Günümüzde son derece dinamik bir kavram olan politika, içtimai yaşam içerisinde farklı beklenti ve çıkarları olan insanların bu çıkarlarını maksimize etmek için bir dizi eylemde bulunduğu, çatışma ve uzlaşmanın aynı anda yaşandığı bir toplumsal arena olarak kabul görmektedir. Akademik camiada üzerinde mutabık kalınmış ortak bir tanıma sahip olmayan ve farklı disiplinlerin bakış açılarına göre yeni manalar kazanan politika, tarih boyunca insanlık için değerli olmuştur. Öyle ki, Ortaçağ’dan modern zamanlara geçişte Niccolo Machiavelli’nin politikayla ahlakı birbirinden ayırması ve ahlaka tarafsız bir anlam yüklemesi, politika için bir kırılma anı olarak görülmüştür. Zira o zamana kadar iyi ve güzeli, kısacası “olması gerekeni” hedefleyen siyaset anlayışı, yerini “var olan”ı inceleyen tarihsel gerçekçi bir bakış açısına bırakmıştır. Bu bakımdan, İtalyan siyaset düşünürü Machiavelli’nin politikayı, Ortaçağ’ın teolojik yaklaşımlarından ayırması, kavrama ilişkin yeni bir perspektifi de beraberinde getirmiştir. Nitekim Rönesans’ın serbest düşünce ortamı içerisinde fikirsel iklimini geliştiren Machiavelli’nin siyaset anlayışı, kuruluş teması olarak lider ve devletin inşasına odaklanarak artık iktidar olmak ve iktidarda kalmayı önemli kılmaktadır.
Bilahare, modern devletin ortaya çıkışı, içtimai ve iktisadi sorunların karmaşık bir hal alması, politik zaviyede müphemliklerin artması ve nihayetinde Sanayi Devrimi ile beraber bilimsel ve teknik gelişmelerin yaygınlaşmasıyla, günümüzde, kapitalist üretim ilişkilerinin egemen olduğu sınıflı toplum yapısı meydana gelmiştir. Öyle ki, yaşadığımız çağda, ekseriyetle kabul gören siyasal rejim türü olarak liberal temsili demokrasilerde, yönetici sınıfları seçme gücünü elinde bulunduran ve bu bakımdan demokratik sistemlere meşruluk kazandıran seçmenler, sandık başına giderek iktidara gelecek olan yönetici seçkinleri belirlemektedir. Her ne kadar demokrasilerde meşruluğun yegâne kaynağı sandıktan çıkan irade olarak gösterilse de, politik alanda faaliyet gösteren yönetici seçkinler, karar alma süreçlerine yardım eden ve alınan kararları kamuoyu nezdinde bilimsel bir temele dayandıran yeni elitler olarak adlandırılan politik profesyonellerden danışmanlık hizmeti almaktadırlar. Bu noktada, siyasi arenada gittikçe görünürlükleri artan ve kamuoyu nezdinde yansızlık ve tarafsızlıkları neticesinde saygı gören bu yeni seçkinleri tanımlama ihtiyacı ortaya çıkmaktadır.
Öyle ki, politik profesyoneller, politik sorunları tanımlayan, bu sorunlara dair çözüm teklifleri üreten ve bunu da sahip oldukları bilgi ve becerileriyle ifa eden uzmanlık bilgisine sahip kişilerdir. Politikanın sınıfsal/toplumsal eksenden uzaklaştığı, ideolojik zeminin grileştiği, politikanın medyatikleşerek bir gösteri toplumuna evirildiği süreçte, politik profesyoneller, sahip oldukları bilgi ve becerilerle politik karar alma süreçlerine etki ederek siyasetin rasyonelleşmesine olanak tanımaktadır. Politik aktörler, her ne kadar seçimle iş başına geldikleri için bir meşruluk sıkıntısı yaşamasa da, aldıkları kararların bilimsel dayanağını arttırmak için politik profesyonellerin alanda sahip oldukları sistematik bilgi birikimlerini görmezden gelmemektedir. Bu bakımdan, politik profesyonellerden danışmanlık hizmeti almak, post-modern dönemde, siyasetin temel bir öğesi haline gelmiş olup, siyasal aktörler tarafından politikanın uygulanabilirliği adına elzem bir hal almıştır.
