Geçtiğimiz yıl bu dönemde Fransız Sosyalist Partisi (PS) Cumhurbaşkanı adayı olarak Cumhurbaşkanlığını ikinci turda % 51,7 oyla kazanan François Hollande, her nedense Türkiye’de hakkında en az yazılıp-çizilen siyasal liderlerden birisidir. Son yıllarda Türkiye ile Fransa arasındaki ilişkilerin çeşitli sebeplerle bozulması ve gerilemesi bunda etkiliyse de, Sarkozy dönemine kıyasla Hollande iktidarına Türkiye basınının bu derece ilgisiz olması düşündürücüdür. Bunu daha çok Hollande’ın sosyalizmi çağrıştıran bazı siyasal ve sosyal uygulamalarının, Türkiye’de basını kontrol eden büyük sermaye çevrelerinde yarattığı rahatsızlıkla açıklamak mümkündür. Bu yazıda önümüzdeki dönemde ülkemize bir gezi yapması da planlanan ve Türkiye kamuoyunda çok az tanınan François Hollande hakkında bazı bilgileri paylaşacak ve Hollande iktidarının bir yıllık performansını değerlendirmeye çalışacağım.
François Hollande
1954 Rouen doğumlu Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande, yüzyıllar öncesinde Hollanda’dan Fransa’ya kaçmış Kalvinist kökenli ancak sonradan Katolikleşmiş orta sınıf bir ailenin oğlu olarak dünyaya gelmiştir.[1] Katolik olmasına ve bir Katolik Okulu’nda eğitim almasına karşın ilerleyen yıllarda Hollande inanç açısından agnostik olduğunu açıklamış, ancak tüm inançlara saygı duyduğunu da belirtmiştir. Annesi sol görüşlü bir sosyal yardım uzmanı, babası sağ görüşlü bir doktor olan Hollande, önce Saint Jean-Baptiste de la Salle Özel Katolik Okulu’nda yatılı olarak öğrenime başlamış, daha sonra Fransa’nın en ünlü işletme okullarından HEC Paris’te (Hautes Etudes Commerciales de Paris) okumuş ve son olarak Ecole Nationale D’Administration’da siyasal bilimler alanında yüksek lisans yapmıştır.[2] Hollande gençlik yıllarında ileride eşi olacak ve Fransız sol hareketinde önemli yerlere gelecek Ségolène Royale ile de tanışmıştır. 1974 yazında henüz üniversite öğrencisiyken bir müddet ABD’de yaşayan Hollande, üniversite eğitimi sonrasında Fransa Denetleme Mahkemesi’nde kurul üyesi olarak çalışmaya başlamıştır.[3] Fransa’da 68 kuşağının etkisiyle üniversitelerde sol düşünce ve kültürün çok hakim olduğu bir dönemde öğrenci olan Hollande, bu nedenle gençlik yıllarından itibaren sosyalizme ilgi duymuş ve ilk siyasi çalışmasını 1974 yılında PS Cumhurbaşkanı adayı François Mitterrand’ın kampanyasında gönüllü olarak yapmıştır. 1979 yılında Sosyalist Parti’ye üye olan Hollande, kısa süre içerisinde Mitterrand’ın danışmanlarından Jacques Attali tarafından fark edilmiş ve 1981 yılında Attali Hollande’ın daha sonra geleceğin Fransa Cumhurbaşkanı olacak Jacques Chirac’a karşı Fransa Ulusal Meclisi seçimlerine katılmasını sağlamıştır.[4] Hollande ilk turda seçimleri Chirac’a karşı kaybetmesine rağmen adını duyurmuş, dahası seçim sonrasında yeni seçilen Cumhurbaşkanı Mitterrand’ın özel danışmanı olmuştur. 1983’te Ussel Belediye Meclisi üyesi olan Hollande, 1988’de Corrèze’den Ulusal Meclis’e girmeyi başarmıştır. 1993 seçimlerinde ise seçimi kaybederek Meclis dışı kalmıştır.
