Bugün ikinci turu yapılan 2022 Fransa Cumhurbaşkanlığı seçimleri sonucunda, mevcut Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, beş yıl daha Fransa Cumhurbaşkanı olarak görev yapmaya hak kazandı. Bu yazıda, 2022 Fransa Cumhurbaşkanlığı seçimleri ikinci turunu analiz edeceğim.
İlk turu yüzde 27,8 oyla ilk sırada tamamlayan Macron[1], yüzde 23,41 oyda kalan Marine Le Pen’in önünde açık favori olarak gösterilse de, ikinci tur öncesinde yapılan bazı anketler, iki siyasetçi arasındaki farkın kapandığını ve seçimin kıyasıya geçeceğini göstermekteydi. Bu nedenle, 5. Cumhuriyet tarihinde ilk defa aşırı sağın Cumhurbaşkanlığı makamına hak kazanması endişesi Fransız solu ve liberal çevrelerde hissedilmeye başlanmıştı. Cumhurbaşkanlığına oldukça yaklaşan Marine Le Pen’in Müslümanlar, göçmenler, Avrupa Birliği (AB) ve NATO konusundaki olumsuz tutumu da, bu endişe ve korkuları pekiştiriyordu. Buna karşın, seçim sonucunda korkulan olmadı ve Macron kayda değer bir farkla seçimi önde tamamladı.
İkinci tur sonuçları[2]
İki aday, 2017 seçimlerinde olduğu gibi, oylama öncesinde bir televizyon tartışmasında karşı karşıya geldiler.[3] 20 Nisan tarihinde yapılan tartışma genel anlamda ortada geçmesine ve net bir galip olmamasına karşın, rakamlara ve konulara -görevde olmasının da etkisiyle- daha hâkim olduğu gözlemlenen Macron, türban (başörtüsü) yasağı (kamusal alanda türbanı yasaklamanın ülkede bir iç savaş çıkarması riski) ve Rusya ile yakın ilişkiler (Putin yönetimine yakın bir Rus bankasından kredi alması) gibi konular üzerinden de Le Pen’i eleştirerek puan topladı. Le Pen’in avantajlı olduğu düşünülen alım gücü ve enflasyon gibi konularda da kendini savunmayı başaran Macron, gençliği ve karizmatikliğinin de etkisiyle başarılı bir sınav verdi ve kararsız Fransız seçmeni kendisine oy vermeye ikna etti. Ayrıca birinci turdan sonra seçim kampanyasına da hız veren Macron, böylelikle, başarılı çalışmalarının karşılığını almış oldu. Ancak Marine Le Pen’in ulaştığı yüksek oy oranları, Fransa’nın devam eden ekonomik sorunları ve Le Pen’in siyaset için genç sayılabilecek yaşı da düşünüldüğünde, beş yıl sonra Marine Le Pen’in Cumhurbaşkanlığına ulaşmasını ve aşırı sağın iktidara gelmesini engellemek sorunsalı Fransa ve Avrupa’da devam edecek gibi görünüyor.
48 milyon 600 bin kayıtlı seçmenin bulunduğu ülkede, ikinci turda seçime katılım oranı yüzde 71,99’da kalırken[4], Macron’un yüksek oy oranlarına ulaşmasında, solun (Jean-Luc Mélenchon) oylarını da Cumhuriyetçi çizgide kendisine çekmeyi başarmasının etkili olduğu söylenebilir. Seçim sonucunda Macron yüzde 58,55 oya ulaşırken, Le Pen yüzde 41,45 oyda kaldı. Macron seçimi anlamlı bir farklı kazanmasına karşın, seçime katılım oranının çok yüksek seviyelere ulaşamaması, solcu seçmenin Macron’a ve yapmak istediği neoliberal reformlara duyduğu tepkiyi gösteriyor. Yine de, seçimin yüzde 16-17 gibi bir farkla sonuçlanması, Fransa’da aşırı düşüncelere karşı bilincin halen yüksek olduğunu gösteriyor.
Şimdi, Fransa’da gözler 12 ve 19 Haziran 2022 tarihlerinde iki turlu olarak gerçekleştirilecek olan parlamento seçimlerine çevrilecek. Yarı-başkanlık sistemi ile yönetilen Fransa’da, Cumhurbaşkanı’ndan ayrı bir de hükümet meydana geliyor ve hükümetin başında Başbakan bulunuyor. Cumhurbaşkanı’nın partisi mecliste de çoğunluğu sağlarsa, sistem tipik bir Başkanlık sistemi gibi işlerken, Cumhurbaşkanı’nı destekleyen parti veya partiler mecliste çoğunluğu sağlayamazsa, sistemin parlamenter sisteme yakın özellikleri ön plana çıkıyor ve “cohabitation” (birlikte yönetme) kavramı gündeme geliyor. Bu nedenle, parlamento seçimleri de Cumhurbaşkanlığı seçimleri kadar önemli. Geçtiğimiz seçimde (2017), yakaladığı rüzgârla partisi Cumhuriyet Yürüyüşü’nün (LREM) çok iyi bir netice almasını sağlayan Macron, bu defa da seçim sonrasında oluşan güven ortamına güveniyor. Ancak Fransa siyasal hayatını gözlemleyen birçok analiste göre, parlamento aritmetiğinin bu defa çok daha karmaşık olması bekleniyor.
Sonuçta, Avrupa’nın önemli ülkelerinden olan Fransa’da önümüzdeki beş yıl için taşlar yavaş yavaş yerine oturuyor ve Macron dönemi devam ediyor. Macron’un son 20 yılda ikinci kez seçilmeyi ilk Cumhurbaşkanı olduğunu söylemekte de fayda var. Zira bu durum, bir başarısızlıktan ziyade başarıya işaret ediyor.
Doç. Dr. Ozan ÖRMECİ
[1] İlk turun analizi için; http://politikaakademisi.org/2022/04/11/2022-fransa-cumhurbaskanligi-secimleri-bir-kez-daha-macron-le-pen-duellosu/.
[2] https://www.lefigaro.fr/elections/presidentielles/en-direct-resultats-du-second-tour-de-l-election-presidentielle-2022-emmanuel-macron-ou-marine-le-pen-qui-sera-president-20220424.
[3] Bu programı izlemek için; https://www.youtube.com/watch?v=XXL2VLmACsg.
