[42] Kesin sonuçları beklemeden zaferini ilan eden Cumhurbaşkanı Muizzu, bu şekilde Hindistan yanlısı merkez sağ Maldivler Demokratik Partisi-MDP’ye 2019 parlamento seçimlerinde kazandığı büyük zafer sonrasında, 2023 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ardından bir önemli yenilgi daha yaşatmıştır.[43] Nitekim Abdulla Shahid liderliğindeki MDP, bu seçimlerde ancak 15 kadar vekil çıkarabilmiş ve büyük hezimete uğramıştır.[44] Oysa 2019 yılı parlamento seçimlerinde MDP’nin vekil sayısı 65’ti.
Seçim sonuçlarını değerlendiren Batı Avustralya Üniversitesi öğretim üyesi Azim Zahir ise, Cumhurbaşkanı Muizzu’nun artık Cumhurbaşkanlığı (yürütme) dışında parlamento yani yasamaya da hâkim olduğunu ve istediği herşeyi yapmaya muktedir hale geldiğini belirtmiştir.[45]
Sonuç
Sonuç olarak, 2024 Maldivler parlamento seçimleri, ABD-Çin ve Çin-Hindistan rekabeti bağlamında manidar bir siyasal süreç olup, bu süreçten Çin yanlısı Cumhurbaşkanı Muhammed Muizzu üstünlükle ayrılmış ve ülkedeki siyasi hâkimiyetini perçinlemiştir.
Kapak fotoğrafı: Maldivler Cumhurbaşkanı Muhammed Muizzu[46]
Doç. Dr. Ozan ÖRMECİ
DİPNOTLAR
[1] Bakınız; Ozan Örmeci (2024), “2024 Solomon Adaları Genel Seçimleri”, Uluslararası Politika Akademisi, 17.04.2024, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://politikaakademisi.org/2024/04/17/2024-solomon-adalari-genel-secimleri/. Henüz seçimlerin sonuçları net olarak belli olmamıştır ama Çin yanlısı Başbakan Manasseh Sogavare, milletvekili olarak seçilmeyi garantilemiştir. Bakınız; The Guardian (2024), “Solomon Islands election: PM Sogavare retains seat as count continues”, 20.04.2024, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.theguardian.com/world/2024/apr/20/solomon-islands-election-pm-sogavare-retains-seat-as-count-continues.
[2] Bu konuda tüm literatürü özetleyen önemli bir çalışma için, bakınız; Ozan Örmeci & Sina Kısacık & Gamze Helvacıköylü (2023), “21. Yüzyıla Damgasını Vuracak Büyük Güç Rekabeti: ABD-Çin İlişkileri”, içinde Küresel Aktörler ve Büyük Güç Rekabeti (editörler: Hasret Çomak & Burak Şakir Şeker & Huriye Yıldırım Çınar), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, ss. 425-471, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.academia.edu/107241584/_%C3%96rmeci_Ozan_and_K%C4%B1sac%C4%B1k_Sina_and_Helvac%C4%B1k%C3%B6yl%C3%BC_Gamze_2023_21_Y%C3%BCzy%C4%B1la_Damgas%C4%B1n%C4%B1_Vuracak_B%C3%BCy%C3%BCk_G%C3%BC%C3%A7_Rekabeti_ABD_%C3%87in_%C4%B0li%C5%9Fkileri_i%C3%A7inde_K%C3%BCresel_Akt%C3%B6rler_ve_B%C3%BCy%C3%BCk_G%C3%BC%C3%A7_Rekabeti_edit%C3%B6rler_Hasret_%C3%87omak_and_Burak_%C5%9Eakir_%C5%9Eeker_and_Huriye_Y%C4%B1ld%C4%B1r%C4%B1m_%C3%87%C4%B1nar_Ankara_Nobel_Akademik_Yay%C4%B1nc%C4%B1l%C4%B1k_ss_425_471.
[3] Anbarasan Ethirajan (2024), “Maldives: Pro-China party led by Muizzu wins by landslide”, BBC News, 22.04.2024, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/news/world-asia-68852720.
[4] İnsamer, “Maldivler”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.insamer.com/tr/ulke-profili-maldivler/.
[5] World Factbook, “Maldives”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/maldives/#people-and-society.
[6] Worldometer, “Maldives Population”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.worldometers.info/world-population/maldives-population/.
[7] World Factbook, “Maldives”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/maldives/#people-and-society.
[8] TDV İslam Ansiklopedisi, “Maldivler”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/maldivler.
[9] U.S. Department of State (1996), “Background Notes: Maldives, June 1996”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://1997-2001.state.gov/background_notes/maldives_0696_bgn.html#:~:text=Although%20governed%20as%20an%20independent,which%20the%20sultanate%20was%20reimposed.
[10] TDV İslam Ansiklopedisi, “Maldivler”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/maldivler.
[11] TDV İslam Ansiklopedisi, “Maldivler”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/maldivler.
[12] İnsamer, “Maldivler”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.insamer.com/tr/ulke-profili-maldivler/.
[13] World Factbook, “Maldives”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/maldives/#people-and-society.
[14] TDV İslam Ansiklopedisi, “Maldivler”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/maldivler.
[15] Britannica, “Maldives”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.britannica.com/place/Maldives.