1995 yılında Sosyalist Parti’nin başında geçen Lionel Jospin’in görevlendirmesiyle PS basın sözcüsü olan Hollande, 1997 yılında tekrar Corrèze’den aday olup bu kez başarılı bir şekilde Meclis’e girdi. Aynı yıl Jospin Fransa Başbakanı, Hollande ise 11 görevde kalacağı makam olan Sosyalist Parti Genel Sekreteri oldu. Sosyalist Parti’nin Fransız hükümetindeki güçlü konumundan dolayı Hollande Fransız basınında “Başbakan Yardımcısı” olarak anılmaya başlandı. Hollande daha sonra 2001’de Tulle Belediye Başkanı oldu ve 7 yıl boyunca bu görevde kaldı. Jospin’in 2002 Cumhurbaşkanlığı seçimlerini kaybederek geri plana çekilmesi sonrasında partinin en önde gelen isimlerinden biri haline gelen Hollande, yine de 2007 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde parti içi rekabette karısı Ségolène Royale’e geçildi ancak karısı da yarışı Nicolas Sarkozy karşısında kaybetmekten kurtulamadı.[5] Daha önemlisi karısı ve dört çocuğunun annesi olan Royale’den seçimlerden bir ay sonra boşandı ve Paris Match’ta çalışan bir Fransız gazeteci olan Valérie Trierweiler ile yaşamaya başladığını duyurdu. Hollande’ın büyük çıkışı elbette 2012 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde oldu. Favori adaylardan Dominique Strauss-Kahn’ın tutuklanmasının ardından parti içerisinde adaylık yolu açılan Hollande, seçimler öncesinde tartışma programlarında gösterdiği üstün performans ve olağanüstü karizmatik özelliklerini öne çıkaran liderlerden farklı olarak sıradan insan imajı ve halka yakın tavırlarıyla Fransa’da Sarkozy muhalifi tüm çevrelerin desteğini sağladı ve seçimlerin 2. turunda önemli bir zafer elde ederek Fransa’nın 24. Cumhurbaşkanı oldu.[6] Ekonomi ve siyaset alanında birçok kitap sahibi[7], mürekkep yalamış bir isim olan Hollande’ın birinci yılı dolarken neler yaptığına da göz atalım.
Hollande iktidarının birinci yılı dolarken durumun kendisi açısından pek parlak olmadığını söylemek sanırım haksızlık olmaz. Zira Hollande Avrupa’da solun geleceğiyle ilgili büyük bir belirsizliğin hakim olduğu kötü bir dönemde iktidara geldiği için birçok sol parti ve lider gibi bocalamakta. Hollande geçmişte François Mitterrand döneminde PS’nin rahatlıkla kullandığı sosyalist söylem ve politikaları ve iddiaları hedefleri (changer la vie) kullanmakta ısrarcı gözükmüyor, ancak ikinci yol olarak kabul edilen ve daha çok Avrupa’da sağ partilerin benimsediği Thatcherizm ve neo-liberal varyantlarına da mesafeli durmaya devam ediyor.[8] Bu aslında sosyal demokrat bir partinin tam da ihtiyacı olan Anthony Giddens’in deyimiyle bir “üçüncü yol” çizgisi haline gelebilir. Ancak Avrupa solunun son dönemde bir ideolojik kitab-ı mukaddesi olmadığı ve politikalar netleştirilemediği için seçmene sunulan kararsız fotoğraf, oy oranlarının düşmesine neden oluyor. Hollande’ın oy oranları son anketlere göre hızla yükselen aşırı sağcı Marine Le Pen’in dört puan aşağısında ve gerilemekte.[9] Zira aşırı sağın argümanları çok rahatsız edici olmasına karşın son derece net ve tutarlı. Seçmenler de kararsız ama demokratik sol karşısında kararlı ama faşizan sağa kolaylıkla yönelebiliyor. Dahası eski Cumhurbaşkanı Sarkozy’i özleyenler Fransa’daki hala en büyük grubu oluşturuyor.[10] Bu da Jean-François Copé liderliğindeki UMP’nin Copé ya da Sarkozy ile bir dahaki seçimde yeniden iddialı olabileceğini gösteriyor.
Seçildikten sonra ilk iş olarak Jean-Marc Ayrault’yu Başbakanlığa atayan Hollande, ilk yurtdışı gezisini yaptığı Almanya’ya giderken uçağına yıldırım düşmesi nedeniyle korkulu anlar yaşamıştı.[11] Hollande’ın ilk somut icraatı solun halkla bütünleşmesini sağlamak amacıyla Cumhurbaşkanı, Başbakan ve kabine üyelerinin maaşını % 30 oranında kesmek olmuştu.[12] Ancak bu popülist jeste karşın Hollande’ın en çok başını ağrıtan konu yine ekonomi oldu. Geçtiğimiz günlerde açıklanan rakamlar Fransa’da işsizliğin Ocak 1996’dan beri rekor seviyeye (% 11,5) ulaştığını gösteriyor.[13] Ülkedeki ekonomik sorunlar Hollande’ın popülaritesinin hızlı düşüşündeki en önemli etken olarak gözüküyor.
