Dün (10 Nisan 2022) yapılan 2022 Fransa Cumhurbaşkanlığı seçimleri birinci turunda anketlerin gösterdiği sonuçlar büyük ölçüde doğrulandı ve sandıktan sürpriz çıkmadı. İkinci tura, mevcut Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile aşırı sağcı kabul edilen Ulusal Birlik Partisi (Rassemblement National) lideri Marine Le Pen kaldılar. Bu yazıda, 2022 Fransa Cumhurbaşkanlığı seçimleri birinci turu sonuçlarını yorumlayacağım.
2022 Fransa Cumhurbaşkanlığı seçimleri birinci tur yarışı hakkında ilk söylenmesi gereken, seçime katılım oranının korkulduğu kadar düşük olmaması ve yüzde 75 civarında katılım sayesinde halkın görüşlerinin siyasi tabloya yansıtıldığı başarılı ve sorunsuz bir seçim sürecinin gerçekleştirilmesi oldu.[1] Bu anlamda, krizde olduğu iddia edilen Fransa demokrasisinde halk tarafından sandığa duyulan güven bir kez daha teyit edilmiş oldu. Yüzde 74,86’lık seçime katılım oranı, 2017 (yüzde 77,8), 2012 (yüzde 79,5) ve 2007 (yüzde 83,8) seçimlerine göre düşük kalsa da, yüzde 71,6 katılım olan 2002 Cumhurbaşkanlığı seçimlerini geçmeyi başardı.[2]
Seçim sonuçları, Fransa’da merkez sol ve merkez sağın kaybolmaya yüz tuttuğunu ve artık siyasi mücadelenin büyük ölçüde “merkez” (Macron) ile “popülist sağ” (Le Pen) arasında geçeceğini teyit etti. Anketlerin doğruladığı şekilde, Cumhurbaşkanı Macron, birinci turu yüzde 27,6 oyla birinci sırada tamamladı. Rusya-Ukrayna Savaşı öncesinde Avrupa Birliği (AB) Konseyi Dönem Başkanı olarak gösterdiği aktif tavır ve politikalarla bir ara halk desteği yüzde 30’ları aşan Macron, seçim kampanyası dönemini ise oldukça sönük ve sessiz geçirdi ve iç politik meseleler ve seçim kampanyasından ziyade dış politikayla ilgilenmeyi tercih etti. Bunun da etkisiyle olsa gerek, Macron’un ilk turdaki halk desteği yüzde 27-28 seviyesine geriledi. Buna karşın, Macron, AB yanlısı ve serbest piyasa ekonomisi taraftarı Fransa siyasetinin merkezini sağ ve sol olarak birleştirerek güçlü konumunu korumayı başardı. Macron’un 2017 seçimlerinde ilk turda yalnızca yüzde 24 oy alabildiğini de bu noktada hatırlamak gerekir.
Birinci tur sonuçları[3]
İlk turu yüzde 23,41 destekle ikinci sırada tamamlayan Marine Le Pen ise, Fransa’da merkezin politikalarından rahatsız olan popülist sağın en başarılı temsilcisi olarak siyasi yükselişini sürdürmeyi başardı. Nitekim 2017 seçimleri ilk turunda yüzde 21,3 oy alan Le Pen, aşırı sağda Eric Zemmour gibi bir popüler bir adayın oylarını bölmesine rağmen, yüzde 23,41 oyla kısmi bir oy artışı sağlamayı başardı. Zemmour’un oyları da Le Pen hanesine yazılırsa, Fransa’da popülist sağın artık yüzde 30-31 gibi yüksek bir desteğe ulaşmayı başardığı iddia edilebilir.
Seçimde atak yapmayı başaran bir diğer isim ise, 2017 seçimlerinde yüzde 19,6 oyda kalan aşırı sol La France Insoumise (Boyun Eğmeyen Fransa) partisi lideri Jean-Luc Mélenchon oldu. Mélenchon, solun güçlü adayı olarak merkez solun da desteğiyle yüzde 20 bandını aştı ve yüzde 21,96 gibi yüksek bir oy oranına ulaştı. Mélenchon, bu istikrarlı çıkışını sürdürebilirse, Fransa Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ilk kez aşırı sol bir aday ileride ikinci tura kalabilir. Mélenchon seçmenlerinin ikinci turda ne yapacakları ise büyük ölçüde seçimin sonucunu belirleyecek. Her ne kadar Mélenchon seçmenleri aşırı sol eğilimli olsalar da, Cumhurbaşkanı Macron’un liberal reformlarına tepki olarak bir bölümünün Marine Le Pen’e de oy vermeleri bekleniyor.
Seçim öncesinde bazı anketlerde bir ara yüzde 20’lere yaklaşan Eric Zemmour ise yüzde 7,05 oy alarak beklentilerin altında kaldı. Benzer şekilde, Cumhuriyetçiler (Les Républicains) partisi adayı Valerie Pécresse (yüzde 4,79) ve Sosyalist Parti (PS) adayı Anne Hidalgo da (yüzde 1,74) yüksek beklentilerin altında kaldılar ve ilk turda açık farkla elendiler. İkinci turda, bu üç önemli adaydan Zemmour seçmenlerinin Le Pen’e, Pécresse ve Hidalgo seçmenlerinin ise Macron’a oy vermeleri bekleniyor.