[16] Worldometer, “Maldives GDP”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.worldometers.info/gdp/maldives-gdp/.
[17] The World Bank, “GDP per capita (current US$) – Maldives”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.CD?locations=MV.
[18] Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, “Maldivler’in Ekonomisi”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.mfa.gov.tr/maldivler-ekonomisi.tr.mfa.
[19] Britannica, “Maldives”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.britannica.com/place/Maldives.
[20] Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, “Ülke Künyesi: Maldivler Cumhuriyeti”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.mfa.gov.tr/maldivler-kunyesi.tr.mfa.
[21] TDV İslam Ansiklopedisi, “Maldivler”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/maldivler.
[22] TDV İslam Ansiklopedisi, “Maldivler”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/maldivler.
[23] İnsamer, “Maldivler”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.insamer.com/tr/ulke-profili-maldivler/.
[24] Britannica, “Maldives”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.britannica.com/place/Maldives.
[25] TDV İslam Ansiklopedisi, “Maldivler”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/maldivler.
[26] The President’s Office – Republic of Maldives, “Former Presidents”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://presidency.gov.mv/PO/FormerPresidents/10.
[27] Britannica, “Maldives”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.britannica.com/place/Maldives.
[28] The President’s Office – Republic of Maldives, “Former Presidents”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://presidency.gov.mv/PO/FormerPresidents/10.
[29] The President’s Office – Republic of Maldives, “Former Presidents”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://presidency.gov.mv/PO/FormerPresidents/10.
[30] Britannica, “Maldives”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.britannica.com/place/Maldives.
[31] Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, “Maldivler’in Siyasi Görünümü”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.mfa.gov.tr/maldivler-siyasi-gorunumu.tr.mfa.
[32] Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, “Maldivler’in Siyasi Görünümü”, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.mfa.gov.tr/maldivler-siyasi-gorunumu.tr.mfa.
[33] The Guardian (2023), “Pro-China candidate Mohamed Muizzu wins Maldives presidency, upending relationship with India”, 30.09.2023, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://web.archive.org/web/20231012114035/https://www.theguardian.com/world/2023/oct/01/pro-china-candidate-mohamed-muizzu-wins-maldives-presidency-upending-relationship-with-india.
[34] Anbarasan Ethirajan (2024), “Maldives: Pro-China party led by Muizzu wins by landslide”, BBC News, 22.04.2024, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/news/world-asia-68852720.
[35] AlJazeera (2024), “Maldives votes in parliamentary elections amid India-China rivalry”, 21.04.2024, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.aljazeera.com/news/2024/4/21/maldives-votes-in-parliamentary-elections-amid-india-china-rivalry.
[36] AlJazeera (2024), “Maldives votes in parliamentary elections amid India-China rivalry”, 21.04.2024, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.aljazeera.com/news/2024/4/21/maldives-votes-in-parliamentary-elections-amid-india-china-rivalry.
[37] Anbarasan Ethirajan (2023), “Mohamed Muizzu: The Maldives’ new president wants India out”, BBC News, 22.10.2023, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://web.archive.org/web/20231031142117/https://www.bbc.com/news/world-asia-67166425.
[38] Anbarasan Ethirajan (2024), “Maldives: Pro-China party led by Muizzu wins by landslide”, BBC News, 22.04.2024, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/news/world-asia-68852720.
[39] AlJazeera (2024), “Maldives votes in parliamentary elections amid India-China rivalry”, 21.04.2024, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.aljazeera.com/news/2024/4/21/maldives-votes-in-parliamentary-elections-amid-india-china-rivalry.
[40] Anbarasan Ethirajan (2024), “Maldives: Pro-China party led by Muizzu wins by landslide”, BBC News, 22.04.2024, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/news/world-asia-68852720.
[41] Anbarasan Ethirajan (2024), “Maldives: Pro-China party led by Muizzu wins by landslide”, BBC News, 22.04.2024, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/news/world-asia-68852720.
[42] TRT Haber (2024), “Maldivler’de parlamento seçimlerinin galibi Devlet Başkanı Muizzu’nun partisi oldu”, 21.04.2024, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.trthaber.com/haber/dunya/maldivlerde-parlamento-secimlerinin-galibi-devlet-baskani-muizzunun-partisi-oldu-852356.html.
[43] TRT Haber (2024), “Maldivler’de parlamento seçimlerinin galibi Devlet Başkanı Muizzu’nun partisi oldu”, 21.04.2024, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.trthaber.com/haber/dunya/maldivlerde-parlamento-secimlerinin-galibi-devlet-baskani-muizzunun-partisi-oldu-852356.html.
[44] Anbarasan Ethirajan (2024), “Maldives: Pro-China party led by Muizzu wins by landslide”, BBC News, 22.04.2024, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/news/world-asia-68852720.
[45] Anbarasan Ethirajan (2024), “Maldives: Pro-China party led by Muizzu wins by landslide”, BBC News, 22.04.2024, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/news/world-asia-68852720.
[46] Euronews (2024), “Maldivler’den Hindistan’a: ‘Askerlerini 15 Mart’a kadar geri çek’”, 14.01.2024, Erişim Tarihi: 22.04.2024, Erişim Adresi: https://tr.euronews.com/2024/01/14/maldivlerden-hindistana-askerlerini-15-marta-kadar-geri-cek.