Kaynak: http://www.tradingeconomics.com/france/unemployment-rate.
Hollande’ın bir yıllık iktidarında işsizlik kadar önemli bir diğer ekonomik sorun da bütçe açığı oldu. Hollande bu sorunu aşabilmek için düzenli vergilendirme politikası uygulamalarına yönelerek yeni bir varlık vergisi yasalaştırınca, yüksek geliri nedeniyle daha yüksek vergi vermek zorunda kalacak olan Gérard Dépardieu ve Catherine Deneuve gibi bazı ünlülerin ve zenginlerin tepkisini çekti. Hatta Dépardieu bu sebeple ülkeden ayrılarak Rusya vatandaşlığına geçti.[14] 1 milyon euronun üzerinde kazananlardan % 75 civarında hayli yüksek bir vergi almayı gören bu yeni varlık vergisi (ISF – Impôt de Solidarité sur la Fortune), Hollande’a göre daha da genişletilebilirse Fransa 2017 yılında bütçe açığı vermekten kurtulabilecektir.[15] Bu nedenle Hollande bu vergileri ateşli bir şekilde savunmaktadır.[16] Ayrıca Fransızların ünlü otomotiv firması Peugeot-Citroën bu vergilendirme sistemini protesto ederek Paris’teki fabrikasını kapatacağını duyurmuştur. Bu nedenle halka benzerliği ve Sarkozy gibi aşırılıkları olmaması sebebiyle “Bay Normal (Monsieur Normal)” olarak nitelendirilen Hollande, son dönemde “Bay Zayıf (Monsieur Faible)” şeklinde adlandırılmaya başlanmıştır.[17]
Hollande döneminin ikinci önemli gelişmesi dış politikada yaşanmıştır. NATO’nun askeri kanadına geri dönmek için büyük çaba harcayan Sarkozy kadar iyi bir Atlantikçi olmadığı gözlemlenen Hollande, önce Fransız askerlerinin Afganistan’dan geri çekilmesini sağlamış, daha sonra Mali’de İslamcı militanların ülkeyi ele geçirmesini önlemek için askeri müdahalede bulunmuştur. 12 Ocak’ta başlatılan “Serval Operasyonu”, Mali halkından büyük ölçüde destek görmüş ve başarıyla sonuçlandırılmıştır. Ancak solcu Hollande’ın imajını bu askeri müdahale bile sağ seçmen gözünde yeterince muteber bir konuma getirememiştir.
Kaynak: http://t24.com.tr/haber/x-soruda-mali-krizi/223266.
Hollande döneminin en çok dikkat çeken ve medyada en yoğun yer alan konularından birisi de eşcinsel evliliğe ve eşcinsel ebeveynlerin evlat edinmesine yönelik yasa çıkarması olmuştur.[18] Olay bazı kesimlerde mutluluk yaratırken, yasayı protesto için Fransa’da sokağa çıkıp gösteri yapan çok sayıda vatandaş da dikkat çekmiştir. Hollande ayrıca Sarkozy döneminde 65’e çıkarılan emeklilik yaşını 60’a düşüreceğini vaat etmiştir. Hollande’ın başını son dönemde en çok ağrıtan konu ise, önceki Maliye (Bütçe) Bakanı Jérôme Cahuzac’ın vergilendirmeden kaçmak amacıyla milyon dolarlık servetini İsviçre’de gizli bir kasada sakladığını itiraf etmesi olmuştur.[19] Hollande ayrıca yenilenebilir enerjiyi yaygınlaştırmak için, elektrik üretiminde kullanılan nükleer enerji payını % 75’ten % 50’ye düşürmeyi planladığını açıklamıştır. Le Nouvel Observateur dergisi yakın tarihte Hollande’ın verdiği 60 sözün 1 yıllık iktidarı içerisinde ne ölçüde başarıldığını inceleyen bir dosya yayınlamıştır.[20] Ayrıntılı bilgilere buradan da ulaşılabilir.
François Hollande’ın anketlerde şu an için oldukça düştüğü gözlemlenen popülaritesi, bir ekonomik toparlanma yaşanması halinde kısa sürede düzelebilecektir. Hollande’ın Türkiye açısından önemi ise 2015 yılına doğru gidilirken Ermeni iddiaları karşısında göstereceği tavır ve Türkiye’nin Avrupa Birliği üyeliği yolunda izleyeceği politikalardır.
