Son aylarda Ortadoğu’da kendisini “Irak ve Şam İslam Devleti” (IŞİD) şeklinde tanıtan terör örgütünün toplu katliamlar yapması dünyayı endişelendiriyor. Teröristlerin Suriye ve Irak topraklarının bir bölümünde “hilafet” ilan etmesi hakkında bilgilerin yayılması durumun daha ciddi olduğunu doğruluyor. Washington ise bunları kendi güvenliğine tehdit olarak değerlendiriyor. Başkan Obama, bu örgüte karşı mücadele için uluslararası koalisyon yaratıyor, paralel olarak, terörist grubun üslerine askeri saldırılar düzenleniyor. Terörle mücadele hiç şüphesiz önemlidir. Fakat meseleye geniş açıdan yaklaşıldığında, meydana bir takım sorular çıkıyor.
“Her Yerde Vurun”: Obama’nın Talimatı
Obama, ABD’nin Ortadoğu’da terörle mücadele stratejisini açıkladı. Amerika terörist oluşuma karşı askeri ve siyasi-diplomatik önlemleri paralel yürütmek istiyor. Başkan, terörle mücadelenin 4 temel prensip üzerinde hayata geçirileceğini açıkladı. Bunlar şöyledir; 1-) Suriye de dahil olmakla bu grubun savaşçılarının üslerine havadan sürekli saldırılar düzenlemek; 2-) Suriye’de IŞİD`e karşı duran muhaliflere yardım etmek; 3-) Bu örgüt birimlerine mali yardım yollarının kapanmasına yönelik adımlar atmak, Ortadoğu’ya teröristlerin gönderildiği yolları kapatmak; 4-) IŞİD`in etkinliğinden muzdarip nüfusa insani yardımı sürdürmek.
ABD Başkanı tek başına faaliyet göstermeyeceklerini ayrıca vurguladı. Washington hem Batılı ülkeler, hem de bölge devletlerinden oluşan koalisyon kurmayı planlıyor. Artık Dışişleri Bakanı John Kerry Ortadoğu’yu ziyaret ederek, birkaç ülke ile konuşuyor. Obama da diplomatik faaliyeti güçlendireceğini açıkladı.
Genelde Amerikan Devlet Başkanı bu terörist gruplaşma ile mücadeleye büyük önem veriyor. O, sorunla ilgili konuşmasında açık söyledi: “Bu, benim başkanlığımın temel prensibidir: eğer siz Amerika’yı tehdit ediyorsanız, hiçbir yerde sığınak bulamazsınız”. Obama teröristleri her yerde takip edeceklerini söyledi, onları Suriye ve Irak’ta bombalamaktan çekinmeyeceklerini söyledi.
Washington’un bu kadar sert davranması sebepsiz değildir. Bu grup, Suriye ve Irak’ın belli bölümünü denetliyor. Ona karşı yerel Hükümetler mücadele edemiyor. En önemlisi, teröristler kontrol ettiği yerleri “hilafet” adlandırıyor ve orada şeriat kanunlarını uyguluyor. Demek, o, modern devlet biçiminin yerine, aslında dine dayalı yönetim yöntemini getiriyor.
Şüphesizdir ki, günümüzde bunun perspektifi yoktur. Bu, Ortadoğu’nun büyük devletlerini de memnun etmiyor. Fakat geniş açıdan bakıldığında, biraz çelişkili manzara ile karşılaşmış oluyoruz. Öyle ki, bu sorunun nereden ve kimler tarafından meydana atıldığı muğlak kalıyor. “El Kaide”nin burada rolü nedir?
Mesele şu ki; Batı`nın yanı sıra, Ortadoğu’nun büyük devletleri de bu terör çetesi ile savaşmaya hazırdır. J. Kerry, Suudi Arabistan, Mısır, Lübnan, Ürdün, Irak, Türkiye ve diğer bölge devletleri ile koalisyon oluşturmaya ilişkin görüşmeler yapacağını söyledi. Artık Cidde’de yapılan görüşmeden sonra, Suudi Arabistan IŞİD`e karşı mücadelede yer alacağını söyledi. Bölgenin diğer ülkelerinin de benzer karar alacağı öngörülüyor.
İlginçtir ki, hatta İran IŞİD konusunda ABD ile işbirliğine hazır olduğunu bildirdi. Tahran, Washington’un attığı adımları desteklediğini ve Şiileri korumak için kesin hareket edeceğini açıkladı. Bazı durumlarda hem Batı, hem de Müslüman devletlerinin medyasında IŞİD “Sünni teröristler” gibi sunuluyor. Öyle anlaşılıyor ki; Ortadoğu’nun birçok devletleri de bu radikal terör örgütünü kabul etmiyor. Peki bu terör çetesi hangi kaynak hesabına bu derecede güçlenmiş? Merkezi Haberalma Teşkilatı (CIA) raporuna göre, son aylarda bu grup üç kat güçlenmiş! Onun sıralarında şimdi 30 bine yakın savaşçı var. Artı bu, 3 ay sürede meydana geldi.
Koalisyon Taktiği: Hep Uygulanıyor mu?
Belli ki, herhangi bir örgütün bu seviyeye yükselmesi için ciddi destek gerekir. Bu kaynak şimdilik bilinmemektedir. Diğer düşündürücü nokta, mücadele zemininde Washington’la Tahran’ın işbirliğine gitmesidir. Yani bu terör örgütü o derecede tehlikeli ki, ezeli düşmanlar bile ona karşı birleşiyor? Belki burada başka faktörler de vardır?
