Amerikalı ünlü işadamı ve Microsoft firmasının kurucusu Bill Gates (1955-)[1], 110 milyar doların üzerindeki servetiyle ABD’nin ve dünyanın en zengin işadamlarından birisidir. Gates, ayrıca, eşi Melinda Gates ile birlikte kurduğu Bill & Melinda Gates Foundation aracılığıyla dünyada en fazla yardım faaliyeti gerçekleştiren kişilerinden de birisidir. Son dönemde Netflix’in yayınladığı “Inside Bill’s Brain: Decoding Bill Gates” adlı yapımla[2] hayatı ve yardım faaliyetleri gündeme gelen Gates, aynı zamanda kendisini geliştirmek için sürekli farklı konularda kitaplar okuyan önemli bir entelektüeldir. Bu yazıda, Bill Gates’in 2015 yılında Ted Talks kapsamında yaptığı ve son koronavirüs (Covid-19) salgınıyla birlikte uluslararası medyanın da ilgisine mazhar olan “We are not ready for the next pandemic” (Gelecek salgın için hazırlıklı değiliz) konuşması özetlenecektir.
Bill Gates’in Ted Talks konuşması
Konuşmasına kendi çocukluğunun geçtiği 1960’larda en büyük korkularının nükleer savaş yaşanması olduğunu anımsatarak başlayan ünlü işadamı, daha sonra günümüzde artık milyonlarca insanın ölümüne yol açacak şeyin büyük savaşlar değil, gözle görülmesi bile imkânsız olan etkili virüsler olduğunu söylemektedir. Daha sonra, geçmişte nükleer savaşları durdurmak için devletlerin büyük yatırımlar yaptığını belirten Bill Gates, oysa salgın hastalıklar karşısında günümüzde ABD ve diğer devletlerin yeterince yatırım yapmadıklarına dikkat çekmektedir. Bu noktada konuşmasına adını veren “We are not ready for the next pandemic” (Gelecek salgın için hazırlıklı değiliz) ifadesini kullanan Gates, böylelikle koronavirüs salgınından yaklaşık 5 yıl kadar önce böyle bir felaketin yaşanabileceğini öngörmektedir. Daha sonra bu sonuca ulaşmasına yol açan örnekleri sıralayan Gates, Ebola hastalığı sürecinde yaşananları özetlemekte ve dünyadaki devletler ve uluslararası kuruluşların bu konuda ne kadar yetersiz kaldıklarını açıklamaktadır. Bu noktada, Dünya Sağlık Örgütü-WHO’nun bu gibi salgınları takip etmek için kurulduğunu, ancak bu tarz epidemilerle mücadele etmek için gerekli imkânlara sahip olmadığını belirten Gates, Hollywood filmlerinin aksine, dünyada alanında yetkin epidemoloji uzmanlarının bulunmadığını da söylemektedir. Dünya genelinde 10.000’in üzerinde insanın ölümüne yol açan Ebola’dan sonra yaşanacak salgının çok daha ölümcül olabileceği tespitini de yapan Gates, bunun nedenini ise; o dönemde Afrika’da görev yapan sağlık çalışanlarının başarısı, Ebola’nın -Covid-19 veya koronavirüs olarak bilinen virüsün aksine- hava yoluyla bulaşmaması ve hastalığın kalabalık şehirlerde ortaya çıkmamasıyla açıklamaktadır. Bu tarz salgın hastalıkların doğal olarak veya biyoterörizm kaynaklı olarak ortaya çıkabileceğini de belirten Amerikalı ünlü işadamı, 1918 yılında ortaya çıkan ve hava yoluyla yayılabilen İspanyol gribinin kısa sürede 33 milyonun üzerinde insanın ölümüne yol açtığını hatırlatarak, bu nedenle epidemileri ciddiye almak gerektiğinin altını çizmektedir. Daha sonra, ülkesi ABD’nin bilim ve teknoloji olarak iyi durumda olduğunu kaydeden Gates, buna rağmen küresel bir sağlık mekanizması olmadan