1991’e kadar Sovyet egemenliğinde kalan, fakat 20 Ağustos 1991 tarihinde Sovyetler Birliği’nin çökmesi ile birlikte bağımsızlığını ilan eden 1,3 milyon nüfuslu küçük bir Baltık ülkesi olan Estonya, bağımsızlığının ardından 2004 yılında önce NATO’ya, hemen sonra da Avrupa Birliği’ne katılmış ve Batı ile olan bağlarını güçlü temeller üzerinde inşa etmiştir. Parlamenter demokrasiyle yönetilen bir ülke olan Estonya’da[1], yeni genel seçimler 1 Mart 2015 tarihinde yapılacaktır. Bu yazıda Estonya genel seçimlerini mercek altına alacağım.
101 üyeli Riigiogu adı verilen Estonya Parlamentosu’na girecek üyeler ve yeni hükümeti belirleyecek olan seçimler, 1 Mart Pazar günü yapılacaktır. Seçimler, D’Hondt sistemi esaslarına göre yapılacak ve ülke genelinde yüzde 5 seçim barajı uygulanacaktır. Ülkede 2011 yılında yapılan son genel seçimlerde; 2007’den beri ülkenin en güçlü siyasi partisi durumundaki ve 2005’ten beri Başbakan olan Andrus Ansip liderliğindeki liberal Estonya Reform Partisi (Eesti Reformierakond) yüzde 28,6 oyla birinciliği elde etmiş, büyük ölçüde ülke nüfusunun 25-26’sını oluşturan etnik Rusların desteklediği Edgar Savisaar liderliğindeki Estonya Merkez Partisi (Keskerakond) yüzde 23,3 oyla ikinci olmuş, Mart Laar liderliğindeki muhafazakar Pro Patria ve Res Publica Birliği Partisi (IRL) yüzde 20,5 oyla üçünlüğü elde etmiş ve Sven Mikser Başkanlığındaki sosyal demokrat Estonya Sosyal Demokrat Partisi (Sotsiaaldemokraatlik Erakond) yüzde 17,1 oyla dördüncü sırada yer almıştır.[2] Ancak seçimlerin en dikkat çekici sonucu, 32 bağımsız milletvekilinin Riigiogu’ya girmesi olmuştur. Seçimler sonrasında yıllardır Başbakanlık koltuğunda oturan Estonya Reform Partisi lideri Andrus Ansip, yerini koruyabilmek için muhafazakar çizgideki IRL ile bir koalisyon hükümeti kurmuştur.[3] 1 Mart’ta yapılacak olan yeni seçimler öncesinde ise, 2005 yılından beri Başbakan olan Ansip, yerini bir başkasına devretmeye karar vermiş ve 26 Mart 2014’te Estonya Reform Partisi’nin yeni lideri Taavi Rõivas Başbakanlığında ve bu defa muhafazakar IRL yerine Estonya Sosyal Demokrat Partisi ile koalisyona dayanan yeni bir hükümet kurulmuştur.[4] Seçime kadar bu hükümet görev başında kalmıştır.
Seçimlere bu defa Ansip’e kıyasla daha genç bir isim olan[5] Taavi Rõivas liderliğinde giren Estonya Reform Partisi, yıllar sonra ilk kez bu seçimde birinciliği kaptıracak gibi gözükmektedir. Zira Avrupa Birliği yanlısı ve liberal çizgideki Reform Partisi[6], son anketlerde 22-23 milletvekiline ancak ulaşabilecek gibi gözükmektedir.[7] Bu, partinin son seçimde aldığı 33 milletvekilinin oldukça altındadır. Ancak bunun sebebi, yeni başa geçen Rõivas’tan ziyade, uzun yıllar iktidarda kalan ve yıpranan Ansip’in partinin oy oranını son dönemlerinde düşürmüş olmasıdır.
