Eylül ayında Shigeru Ishiba’nın yeni Liberal Demokrat Parti (LDP) Genel Başkanı ve Başbakan olarak belirlendiği Japonya’da, 27 Ekim 2024 tarihinde halk yeni hükümet ve parlamento mensuplarını belirlemek için sandık başına gitmiştir. Henüz kesinleşmeyen seçim sonuçlarına göre, ülkenin son 70 yıllık siyasi hayatında yalnızca iki defa üçer sene süreyle iktidardan uzak kalan ve bu yönüyle Japonya’da hâkim (dominant/kartel) parti sisteminin kurumsallaşmasını sağlayan merkez sağ/merkez çizgideki LDP, kendisini destekleyen muhafazakâr/sağ Komeito Partisi ile birlikte seçimi önde tamamlamasına karşın, hükümeti kurabilmelerine olanak sağlayacak 233 milletvekili sayısının altında kalmıştır. Bu nedenle, LDP lideri Shigeru Ishiba’nın Japonya Başbakanı olarak görev yapmaya devam etmesi için, ilerleyen günlerde üçüncü bir partiyi daha iktidar koalisyonuna dahil olmaya ikna etmesi gerekmektedir. Bu yazıda, 2024 Japonya genel seçimleri kısaca değerlendirilecektir.
Japonya Meclisi Diet’in iki kamarasından biri olan Temsilciler Meclisi’nde 465 sandalye bulunmakta ve bu anlamda bir partinin veya farklı partilerden oluşan bir koalisyon hükümetinin kurulabilmesi en az 233 milletvekilinin desteğine ihtiyaç duyulmaktadır. 27 Ekim 2024 tarihli Japonya genel seçimleri sonucunda, ülkenin adeta “milli” partisi olan LDP, 190 milletvekili elde etmeyi başarmış ve ülkedeki en büyük parti olmuştur. Buna karşın, 2021 genel seçimlerinde LDP’nin 260 civarında milletvekili kazandığı da düşünülürse, partinin oy desteğindeki anlamlı düşüş, Japonya siyasetine dair önemli bir alarm sinyalidir. LDP’den sonra ülkedeki en etkili siyasal parti merkez-merkez sol çizgideki liberal bir parti olan Japonya Anayasal Demokrat Partisi (Rikken-minshutō veya CDP) olurken, eski DPJ’li Yoshihiko Noda liderliğindeki parti Temsilciler Meclisi’nde 148 sandalye kazanmayı başarmıştır. CDP, bu şekilde milletvekilliği sayısını önceki genel seçimde kazanılan 96’ya kıyasla hayli yükseltmeyi başarmış ve iktidar için iddiasını ortaya koymuştur. Nobuyuki Baba liderliğindeki ve milliyetçi-muhafazakâr çizgide siyaset yapan Japonya Yenilik Partisi (Nippon Ishin no Kai) 38 milletvekili çıkararak ülkedeki en büyük üçüncü parti olurken, oy oranı ve milletvekili sayısı önceki seçime göre kısmen azalmıştır. Yuichiro Tamaki liderliğindeki 2018 yılında kurulan merkez-merkez sağ çizgideki Halk İçin Demokrat Parti veya DPP/DPFP (Kokumin Minshu-tō) ise 28 milletvekilliği ile bu seçimle birlikte ülkedeki en büyük dördüncü siyasi parti olmayı başarmış ve beklentilerin çok üzerine çıkmıştır. Budist Soka Gakkai hareketinin partileşmesi sonucunda kurulmuş muhafazakâr sağ Komeito Partisi (NKP) 24 milletvekili kazanarak düşüş trendine girer ve ancak beşinci parti olabilirken, LDP ile Komeito’nun oyları birlikte ancak 214’ü bulabilmiş ve hükümeti kurmak için gereken 233 sayısının epey altında kalmıştır. Tarō Yamamoto liderliğindeki sol popülist Reiwa 9 ve kadın siyasetçi Tomoko Tamura liderliğindeki aşırı sol Japonya Komünist Partisi (JCP) ise 8 milletvekilliği kazanmıştır.
Bu sonuçların ardından, Başbakan Shigeru Ishiba, partisi LDP ve sadık destekçisi Komeito dışında bir diğer partiyi daha ikna ederek yeni hükümeti kurabilir. Şu an için akla en yatkın ihtimal bu olmakla birlikte, elbette başka ihtimaller de söz konusudur. Ancak şurası kesindir ki, The Japan Times‘dan Francis Tang’in de belirttiği üzere, ekonomik kriz ve siyasal skandalların ortasındayken Başbakan Ishiba’nın erken seçime gitme stratejisi başarısız olmuş ve seçim sonucunda LDP’nin parlamento çoğunluğu azalmıştır. Japonya Anayasal Demokrat Partisi (CDP) bu seçimden güçlenerek çıkarken, Japonya’daki hâkim parti sisteminin çok partili sisteme dönüşmesi bağlamında yorum yapmak için bence henüz erkendir. Zira geçmişte de LDP’nin kısa süreli iktidardan düştüğü süreçler olsa da, parti, bürokrasi ve iş dünyasıyla geliştirdiği yakın ilişkiler sayesinde, hep bir şekilde iktidara dönmeyi başarmıştır.
DPP/DPFP lideri Yuichiro Tamaki, yeni koalisyon hükümeti için kritik kişi haline gelebilir
Seçim sonuçlarının netleşmeye başlamasının ardından CDP lideri Yoshihiko Noda, LDP-Komeito ikilisini iktidardan indirmek için görüşmelere açık olduklarını açıklarken, DPP/DPFP lideri Yuichiro Tamaki de LDP-Komeito ikilisine koalisyon ortağı olarak katılmak bağlamında olumsuz görüş açıklamıştır. Ishin lideri Nobuyuki Baba da koalisyon ihtimalini dışlarken, görüştüğüm bazı Japon siyaset bilimciler, Başbakan Ishiba’nın ilerleyen günlerde DPP/DPFP’yi ikna etmek için harekete geçebileceğini düşündüklerini belirttiler. Elbette, azınlık hükümeti de ihtimal dahilindeyken, parlamento aritmetiği gereği LDP’siz bir hükümet olanaklı gözükmemektedir.
Sonuç olarak, 2024 Japonya genel seçimleri, iktidardaki LDP’nin güç kaybettiği ve Japonya siyaseti adına daha istikrarsız günlerin habercisi olabilecek bir seçim olarak kayda geçmiştir. Bunun sebebi ise, ülkenin ABD ve Batı dünyası ile stratejik bağları nedeniyle bölgede artık fazla müttefik bulamaması ve en yakın ticari partnerlerinden olan Çin’le de ilişkilerini bozmaya yönelmesidir. Umuyoruz ki, dost ülke Japonya, bu zor durumları aşacak ve demokratik bir piyasa ekonomisi olarak güçlenmeye devam edecektir.
Kapak fotoğrafı: NBC News
Prof. Dr. Ozan ÖRMECİ
