2014 KOSTA RİKA BAŞKANLIK SEÇİMLERİ

Orta Amerika ülkelerinden Kosta Rika’da Başkanlık seçimlerinin 2. turu 6 Nisan 2014 tarihinde yapılacak. Bu yazıda Kosta Rika’daki siyasi yapıyı ve Başkanlık seçimlerini mercek altına alacağım.

Batısı Büyük Okyanus, doğusu ise Karayip Denizi ile çevrili olan Kosta Rika, ordusu bulunmayan dünyadaki az sayıda ülkelerden birisidir.[1] Ayrıca ülkenin birçok Orta ve Güney Amerika ülkesinden farklı olarak, güçlü bir demokrasi geleneği bulunmaktadır. Kosta Rika 1949 yılında demokrasiye geçmiş[2], Huntington’ın ifadesiyle 2. dalga demokrasileri içerisinde yer alan istisnai bir ülkedir. İlk kez 1889’da demokratik seçimlere sahne olan ülkede demokrasinin tam olarak oturması 1948 yılındaki 44 gün süren ve çoğu sivil 2.000 kişinin hayatını kaybettiği iç savaşı izleyen bu dönüşüm sayesinde olmuş ve bugüne kadar ülkede 13 demokratik seçim yapılmıştır.[3] Kıvanç Sağır’a göre 1949’dan bugüne kadar geçen süre zarfında “Kosta Rika’nın ciddi bir güvenlik sorunuyla karşılaşmamış olması, yakın tarihi darbelerle, savaşlarla ve çetelerle anılan Orta Amerika’da kayda değer bir başarıdır. Öyle ki bugün Kosta Rika ordusu olmamasına rağmen Şili ve Uruguay’ın ardından Latin Amerika’nın en güvenli ülkesi olarak gösterilmektedir. Demokrasi endeksinde ise dünyada 22, Latin Amerika’da ise Uruguay’ın ardından ikinci sırada yer almaktadır.”[4] Kosta Rika, barış konusunda da uluslararası platformlarda da adından söz ettiren bir ülkedir. 1970’li ve 1980’li yılları uzun süren savaşlarla geçiren Orta Amerika’da Kosta Rika aktif tarafsızlık politikasını tercih etmiş ve ülke içinde de geniş şiddet olaylarıyla karşılaşmamıştır. Hatta 1986-1990 yılları arasında devlet başkanlığı yapmış olan Oscar Arias Sanchez, Orta Amerika’daki çatışmalarda barış yapıcı rolüyle 1987 yılında Nobel Barış Ödülü’nü dahi kazanmıştır.[5] Birleşmiş Milletler’in yayınladığı insani gelişmişlik endekslerinde hep üst sıralarda yer alan Kosta Rika, örneğin 2010 yılında kendi gelir grubundaki ülkeler arasında en üst sırada yer almış, dünya genelinde de 62. sırada yer almıştır.[6] 2009 yılında New Economic Foundation (NEF) tarafından ülkeye “dünyanın en yeşil ve mutlu ülkesi” payesi de verilmiştir.[7] Çevre konusunda da ülkenin ileri bir seviyede olması dikkat çekmektedir. 2010 yılı Çevre Performansı Endeksi’nde ülke dünyada 5., Amerika’da ise 1. olarak dikkat çekmiştir.[8]