Filhakika, yönetilen kitlelerden alınan onayın akılcı bir perspektife bürünmesi noktasında politik aktörlerle politik profesyoneller arasında meydana gelen yakınsama, egemen değerlerin yeniden üretilmesinde son derece işlevsel olmuştur. Bir başka ifadeyle, politik profesyonellerin bilgi ve yetileriyle yönetici sınıfların karar alma istençlerine etki etmesi ve politik aktörlerin de, kamusal onay için politik profesyonellerin müktesebatına gereksinim duyması, mevcut güç ve iktidar ilişkilerini meşrulaştırarak ve sınıfsal eşitsizlikleri görünmez kılarak yönetilen kitleyi manipüle etmektedir. Dolayısıyla, kendi sınıfsal koşullarının farkına varamayan ve politik profesyoneller tarafından siyasetin dışına itilen yönetilenler, politik zaviyede bir yanılsama yaşamaktadır. Diğer bir deyişle, yönetilen sınıflar nezdinde, gerçekliğin çarpıklığı gözlerden kaçırılmakta, egemen sınıfın değerleri yeniden üretilmekte ve yönetilenler, bu değerleri her gün paylaşmayı sürdüren taşıyıcı özneler haline gelmektedir.
Hülasa, politikanın rasyonelleşmesi sürecine, sundukları bilgi ve becerilerle eklemlenen ve politik aktörlerin karar alma süreçlerinde önemli bir rol oynayan politik profesyoneller, siyasetin toplumsal eksenden uzaklaşıp değer yargılarından arınmasına yol açan araçsal aklın da bir tezahürüdür. Bilindiği üzere, araçsal akıl, eleştirel düşünceden ve değerden yoksun olarak insanı özgürleştirmez. Bu bakımdan, yönetici seçkinlerin politik profesyonelleri görmezden gelmediği ve siyasetin akılcı bir perspektifle yeniden inşa edildiği bir dönemde, nispeten politik bilgiye sahip olmayan yönetilen kitlenin depolitizasyonu sağlanmakta ve kamusal alan boşaltılmaktadır.
Nitekim 18. yüzyılın liberal toplumunda kamusal meseleleri ve politik sorunları aktif bir şekilde tartışan ve bilgi sahibi olan kitle, politikanın bilimsel bir zemin üzerinden faaliyet gösterdiği günümüz toplumlarında, bilginin tekelini elinde tutan politik profesyoneller tarafından toplum mühendisliğine maruz kalmaktadır. Kısacası, kapitalist üretim ilişkilerinin egemen olduğu bir çağda, siyasette karar alıcı pozisyonundakilerle o kararlara bilimsel meşruluk kazandıran politik profesyoneller arasındaki işbirliği ve uzlaşı yönetilen kitleyi manipüle ederek Marksist terminolojinin temel mottosu olarak kabul gören “yanlış bilinci” yeniden inşa etmektedir.
İsmail Uğur AKSOY
Okuma Önerileri
- Kapani, M. (2007). Politika Bilimine Giriş. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
- Keskin, F. (2011). Politik Profesyoneller ve Uzmanlar. Ankara: De Ki Yayınları.
- Keskin, F. (2016). Politikada Yeni Ruhban Sınıfı: Siyasa ve İkna Uzmanları Olarak Politik Profesyoneller. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (42), 174-190.
- Machıavellı, N. (2014). Hükümdar, (N. Adabağ, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Machıavellı, N. (2009). Söylevler, (A. Tolga, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