Taavi Rõivas
Estonya’da 2015 genel seçimlerine favori giren parti ise Edgar Savisaar liderliğindeki Estonya Merkez Partisi’dir (Keskerakond). Son anketlerde 26-27 milletvekiline ulaşacağı görülen Merkez Partisi, oylarının büyük çoğunluğunu ülke nüfusunun dörtte birini oluşturan etnik Ruslardan alan bir parti görünümündedir.[8] Liberal çizgide olmasına karşın, Reform Partisi’ne kıyasla daha solda kabul edilen parti[9], AB karşıtı değil ancak Rusya’ya da yakın bir çizgidedir. Partinin 1950 doğumlu lideri Savisaar, 1991-1992 yılları arasında Başbakanlık görevinde bulunmuş deneyimli bir isimdir ve halihazırda Tallinn Valisi olarak görev yapmaktadır.[10]
Edgar Savisaar
Anketlere göre seçimlerde üçüncü sırayı alması beklenen parti, Sven Mikser liderliğinde son yıllarda çıkışı devam eden Estonya Sosyal Demokrat Partisi’dir.[11] Partinin bu seçimde en az 18-20 arası milletvekili çıkarması beklenmektedir.[12] Ülkede 2002-2003 yılları arasında ve 2014 yılında Rõivas Başbakanlığında kurulan kabinede Savunma Bakanı olarak görev yapmış Mikser, 1973 doğumlu deneyimli bir isimdir.[13] Seçim sonrasında sosyal demokratların her iki partiye de kilit koalisyon ortağı olma ihtimalleri hayli yüksektir.
Sven Mikser
Seçimlerde Parlamento’ya girmesi beklenen dördüncü ve son parti ise, 2012 yılında parti başına geçen yeni lideri Urmas Reinsalu ile seçime giren muhafazakar Pro Patria ve Res Publica Birliği Partisi – IRL’dir.[14] 1975 doğumlu olan Reinsalu, 2012-2014 yılları arasında Savunma Bakanı olarak görev yapmıştır.[15] IRL’nin bu seçimde en az 15-16 koltuk elde etmesi beklenmektedir.[16]
Urmas Reinsalu
Ülkede AB karşıtı olmayan bu dört parti dışında, barajı aşması beklenmeyen AB karşıtı bazı küçük partiler de bulunmaktadır. Kısaca EKRE olarak bilinen Estonya Muhafazakar Halk Partisi yüzde 2-4, aşırı milliyetçi Estonya Bağımsızlık Partisi ise yüzde 1 oy düzeylerinde seyretmektedir.[17]
Seçimler sonucunda Estonya’da bir koalisyon hükümetinin kurulması beklenmektedir. Bu koalisyona kimin liderlik edeceği ve hangi partilerin koalisyon hükümetini oluşturacağı ise henüz bir muammadır.
Yrd. Doç. Dr. Ozan ÖRMECİ
[1] Ülkenin, yetkileri büyük ölçüde sembolik bir Cumhurbaşkanlığı makamı da bulunmaktadır. Bu koltukta, -2006’dan beri- Parlamento’nun üstüste iki defa seçtiği diplomat-gazeteci kökenli Toomas Hendrik Ilves oturmaktadır.
[2] “Estonian parliamentary election, 2011”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 25.02.2015, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Estonian_parliamentary_election,_2011.
[3] “Andrus Ansip’s third cabinet”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 25.02.2015, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Andrus_Ansip%27s_third_cabinet.
[4] “Taavi Rõivas’ cabinet”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 25.02.2015, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Taavi_R%C3%B5ivas%27_cabinet.
[5] 1979 doğumludur. Detaylar için; http://en.wikipedia.org/wiki/Taavi_R%C3%B5ivas.
[6] Web sitesi için; http://www.reform.ee/.
[7] “Estonian parliamentary election, 2015”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 25.02.2015, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Estonian_parliamentary_election,_2015.
[8] “Estonian parliamentary election, 2015”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 25.02.2015, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Estonian_parliamentary_election,_2015.
[9] Web sitesi için; http://www.keskerakond.ee/.
[10] Hakkında bilgiler için; http://en.wikipedia.org/wiki/Edgar_Savisaar.
[11] Web sitesi için; http://valimised2015.sotsdem.ee/est/esileht.
[12] “Estonian parliamentary election, 2015”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 25.02.2015, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Estonian_parliamentary_election,_2015.
[13] Hakkında bilgiler için; http://en.wikipedia.org/wiki/Sven_Mikser.
[14] Web sitesi için; http://www.irl.ee/.
[15] Kendisi hakkında bilgiler için; http://en.wikipedia.org/wiki/Urmas_Reinsalu.
[16] “Estonian parliamentary election, 2015”, Wikipedia, Erişim Tarihi: 25.02.2015, Erişim Adresi: http://en.wikipedia.org/wiki/Estonian_parliamentary_election,_2015.
[17] Detaylar için; “EU’s mainstream parties challenged in 2015 elections “, EU Observer, Erişim Tarihi: 25.02.205, Erişim Adresi: https://euobserver.com/news/127106.
