Yaklaşık 3 yıldır devam eden ve 150.000’in üzerinde kişinin ölmesine, milyonlarca Suriyeli’nin de evlerinden olmasına yol açan iç savaşın gölgesindeki Suriye’de, bir kısım halk dün 7 yıllığına görev yapacak Devlet Başkanı’nı seçmek için sandık başına gitti. Suriye Başbakanı Vael Halki, seçimler sayesinde ülkesi için “tarihi bir gün” yaşadıklarını söyledi.[1] Seçimlerde görev yapan uluslararası gözlemcilerin Esad rejimine verdikleri destekle bilinen Kuzey Kore, İran ve Rusya’dan olması dikkat çekti.[2] Ayrıca seçimlerin iç savaşın yoğunlaştığı bölgelerde yapılamadığı da bilenen bir gerçek. Bu yüzden ancak ülkenin kısıtlı bir bölümünde seçim yapılabildi.[3]
Suriye seçim haritası
Seçimlerin resmi sonuçları henüz açıklanmasa da, 2000 yılında babası Hafız Esad’ın ölümünün ardından göreve gelen ve ilk yıllarında yaptığı reformlarla dünya kamuoyundan takdir toplayan, ancak ilerleyen yıllarda reformları durdurması ve özellikle iç savaş öncesindeki sert tutumu nedeniyle eleştirilen Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın seçimi büyük farkla kazanmasına kesin gözüyle bakılıyor. Ancak sonuç belli olsa da, Suriye’de yıllar sonra ilk kez Devlet Başkanlığı seçimlerinde farklı adayların da yarışmasına izin veriliyor. Bu sayede bu seçimlerde Beşar Esad’ın karşısında milletvekili Mahir Haccar ve eski Bakanlardan Hasan Abdullah El Nuri gibi iki farklı aday da yarışacak.[4] Suriyeli insan hakları aktivisti Mustafa Haid ise bu isimlerin sadece göstermelik aday olduğu görüşünde; “Vitrin mankeni gibiler. En az biri, ‘önderimiz Esad’dır, ben de Esad’ın yaptığı ve yapacağı gibi davranacağım’ dedi. Seçim programının içeriğinde de Esad’a muhalif hiçbir şey yok. Aynı çizgide olduklarını vurguluyorlar. Seçmene kendilerine oy vermeleri için hiçbir neden sunmuyorlar.”[5]
Beşar Esad seçimleri kazanacak. Peki savaşı kazanabilecek mi?
Rejim karşıtlarının oluşturduğu Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu (SMDK) da, ülkede “düzmece” bir seçim yapıldığını vurguladı. Batılı ülkelerin desteklediği SMDK Başkanı Ahmed el-Carba, Suriyelilerden seçimi boykot etmelerini istedi. Ahmed el-Carba, “Bir kasap, seçim sandıklarının sayısı seçmenlerin başına düşen roketlerin sayısına ulaşsa da, meşru bir Devlet Başkanı olamaz… Demokrasi bebeklerin kafatasları ve insanların cesetleri üzerinde inşa edilemez” dedi.[6] NATO Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen de Suriye’de düzenlenen Devlet Başkanlığı seçimleri için “maskaralık” ifadesini kullandı. NATO Savunma Bakanları Toplantısı öncesi konuya ilişkin bir soruyu yanıtlayan Rasmussen, seçimlerin hiçbir uluslararası standarda uymadığını belirterek, “Seçimler özgür, adil ve şeffaf değil” diye konuştu.[7]
Suriye’deki Devlet Başkanlığı seçimlerinin elbette sağlıklı ve demokratik bir ortamda gerçekleştiğini iddia etmek mümkün değildir. Bu seçimlerin daha çok Esad rejimi için dünya kamuoyuna halk desteğini göstermek amaçlı bir siyasal propaganda işlevi gördüğü açıktır. Zira halen ülkenin yarısında rejimin kontrolü geçerli değildir ve iç savaş olanca vahşetiyle devam etmektedir. Bu nedenle bu seçimlerin Suriye’ye istikrar ve barış getirmesini beklemek hayaldir. Suriye’deki “pat” durumu daha uzun süre devam edeceğe benzemektedir. Ancak askeri uzmanların değerlendirmelerine bakıldığında, avantajın son aylarda Esad rejimine geçtiği de sıklıkla ifade edilen bir gerçektir. Son tahlilde, Suriye’de dün yapılan seçimleri Beşar Esad’ın açık farkla kazanması beklenmektedir. Ancak Esad için asıl sorun seçimi değil, savaşı kazanmaktır. Zira siyasi geleceğini belirleyecek asıl mesele bu olacaktır…
Yrd. Doç. Dr. Ozan ÖRMECİ
[1] “Suriye: iç savaşın gölgesinde seçim”, BBC Türkçe, Erişim Tarihi: 04.06.2014, Erişim Adresi: http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2014/06/140603_suriye_secim.shtml.
[2] “Syria hails big turnout in presidential poll”, Al Jazeera, Erişim Tarihi: 04.06.2014, Erişim Adresi: http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2014/06/syrians-head-polls-farcical-vote-2014632482229680.html.
[3] “Explainer: Who can vote in Syria’s elections?”, Al Jazeera, Erişim Tarihi: 04.06.2014, Erişim Adresi: http://www.aljazeera.com/indepth/interactive/2014/06/explainer-who-can-vote-syria-elections-20146211522563602.html.
[4] “Syrian presidential election, 2014”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 04.06.2014, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Syrian_presidential_election,_2014.
[5] “Suriye’de seçmensiz ‘seçim’”, DW, Erişim Tarihi: 04.06.2014, Erişim Adresi: http://www.dw.de/suriyede-se%C3%A7mensiz-se%C3%A7im/a-17675315.
[6] “Suriye: iç savaşın gölgesinde seçim”, BBC Türkçe, Erişim Tarihi: 04.06.2014, Erişim Adresi: http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2014/06/140603_suriye_secim.shtml.
[7] “Suriye seçimleri maskaralık”, A Haber, Erişim Tarihi: 04.06.2014, Erişim Adresi: http://www.ahaber.com.tr/Dunya/2014/06/03/suriye-secimleri-maskaralik.
