Kosova Cumhuriyeti’nde dün kurulan ve iki partiden oluşan koalisyon hükümetini oluşturan partilerinin 6 Ekim 2019 tarihindeki erken genel seçimlerde kullandıkları sloganlar, sanıyorum yazımın başlığı için de en uygunu oldu.
Haziran 1999’da NATO müdahalesi ile sona eren Sırbistan-Kosova Savaşı’ndan sonra bağımsızlığına kavuşan Kosova, 17 Şubat 2008 yılında resmen bağımsızlığını ilan etti ve “Kosova Cumhuriyeti” adı ile uluslararası yasalar çerçevesinde kurulan Balkanlar’ın en yeni devleti oldu. 1999’dan bugüne kadar, Kosova hükümetlerini, eski UÇK komutanlarının partileri ile 1990’lı yıllarda Slobodan Miloşeviç (Balkan Kasabı lakaplı) yönetimindeki Sırbistan rejiminin Kosova’daki Arnavutlara uyguladığı baskılara başkaldıran Arnavutların pasif direniş lideri Dr. İbrahim Rugova’nın partisi olan Kosova Demokratik Birliği, dönüşümlü olarak ve bazen de koalisyon şeklinde yönetmişlerdir.
20 yıl aradan sonra, 6 Ekim 2019’da yapılan seçimlerde, Kosova Cumhuriyeti halkının tercihleri ile, UÇK komutanlarının hükümetlerine son verildi. Henüz çok genç bir Cumhuriyet olan Kosova’da, önü alınamayan büyük yolsuzluklara, işsizliğe, adaletsiz adalet sistemine ve artan yoksulluğa karşı, Kosova halkı, 6 Ekim 2019 seçimlerinde artık siyasette tek umut olarak bakılan Albin Kurti ve partisi Vetëvendosje (Kendin Karar Al) hareketine oy verdi ve seçimin galibi olarak birinci sıraya yükseltti. Kurti, daha önce Uluslararası Politika Akademisi’ne özel bir röportaj da vermişti.
Albin Kurti, 1990’lı yıllarda Kosova’daki Arnavut halka sistematik ve yoğun baskılar uygulayan Sırp rejimine karşı, 1997 protestoları ile pasif direniş başlatan öğrencilerin simge liderlerinden en önde gelenidir. Kurti, Sırbistan rejimi tarafından, Kosovalı Arnavut öğrencilerin el konulan eğitim ve temel diğer hakları ile bu öğrencilerin talepleri konusunda uluslararası toplumu bilgilendirmek üzere, 1997-1999 döneminde, Washington, New York, Brüksel, Kopenhag ve Strasbourg’daki Avrupa Parlamentosu merkezlerine davet edilmiştir. Daha sonra UÇK-Kosova Kurtuluş Ordusu Genel Siyasi Temsilcilik ofisinde görev alan Kurti, 1999 Mart ayında başlayan NATO bombardımanlarından sonra Kosova’dan ayrılmamış ve Nisan ayında Sırp polisleri tarafından tutuklanmıştır.
1991 yılında yapılan referandumla bağımsızlık kararı alan Kosova Arnavutlarına, dönemin Sırp lideri Slobodan Miloşeviç her geçen gün ağırlaşan sistematik baskılar ve terör uygulamaya başlamıştı. Tüm bunlara pasif direniş ile başkaldıran Kosovalı Arnavutların en yıkılmaz öğrenci liderinden olan Albin Kurti, 2000 yılında tutuklu bulunduğu Sırbistan’da çıkarıldığı mahkemede; bu mahkemeyi tanımadığını ve kendisinin herhangi bir suç işlemediğini ve sadece halkının hakları için mücadele ettiğini söyleyerek savunma avukatı tahsis edilmesini reddetmişti. Albin Kurti, iki buçuk yılı aşkın bir sure sonra, 7 Aralık 2001’de, Uluslararası İnsan Hakları Günü’nden üç gün önce salıverildi.
