Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Ankara’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğindeki Türk heyeti ile 19 Kasım 2025 tarihinde Rusya-Ukrayna Savaşı’nın sona erdirilmesi hususunda görüşmek için bir araya geldi. Zelenskiy, bu yıl içerisinde üçüncü kez Türkiye’yi ziyaret etmiştir. 18 Şubat 2025 tarihindeki ziyaretindeki “güvenlik garantileri” ve Ukrayna’nın yeniden inşası konuları ele alınmış ve bu ziyaret sırasında, Zelenskiy, Türkiye’yi barış sürecinde stratejik bir ortak olarak gördüğünü ifade etmiştir.
Zelenskiy, Mayıs 2025’te Türkiye’ye bir kez daha gelerek Rusya ile olası barış görüşmeleri için hazırlık yapsa da, Rus lider Vladimir Putin ile görüşme imkânı olmamış ve Kremlin, Putin’in gelmeyeceğini dile getirmişti. Zelenskiy’nin “Türkiye’de bekleyeceğim/gelirse Putin’le görüşürüm” mesajı ise, medyada, diplomasinin son şansı/denemesi şeklinde yorumlanmıştır. Zelenskiy, İstanbul’a gelen Rus Bakanlar, gizli servis ve istihbarat birimleri ile görüşmelerini gerçekleştirmiş, yine de bu görüşme ciddi diplomatik niyet taşıdığını ortaya koymuştur. Türkiye ise, görüşmelerin ev sahibi olarak arabulucuk noktasında öne çıkan bir ülke olmuştur.
Zelenskiy’nin Türkiye’ye yönelik bu üçüncü ziyaretinde ise, barış masası konusuna özellikle vurgu yapıldı ve “adil barış” için Türkiye’nin arabulucu rolünün sürdürülmesi istendi. Ziyaretin bir parçası olarak, Rusya-Ukrayna barış sürecinde Türkiye’nin arabuluculuğu ve garantörlük rolleri üzerinde de duruldu.
Rusya-Ukrayna Savaşı’nda, genelde Türkiye’nin “aktif tarafsızlık” politikası ve arabuluculuk rolü vurgulanmaktadır. Özellikle, hem Batı, hem de Rusya ile kurduğu diplomatik kanallar nedeniyle, Ankara, Zelenski tarafından “stratejik arabulucu/garantör adayı” olarak sunulmaktadır. Türkiye’nin ev sahibi olması, güvenilir taraf arabuluculuğu ve farklı aktörlerle iletişim kanallarının bulunması öne çıkan başlıklar arasında yer almaktadır. Uzmanlar, bunun kısa vadede görüşmeleri yeniden başlatmak için önemli olduğunu, ancak kalıcı bir anlaşma için tek başına yeterli olmayacağını dile getirmektedir.
ABD/Avrupa tarafından gelen geri dönüşler ise, güvenlik-garantileri meselesinin Türkiye’nin arabuluculuğunun başarısını doğrudan etkileyebileceğini ifade etmektedir. Ankara, Rusya ile Ukrayna arasında birçok görüşmeye ev sahipliği yapmaya devam etmekte ve Slav kardeşleri barıştırmak için büyük çaba sarf etmektedir. 19 Kasım’da Zelenskiy ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan arasında yapılan görüşmede de en çok üzerinde durulan husus, İstanbul sürecinin ve Türkiye arabuluculuğunun sürdürülmesi konusu olmuştur. Erdoğan ve Zelenskiy, İstanbul’daki müzakere sürecinin yeniden canlandırılması için atılabilecek adımları ele almışlardır. Rusya ile esir takası konusu da bu bağlamda iki lider arasında ele alınmaktadır.
Zelenskiy’nin Rusya ile müzakere konusunda Avrupa başkentlerine değil de Ankara’ya gelmesi dikkat çekmektedir. Hem ülke çapındaki yolsuzluk, hem de sahadaki Ukrayna Ordusu’nun büyük kayıpları, aslında genç yaşta çok zor bir görev üstlenen Zelenskiy’nin liderlik imajını olumsuz yönde etkilemektedir. Zelenskiy’nin görüşme sırasında İstanbul sürecini yeniden gündeme getirmesi öne çıkan başlıklar arasında yer almaktadır. Nitekim bizce de Kiev için tek çıkış yolu Ankara gibi gözüküyor. Kiev, Ankara’dan güvenlik garantileri beklerken, Washington ile Moskova arasındaki gizli planı da bozmaya çalışmaktadır. Zelenskiy, tüm tarafların artık bölgede barışın bir an önce sağlanmasını istemesinden güç almaktadır. Gerek İstanbul süreci çerçevesinde, gerekse de bundan bağımsız olarak, Türkiye, bugüne kadar uluslararası krizlere yönelik olarak yaptığı katkılar ve bölgedeki ağırlığı dolayısıyla şüphesiz barış sürecinin bir parçası olmaktadır. Ancak bu soruna daimi bir çözüm bulmak için taraflar arasında barışın inşa edilmesi hususunda daha kapsamlı içerikte bir barış planı tasarlanmalı ve bunun için de gerek Rusya ile, gerekse de ABD ile görüşülmesi gerekmektedir.
Ankara, savaş sonrasında Ukrayna’nın yeniden inşasında gerekli desteği göstereceklerini dile getirmiş ve Türk müteahhitlerinin zarar gören Ukrayna şehirlerinin yeniden inşasında yer almaya hazır olduklarını belirtmiştir. Dolayısıyla, barışın tesisinden sonra Türkiye-Ukrayna münasebetleri, kaldığı yerden güçlenerek devam edecektir.Bu anlamda, Zelenskiy’nin ziyareti, iki ülke arasındaki iş birliğinin daha da güçlendirilmesi adına önemli bir görüşmedir. Türkiye ile Ukrayna arasında 10 milyar dolarlık ticaret hedefi korunurken, savaş sonrası dönemde Türkiye’nin Ukrayna’ya ihracatının arttığı ön plana çıkmaktadır. Ancak barış görüşmeleri bir süredir donmuş durumda dırve bu durum esirler ile insani koşullar açısından kritik önem taşımaktadır.
Son olarak, Türkiye, savaşın başından bu yana hem Ukrayna, hem de Rusya ile yürüttüğü arabuluculukta önemli roller üstlenen bir ülkedir. Hatırlanacak olursa, İstanbul’da yapılan son üç tur görüşmede, esir değişimleri, Türkiye’nin diplomatik çabaları sayesinde gerçekleşmiştir. Rusya-Ukrayna çatışmasının “yıpratma savaşlarına” döndüğünü kaydeden Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ise, “Bu tabii şu anda iki taraf için daha da yıpratıcı hale geldi, önümüz kış. Artık bizim gördüğümüz, aslında ateşkes için bütün şartlar ortadadır” şeklinde bir değerlendirme yaptı. Bu kapsamda, Zelenskiy’nin Ankara hamlesi, ABD’nin kendisinden bağımsız girişimleri nedeniyle kendi geleceği konusunda inisiyatifi elinden tamamen kaybetmek istemeyen Kiev yönetiminin çabaları olarak okunmalıdır.
Dr. Seda Gözde TOKATLI