Gerçek şu ki; ABD teröre karşı olan devletleri biraraya toplayabiliyor. Başkan Obama somut olarak diyor ki; IŞİD terör örgütü Amerika’ya karşı tehlike oluşturuyor. Bu tehlike, esasen, Rusya veya Çin’e karşı oluşsaydı, Washington benzeri adımı atacak mıydı? Bu soruya olumlu cevap vermek zordur. Öyle görünüyor ki, Washington’un attığı adımlarda jeopolitik çıkarlar da yatıyor.
Her şeyden önce, Amerika’nın dünyadaki imajı yenileniyor. Şimdi o, çok sayıda ülkeyi teröre karşı birleştiren ülke görünümünü alıyor. Öte yandan, “İslam Devleti” ifadesi insanların bilincine enjekte ediliyor ki, bu da İslam dünyası hakkında yanlış tasavvurların oluşmasına neden olabilir. Doğru, Obama IŞİD`in ne din, ne de devletçilik geleneği ile ilişkisinin olmadığını söyler. Fakat ardından “İslam Devleti” ifadesi de kullanılmaktadır. Bu, açık bir çelişkidir.
Sürecin sırasında sürekli vurgulanan daha tehlikeli bir nokta da var. Siyasi leksikonda “Sünni terörü”, “Şii terörü” ifadeleri yer alıyor. Çoğu Batılı politikacılar bunu bir anlamda aksiyom olarak kabul ediyor. IŞİD teröristleri hakkında sık sık “Sünni terörü” ifadesinin kullanılması mezhepler arasında düşmanlığı körükleyebilir. Batılı politikacılar IŞİD terör çetesi ile mücadelede Şii, Kürt ve Bağdat’ın silahlı kuvvetlerini kullanacaklarını açıkça bildirirler. Obama Amerikan halkına söz verdi ki, Amerikalılar başka topraklarda savaşmayacaklar.
Bunun yerine bölgedeki bazı güçler silahlandırılacaktır. Örneğin, Suriye’nin B. Esad`a karşı mutedil konumda olan muhalefetine askeri yardım tasarlanmıştır. ABD askeri hava kuvvetleri havadan saldırılar düzenleyecek, karada ise yerel kurumlar savaşı yürütecektir. Kısacası, ölen de, öldüren de Müslümanlar olacaktır. Üstelik, onlar arasında birbirine karşı düşmanlık da oluşacak. Böyle olunca, Ortadoğu tarihinde yeni bir aşama başlamış olur. Bu ise yerli halkların kaderinde hiç de olumlu bir durum değildir.
İlginçtir ki, Ortadoğu’da bölücülüğü teşvik eden başka kurumlara karşı bu tür sert tutum yoktur. Irak’ın, İran’ın, Suriye’nin, Türkiye’nin toprak bütünlüğüne zarar veren gruplara Batı’dan hatta destek oluyor. Onların askeri yolla imha edilmesi sürecine başta Washington olmak üzere Avrupa ülkeleri ciddi engel olurlar. Bir kural olarak, ya demokrasi, barış, ya bölücüyü dinlemek, ya da üniter devlet yapısından vazgeçmek önerilir.
Bunlardan başka, devlet düzeyinde terör oluşturan ülkelere karşı da sert adımlar atılmır. Güney Kafkasya’da Ermenistan yıllardır, terör olayları oluşturuyor. Sadece Hocalı’yı hatırlamak yeterlidir. Hâlâ Hocalı’da Ermenilerin Azerbaycanlılara karşı yaptıkları terör örgütünün Sencar eyaletinde Yezidi Kürtlere yaptığı zulümden daha “yumuşak” hareketler midir? Aksine, Hocalı zulmüne dünyanın hiçbir yerinde rastlanmamıştır. Öyleyse Hocalı soykırımını yaratanlar karşı koalisyon ne zaman oluşturulacak?
Biliyoruz ki, Batı hiçbir zaman bu adımı atmayacak. İlginçtir, şimdiye kadar Güney Kafkasya’da Amerika’nın güvenliğini tehdit eden bir grup peydah olsa, Washington Bakü’ye işbirliği teklif edecek mi?
Şüphesiz, teröre karşı mücadele gerekir. Bu işte dünyanın tüm devletleri yoğun işbirliği yapmalıdır. Fakat bu sürecin arka fonunda IŞİD terör örgütünde de acımasız davranan grupların veya devletlerin cezasız kalması küresel jeosiyasette büyük sorunun habercisidir. Teröristlerin “benim-senin” kategorilerine bölünmesi hep bumerang etkisi yapıyor. Örneğin, Azerbaycan’ın terörden muzdarip ülke olması unutulmamalıdır. Maalesef, ortak ülkeler Bakü’nün terörle ilgili kaygılarına hiç de yeterli tepki vermiyorlar. Çifte standartlar burada daima zarar verir, radikal grupların yok edilmesi sürecini engelliyor.
Amerikan Devlet Başkanı askerler karşısında konuşması sırasında terör örgütüne karşı 40’dan fazla ülkeyi seferber ettiği hakkında konuştu. ABD Başkanı’nın terörün her tezahürüne karşı bu tür kararlı olmasının daha yararlı olabileceğini düşünüyoruz.