pandemilerle mücadele etmenin mümkün olamayacağını düşünmektedir. Bu doğrultuda, pandemilerle mücadele etmeyi askeri bir mücadeleye benzeten Gates, nasıl ordular savaş için hazırlık yapıyorlar ve eğitim faaliyetleri düzenliyorlarsa, tüm sağlık birimleri ve ilgili kişilerin de pandemiler için hazırlık yapmaları gerektiğini vurgulamaktadır. Bu bağlamda, Gates, pandemilerle mücadele için; 1-) geri kalmış ülkelerde sağlık sistemlerinin iyileştirilmesi, 2-) tıbbi koruma birimlerinin oluşturulması, 3-) güvenlik birimleri (ordular vs.) ile sağlık çalışanlarının birlikte/koordineli olarak çalışmaları, 4-) simülasyonlarla salgınlara karşı dayanıklı ve hazırlıklı hale gelinmesi, 5-) tıp alanında ar-ge çalışmalarına daha büyük bütçe/kaynak ayrılması gibi önemli önerilerde bulunmaktadır. Bu konuda bir bütçe planlaması yapmadığını; ancak olası hasar ve zararlar düşünüldüğünde bunun gayet karşılanabilir bir bütçe olacağını düşündüğünü de söyleyen Amerikalı konuşmacı, Dünya Bankası’nın tahminlerine göre, küresel bir salgında üç trilyon dolarlık zararının oluşabileceği ve milyonlarca insanın hayatını kaybedebileceğinin ortaya çıktığını da sözlerine eklemektedir. Konuşmasının sonunda, Ebola salgınının bir uyarı olarak değerlendirilmesi gerektiğini belirten Bill Gates, bu aşamada gecikmeden çalışmalara başlamak gerektiğini söyleyerek konuşmasını tamamlamaktadır.
Amerikalı işadamı Bill Gates’in 2015 yılında yaptığı bu konuşma, salgın hastalıkların 21. yüzyıl dünyasında ne derece tehlikeli ve riskli olacağını göstermesi bakımından son derece önemlidir. Son Covid-19 (koronavirüs) salgınıyla bu durum daha da net biçimde ortaya çıkmıştır. Bu nedenle, devletlerin pandemilerle mücadele edebilmek için Dünya Sağlık Örgütü-WHO’nun dönüşümünün sağlanması ya da başka bir uluslararası kuruluşun hayata geçirilmesi için işbirliği yapmaları gerekmektedir. Ancak ne kadar trajiktir ki, ABD Başkanı Donald Trump, tam da koronavirüs döneminde ülkesini Dünya Sağlık Örgütü üyeliğinden çekmiştir.[3] Trump’ın kararı, pandemilerle mücadele için yeni bir uluslararası kuruluşun oluşumuna olanak sağlayacaksa, bu, olumsuz bir gelişme olmaz. Ancak sıfırdan başlamak yerine, Dünya Sağlık Örgütü’nün reforme edilmesi ve pandemilerle mücadele için kendi bütçesi ve uzmanlarına sahip etkin bir örgüt haline getirilmesi sanki daha doğru bir düşünce olur. Gates’in konuşması ve son yaşanan Covid-19 salgını şunu da göstermektedir ki, etnik milliyetçilik ve dini fanatizm nedeniyle birbirlerini öldüren fanatik gruplara ilham kaynağı olan banal milliyetçilik, günümüzde yaşadığımız riskler karşısında son derece ilkel ve aptalca kalmaktadır. Çağın ruhu halen küreselleşme lehinedir ve küresel sorunlarla ancak küresel örgüt ve mekanizmalarla mücadele edilebilir.
Doç. Dr. Ozan ÖRMECİ
[1] Hakkında bilgiler için, bakınız; https://en.wikipedia.org/wiki/Bill_Gates; https://tr.wikipedia.org/wiki/Bill_Gates; https://www.forbes.com/profile/bill-gates/#6bb3bd55689f.
[2] Bakınız; https://www.forbes.com/profile/bill-gates/#6bb3bd55689f.
[3] https://www.sozcu.com.tr/2020/dunya/son-dakika-trump-abdyi-resmi-olarak-dunya-saglik-orgutunden-cekti-5917525/.