Dr. Ozan ÖRMECİ
[1] “François Hollande”, Vikipedi, Erişim Tarihi: 02.05.2013, Erişim Adresi: http://tr.wikipedia.org/wiki/Fran%C3%A7ois_Hollande.
[2] “François Hollande”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 02.05.2013, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Fran%C3%A7ois_Hollande.
[3] “François Hollande”, Vikipedi, Erişim Tarihi: 02.05.2013, Erişim Adresi: http://tr.wikipedia.org/wiki/Fran%C3%A7ois_Hollande.
[4] “François Hollande”, Vikipedi, Erişim Tarihi: 02.05.2013, Erişim Adresi: http://tr.wikipedia.org/wiki/Fran%C3%A7ois_Hollande.
[5] “François Hollande”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 02.05.2013, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Fran%C3%A7ois_Hollande.
[6] “François Hollande Biography”, Biography.com, Erişim Tarihi: 02.05.2013, Erişim Adresi: http://www.biography.com/people/fran%C3%A7ois-hollande-20849813.
[7] Bazı kitaplarına şuradan bakılabilir; http://www.amazon.co.uk/s/ref=ntt_athr_dp_sr_1/275-9386710-9752958?_encoding=UTF8&field-author=Fran%C3%A7ois%20Hollande&search-alias=books-uk&sort=relevancerank.
[8] “What Now For François Hollande?”, Le Monde Diplomatique, Erişim Tarihi: 01.05.2013, Erişim Adresi: http://mondediplo.com/openpage/what-now-for-francois-hollande.
[9] “François Hollande ‘would lose to Marine Le Pen tomorrow’”, The Telegraph, Erişim Tarihi: 01.05.2013, Erişim Adresi: http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/francois-hollande/10030885/Francois-Hollande-would-lose-to-Marine-Le-Pen-tomorrow.html.
[10] “Fransızların Sarkozy Özlemi Artıyor”, Haberler.com, Erişim Tarihi: 02.05.2013, Erişim Adresi: http://www.haberler.com/fransizlarin-sarkozy-ozlemi-artiyor-4577039-haberi/.
[11] “Hollande’s plane hit by lightning, reports say”, BBC News, Erişim Tarihi: 01.05.2013, Erişim Adresi: http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-18074342.
[12] “François Hollande”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 02.05.2013, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Fran%C3%A7ois_Hollande.
[13] “Fransa’da Ekonomik Sıkıntılar 1 Mayıs’a Gölge Düşürdü”, Haberler.com, Erişim Tarihi: 02.05.2013, Erişim Adresi: http://www.haberler.com/fransa-da-ekonomik-sikintilar-1-mayis-a-golge-4581703-haberi/.
[14] “Gerard Depardieu resmen Rus Vatandaşı”, CNN Türk, Erişim Tarihi: 02.05.2013, Erişim Adresi: http://www.cnnturk.com/2013/yasam/02/23/gerard.depardieu.resmen.rus.vatandasi/697670.0/index.html.
[15] “François Hollande”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 02.05.2013, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Fran%C3%A7ois_Hollande.
[16] “Francois Hollande defends 75 per cent tax rate”, The Telegraph, Erişim Tarihi: 02.05.2013, Erişim Adresi: http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/francois-hollande/9773686/Francois-Hollande-defends-75-per-cent-tax-rate.html.
[17] “François Hollande: from Mr Normal to Mr Weak”, The Guardian, Erişim Tarihi: 02.05.2013, Erişim Adresi: http://www.guardian.co.uk/world/2013/apr/28/francois-hollande-mr-normal-mr-weak.
[18] “Rainbow Warriors”, The Economist, Erişim Tarihi: 02.05.2013, Erişim Adresi: http://www.economist.com/news/europe/21576692-frances-parliament-votes-legalise-gay-marriage-and-adoption-rainbow-warriors?zid=309&ah=80dcf288b8561b012f603b9fd9577f0e.
[19] “François Hollande: from Mr Normal to Mr Weak”, The Guardian, Erişim Tarihi: 02.05.2013, Erişim Adresi: http://www.guardian.co.uk/world/2013/apr/28/francois-hollande-mr-normal-mr-weak.
[20] “Les 60 promesses de Hollande, un an après”, Le Nouvel Observateur, Erişim Tarihi: 02.05.2013, Erişim Adresi: http://tempsreel.nouvelobs.com/hollande-un-an-a-l-elysee/20130430.OBS7741/les-60-promesses-de-hollande-un-an-apres.html.