Fransa’da, gözler, şimdi 24 Nisan’da yapılacak olan ikinci tur seçimine çevrilmiş durumda. Bu seçimde yarışacak olan Emmanuel Macron ile Marine Le Pen’in önümüzdeki günlerde bir televizyon tartışmasında bir araya gelmeleri bekleniyor. 2017 seçimleri öncesinde, Macron, tartışma programlarında Le Pen’e üstünlük sağlamayı başarmıştı. Ancak bu seçim öncesinde Macron ile Le Pen, ayrı ayrı olarak katıldıkları “Les 8 candidats face aux françaises” programı[4] dışında henüz bir yayına katılmadılar.
Nisan ayı başlarında yapılan anketler incelendiğinde, Macron’un ikinci turda Le Pen’e karşı daha şanslı olduğu, ancak bu defa 2017 seçimlerindeki gibi açık farkla (yüzde 66,1 oya karşı yüzde 33,9) zafere ulaşamayacağı görülüyor. ELABE tarafından 7-8 Nisan 2022 tarihinde yapılan bir ankete göre, ikinci turda Macron’un Le Pen’e üstünlüğü yalnızca 2 puan (yüzde 51’e yüzde 49) düzeyinde kalacak.[5] Harris Interactive de, yine 7-8 Nisan 2022 tarihli çalışmasında Macron’un yüzde 51,5 oya karşı yüzde 48,5 oyla üstün geleceğini öngörüyor.[6] Seçime katılım oranı ve anketlerin hata payı da düşünüldüğünde, aşırı sağın adayı Marine Le Pen’in Fransa tarihinde ilk defa Cumhurbaşkanı seçilmek için bu kadar ciddi bir şansa sahip olduğu anlaşılıyor. Bu da, Cumhuriyetçi geleneğin güçlü kabul edildiği Fransa’da son yıllarda siyasi değerlerin büyük bir erozyona uğradığını ve aşırı sağın artık merkeze oturduğunu ispat ediyor. Bu durum ise, hem Fransa demokrasisi, hem de AB’nin geleceği adına çok riskli bir gelişme. Bu nedenle, Fransız seçmenlerin tehlikeyi görüp sandığa gitmemesi veya Macron’un tartışma programlarında zayıf kalması durumunda, Le Pen’in Fransa Cumhurbaşkanı olabileceğini belirtmekte fayda var.
Sonuç olarak, Fransa’daki Cumhurbaşkanlığı seçimlerinden beklenen sonuçlar çıksa da, Fransa’da merkez sağ ve merkez solun erimesi karşısında LREM (Cumhuriyet Yürüyüşü) partisi ve Macron önderliğinde yeni bir merkezin güçlü şekilde inşa edilmesi gerekliliği ortaya çıkıyor. Korkulan olur da Le Pen seçilirse ise, nelerin olabileceğini öngörmek gerçekten kolay değil… Ancak AB, Müslümanlar ve göçmenler için daha zor koşulların oluşabileceği yadsınamaz bir gerçek.
Doç. Dr. Ozan ÖRMECİ
Kapak Fotoğrafı: Le Figaro
KAYNAKÇA
- Kirby, Paul (2022), “French elections: Macron and Le Pen to fight for presidency”, BBC, 11.04.2022, Erişim Tarihi: 11.04.2022, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/news/world-europe-61061230.
- Le Monde (2022), “Résultats de l’élection présidentielle 2022 en direct : Macron et Le Pen qualifiés pour le second tour, l’équipe de Mélenchon a acté sa défaite”, 11.04.2022, Erişim Tarihi: 11.04.2022, Erişim Adresi: https://www.lemonde.fr/politique/live/2022/04/11/resultats-de-la-presidentielle-2022-en-direct-emmanuel-macron-et-marine-le-pen-qualifies-pour-le-second-tour_6121587_823448.html.
- Maillot, Hugues (2022), “DIRECT – Présidentielle 2022 : le duel Macron-Le Pen s’annonce serré”, Le Figaro, 11.04.2022, Erişim Tarihi: 11.04.2022, Erişim Adresi: https://www.lefigaro.fr/elections/presidentielles/direct-presidentielle-2022-le-duel-macron-le-pen-s-annonce-serre-20220411.
[1] Paul Kirby (2022), “French elections: Macron and Le Pen to fight for presidency”, BBC, 11.04.2022, Erişim Tarihi: 11.04.2022, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/news/world-europe-61061230.
[2] Hugues Maillot (2022), “DIRECT – Présidentielle 2022 : le duel Macron-Le Pen s’annonce serré”, Le Figaro, 11.04.2022, Erişim Tarihi: 11.04.2022, Erişim Adresi: https://www.lefigaro.fr/elections/presidentielles/direct-presidentielle-2022-le-duel-macron-le-pen-s-annonce-serre-20220411.
[3] Paul Kirby (2022), “French elections: Macron and Le Pen to fight for presidency”, BBC, 11.04.2022, Erişim Tarihi: 11.04.2022, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/news/world-europe-61061230.
[4] Bakınız; https://www.youtube.com/watch?v=OZtwG-qCBCA.
[5] Bakınız; https://elabe.fr/wp-content/uploads/2022/04/les-francais-et-lelection-presidentielle-2022-1.pdf, s. 17.
[6] http://harris-interactive.fr/wp-content/uploads/sites/6/2022/04/Rapport-Harris-Interactive-Toluna-V41-Intentions-de-vote-Presidentielle-2022-Challenges.pdf, s. 15.