Vetëvendosje (Kendin Karar Al), 2004 yılında bir siyasi hareket olarak, aktif vatandaş ve demokrasiye doğrudan katılım hakkını savunan düşünceler doğrultusunda, Albin Kurti tarafından kuruldu. Önceleri çeşitli etkinliklerle kendini gösteren hareket, 1998-1999 yıllarında Sırbistan-Kosova arasında yaşanan savaş sırasında ve sonrasında Kosova’da yoğun olarak etkin olan uluslararası kuruluşlara, yerli-milli ve bir tepki hareketi olarak doğmuştur. 12 Haziran 2005 yılında resmi olarak kurulan Vetëvendosje hareketi, o günden bu yana Kosova siyasetinde en etkin muhalefet partisi olmuştur. Parti, özellikle Sırbistan’la ilişkilerin yeniden iyileştirilmesi müzakerelerinde Kosovalı liderlerin imza attığı yanlış anlaşmalara, halkın geniş katılımı ile organize edilen yoğun protesto gösterileri ile tepki vermiştir. Parti, 2013 yılında halka Alternatif Yönetimi de sunmuştur. Alternatif Yönetim, 1-) Adalet Devleti, 2-) Gelişen Devlet, 3-) Sosyal Devlet olarak, 3 temel başlık ve toplamda 113 alt başlıkla, adaleti, gelişmişliği ve refah seviyesinin yükseltmeyi hedefleyen sosyal devlet politikaları öneriyordu. Vetëvendosje, ayrıca sosyal demokrat ve sol bir partidir.
Bu seçimlerden ikinci parti olarak çıkan, 1990’lı yıllardaki pasif direnişin lideri Dr. İbrahim Rugova’nın partisi LDK (Kosova Demokratik Birliği) ile seçim öncesi sözlü olarak anlaşan Vetëvendosje, Kosova YSK’sının seçim sonuçlarını birkaç kez tekrarlanan sayımlardan sonra 27 Kasım’da resmi olarak ilan etmesinin hemen ardından, LDK siyasetçileri ile hükümet koalisyonu görüşmelerine başladılar. Kosova siyasetinin sol ve sağ yelpazesinde bulunan bu iki parti arasında ortak hükümet kurma müzakereleri, Pazar günü varılan resmi anlaşma ile tamamlandı. Nitekim Kosova halkı, ülke olarak çok uzun zamandan bu yana çekilen sıkıntılara ciddi anlamda çözüm üretebileceğine inandığı bu iki partinin koalisyonuna büyük bir umutla sarılmıştır.
Dün kurulan yeni Kosova hükümetini, iç siyasette yolsuzluk, işsizlik ve yoksullukla mücadele, dış siyasette ise 2011 yılında teknik görüşmeler şeklinde başlayan, Sırbistan’la ilişkileri yeniden düzenlemeyi hedef alan ve AB ile ABD tarafından artık sona erdirilmesi istenen müzakereler bekliyor. Bunun dışında, dış siyasette, uluslararası örgütlerde kısıtlı olarak yer alan Kosova Devleti’ni hem içeride, hem de dışarıda güçlendirmek ve AB ve NATO’ya katılmak, yeni hükümetin öncelikli hedefleri olarak sunulmuştur. Herşeyden önce, yeni hükümetten Kosova’nın geleceği açısından pozitif gelişmeler olacağı beklentisi ve halkın güveni oldukça yüksektir.
Esma BUNJAKU
[1] https://en.wikipedia.org/wiki/Albin_Kurti.
[2] https://prishtinainsight.com/spirit-1997-student-protests-shattered-legacy/.
[3] https://www.vetevendosje.org/wp-content/uploads/2019/01/Shteti_i_se_drejtes.pdf.
[4] https://en.wikipedia.org/wiki/Ibrahim_Rugova.
[5] http://politikaakademisi.org/2014/12/29/1999-savasindan-sonra-gecen-15-yilin-kisa-degerlendirme-ve-gelinen-nokta/.
[6] http://kdi-kosova.org/wp-content/uploads/2018/03/18-Sfidat-FINAL-ALB-06.pdf.
[7] https://prishtinainsight.com/kurti-elected-prime-minister/.