İşte istikrarsızlığın hâkim olduğu bir coğrafyada dikkat çeken başarılar kazanan Kosta Rika’da, görev süresi dolan ülke tarihinin ilk kadın Devlet Başkanı olan Laura Chinchilla Miranda’nın yerine geçecek kişinin seçileceği Başkanlık seçimlerinin ilk turu 2 Şubat’ta yapılmıştır. 13 adayın yarıştığı ilk turda, iddialı adaylardan Luis Guillermo Solis Rivera oyların % 30,64’ünü, favori gösterilen aday Johnny Francisco Araya Monge ise % 29,71’ini alarak 2. tura kalmışlardır.[9] İlk turda en büyük sürprizi ise % 17 gibi azımsanmayacak bir oy oranına ulaşan ancak 2. tura kalamayan sol görüşlü avukat José María Villalta yapmıştır.[10] İlk turdaki bu yakın oy oranları nedeniyle 2. turun da çekişmeli geçmesi beklenirken, sürpriz bir karar alan iktidardaki Milli Kurtuluş Partisi yani Partido Liberación Nacional – PLN’nin adayı Araya, ilk turdaki düşük oy oranlarını ve anketlerde rakibinden geride olmasını gerekçe göstererek kampanyasına devam etmeyeceğini açıklamıştır.[11] Araya seçimlerde yarışmaya devam edecektir ancak kendi ifade ettiği gibi seçimleri kazanma şansı düşük gözükmektedir. Bu nedenle seçimlere Luis Guillermo Solis favori olarak girmektedir. Şimdi Solis ve Araya’nın kariyerlerine daha yakından bakalım.

Laura Chinchilla

Seçimlere son gelişmeler üzerine büyük favori olarak giren Luis Guillermo Solis Rivera, 1958 doğumlu bir siyasetçidir. Sosyalist çizgideki Vatandaş Hareketi Partisi yani Partido Acción Ciudadana – PAC’ın adayı olarak seçimlere giren Rivera, daha önce 1986-1990 yılları arasında devlet başkanlığı yapmış olan ve Orta Amerika’daki çatışmalarda barış yapıcı rolüyle 1987 yılında Nobel Barış Ödülü’nü kazanan Oscar Arias Sanchez’e danışmanlık yaparak adını duyurmuştur.[12] Diplomatlık tecrübesi de bulunan Solis, seçim kampanyası döneminde rüşvet ve yolsuzluklara savaşmayı, altyapı hizmetlerini geliştirmeyi ve Kosta Rika’nın çevreyle barışık kalkınmasını sürdürmeyi vaat etmiştir.[13]

Luis Guillermo Solis

Kampanyasını erken sonlandırmasına rağmen seçimlere girecek olan PLN’nin adayı Araya ise, 1957 doğumlu ve daha önce ülke başkenti San José’de Valilik yapmış deneyimli bir isimdir. Seçimlere favori olarak giren Johnny Francisco Araya, ilk turdaki % 29,71’lik performansı sonrası büyük bir hayal kırıklığına uğramış, 2. tur öncesi yapılan anketlerde rakibinin çok gerisinde olduğu ortaya çıkınca da, 6 Mart tarihinde kampanyasını durdurmuştur.[14] Ülkede artan işsizlik oranları nedeniyle iktidardaki Laura Chinchilla ve partisi PLN’nin hedef gösterilmesi, Araya’nın seçimlerdeki başarı şansını azaltmaktadır.[15] Araya kendisini partisi ve başarısız bulunan Devlet Başkanı Chinchilla’dan farklı göstermeye çalışmasına karşın, anketlerde işinin çok zor olduğu görülmektedir.

Johnny Francisco Araya

6 Nisan’da yapılacak olan 2. turda Başkanlık yarışını Luis Guillermo Solis’in kazanması beklenmektedir. Zira ilk turda bir diğer sol aday Villalta’ya kayan oylar 2. turda Solis’e gidecek ve Solis’in oy oranı yüzde 50’lerin üzerine çıkacaktır. Araya’nın kampanyasına erken son vererek, seçmene ümitsiz olduğunu göstermesi de Solis’in oy oranlarında bir artışa sebebiyet verebilir. Bu nedenle Kosta Rika’da yapılacak olan seçimlerde Solis’in kazanması gerçekçi bir sonuç olarak gözükmektedir.  Ancak 3 Şubat’ta yapılan Parlamento seçimlerinde PLN’nin oyu düşmesine karşın seçimleri oyu artan PAC’ın önünde tamamlaması, herşeye rağmen Araya’nın bir şansı olabileceğini göstermektedir.[16]

Yrd. Doç. Dr. Ozan ÖRMECİ