Amerika Birleşik Devletleri merkezli saygın uluslararası ilişkiler dergisi Foreign Policy[1]’nin, ilk kez 2005 yılında düzenlediği En Önemli 100 Küresel Düşünür (Top 100 Global Thinkers) araştırması, bu yıl da oldukça ilginç sonuçlara gebe oldu.[2] Elbette çeşitli kamuoyu araştırmaları ve etkili kişilerle yapılan mülakatlara dayalı bu çalışmada kullanılan “düşünür” terimi, siyaset felsefesinde yetkinlikten ziyade, geniş bir grup üzerinde etkili olabilmeyi başaran kişileri kastetmek için kullanılıyor. Bu bilgiyi verdikten sonra, listeyi incelemeye geçebiliriz. Ancak bu yazıda yalnızca siyasetle bağlantılı olan listeleri incelemeye aldığımı belirtmek isterim.
Listedeki ilk kategori olan “agitators” (tahrikçi) sıralamasında, daha çok savunma sanayisine ve küresel terör faaliyetlerine yön veren isimlere yer verilmiş. Bu listedeki isimler şöyle sıralanmış;
- 2014’e damgasını vuran Irak-Şam İslam Devleti (IŞİD) terör örgütü lideri Ebubekir El Bağdadi,
- Sert politikalarıyla bilinen Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin,
- Neo-Avrasyacılık düşüncesinin teorisyeni Rus muhafazakar düşünür Aleksandr Dugin,
- Boko Haram terör örgütü lideri Abubakar Shekau,
- Bu yıl içerisinde Ukrayna’dan bağımsızlığını ilan eden Donetsk Halk Cumhuriyeti (DHC) Başbakanı Aleksandr Boroday,
- İlginç hikayesiyle dikkat çeken IŞİD militanı Jihadi John,
- Kuveyt doğumlu Selefi şeyhi Hajjaj al-Ajmi.
Listedeki ikinci kategori olan “decision-makers” (karar alıcılar) sıralamasında, küresel siyasete yön veren en önemli siyasetçiler sıralandı. Liste şöyle oluştu;
- Hindistan’ın yeni seçilen Başbakanı Narendra Modi,
- Almanya Şansölyesi Angela Merkel,
- Hindistan’daki BJP (Bharatiya Janata Partisi) lideri Amit Shah,
- İran’ın kısa bir süre önce seçilen Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani,
- Meksika’nın ekonomik reformlarından sorumlu olan Finans Bakanı Luis Videgaray,
- Orta Afrika Cumhuriyeti geçici kadın Cumhurbaşkanı Catherine Samba-Panza,
- Almanya’nın Türk kökenli ve SPD üyesi Göç ve Uyum Bakanı Aydan Özoğuz,
- Uruguay’ın yakında görevi devredecek Cumhurbaşkanı José Mujica ve Dış İşleri Bakanı Luis Almagro,
- İtalya’nın genç Başbakanı Matteo Renzi.
Listedeki üçüncü kategori olan “challengers” (meydan okuyanlar) sıralamasında, düzene meydan okuyan çeşitli sosyal ve siyasal hareketlere liderlik eden sivil toplum önderleri, akademisyenler ve siyasetçilere yer verildi. Liste şöyle oldu;
- Çin’deki “Occupy Central with Love and Peace” adlı sivil itaatsizlik hareketi liderleri Benny Tai ve Joshua Wong,
- Ukraynalı AB yanlısı gazeteci ve toplum lideri Tetiana (Tetyana) Chornovol,
- “Kapital” adlı eseriyle dikkat çeken Fransız sosyal demokrat iktisatçı Thomas Piketty,
- İskoçya ve Katalunya’daki ayrılıkçı liderler Alex Salmond ve Oriol Junqueras,
- Fransız aşırı sağcı politikacı Marine Le Pen,
- Irak’ta IŞİD’e karşı savaşan Kürt kadın militanlar,
- Bankacılık sistemine yönelik eleştiriyle dikkat çeken kadın iktisatçı Anad Admati,
- Wall Street’e düzen veren Amerikalı Savcı Benjamin Lawsky,
- Venezuelalı muhalif lider Leopoldo Lopez,
- Güney Afrikalı avukat ve ombudsman Thulia Madonsela,
- Tayland’daki darbenin mimarı olan gösterilen siyasetçi Suthep Thaugsuban,
- Silikon Vadisi’ne ışık tutan Amerikalı köşeyazarı Kara Swisher,
- Tunus Genel İşçi Sendikası lideri Houcine Abassi.
Listedeki dördüncü kategori olan “naturals” (çevreciler) sıralamasında ise, çevre konusunda duyarlılık gösteren ve aktif roller üstlenen kişilere yer verildi. Liste şöyle oluştu;
- Tsunami felaketlerine karşı çevreyi korumak için önemli çalışmalara imza atan Japon botanikçi ve ekolog Akira Miyawaki,
- Perulu çevre aktivisti ve 2014 yılı Goldman Çevre Ödülü sahibi Ruth Buendía (Mestoquiari),
- İklim değişikliğine karşı çalışmalarıyla bilinen bilim insanları Katharine Hayhoe, Partha Dasgupta ve Veerabhadran Ramanathan,
- İklim değişikliği nedeniyle sığınma hakkı kazanan ilk insan olma özelliği bulunan Yeni Zelandalı Ioane Teitiota,
- Big Bang teorisini ispatladığı iddia edilen Amerikalı gökbilimci John Kovac,
- Finlandiyalı ulaşım mühendisi Sonja Heikkilä,
- Endonezyalı çevre aktivisti Aleta Baun.
Listedeki beşinci kategori olan “innovators” (yenilikçiler) sıralamasında, öncü teknolojik çalışma ve girişimlere imza atan kişilere yer verildi. Liste şu isimlerden oluştu;
- Hindistan’ı mütevazi bir bütçeyle uzaya çıkaran Havacılık ve Uzay Teknolojisi mühendisi Mylswamy Annadurai,
- Mikrobiyolojide çığır açan Janet Iwasa,
- Mürekkebin geleceği nasıl şekillendirebileceğini ortaya koyan malzeme bilimci Jennifer Lewis,
- Biyologlar Emmanuelle Charpentier ve Jennifer Doudna,
- Araştırmacılar Boaz Barak, Alexander Glaser ve Robert Goldston,
- İsviçreli malzeme bilimciler Florent Boudoire, Artur Braun, Edwin Constable, Jakob Heier ve Rita Toth,
- Oculus VR kurucusu ve sanal gerçeklikte çığır açan girişimci Palmer Lucky,
- Afrika sınıflarına teknolojiyi sokmayı başaran Thierry N’Doufou ve Christina Watson,
- Theranos kurucusu Amerikalı girişimci Elizabeth Holmes,
- Qualcomm Ceo’su Steven Mollenkopf,
- Water-Gen kurucusu Arye Kohavi,
- İşadamları Mike Janne ve Phil Zimmermann.
Listedeki bir diğer kategori olan “moguls” (zenginler) sıralamasında ise, faaliyet gösterdikleri sektörlerde göz alıcı atılım yapmayı başaran başarılı işadamlarına yer verildi. Bu liste şöyle oluştu;
- Alibaba.com kurucusu Çinli işadamı Jack Ma,
- Volga Group kurucusu Rus işadamı Gennady Timchenko,
- Hintli kadın girişimci Kiran Mazumdar-Shaw,
- Xiaomi Tech kurucusu Çinli işadamı Lei Jun,
- Hintli kadın bankacı Arundhati Bhattacharya,
- Suudi prensesi ve kadın girişimci Reema Bint Bandar Al Saud,
- Illumina Ceo’su Jay Flatley.
Burada yer verdiğim ve siyaset ve dış politikayla bağlantılı gördüğüm bu 6 liste dışında, “advocates” (savunucular), “chroniclers” (tarihe not düşenler), “healers” (doktorlar) ve “artists” (sanatçılar) dallarında da en başarılı kişilerin sıralaması yapıldı. Tüm bu listelere http://globalthinkers.foreignpolicy.com/ adresinden ulaşabilirsiniz.
Listeler incelediğinde ilk dikkatimi çeken özellik; küreselleşmenin doğal bir sonucu olarak, dünyadaki birçok farklı ülkeden listeye girebilen insanların çıkması oldu. Bu kişiler arasında Hindistan’dan listeye giren kişilerin fazlalığı, bu ülkenin geleceğine dair umutların doğmasına yol açarken, listede tek bir Türk’ün bile olmaması üzücüydü. Aydan Özoğuz, Türk asıllı bir Alman olarak listeye girebilen tek Türk oldu.
Yrd. Doç. Dr. Ozan ÖRMECİ
[1] Web sitesi için; http://www.foreignpolicy.com/.
[2] Araştırma sonuçları için; http://globalthinkers.foreignpolicy.com/.
